مامایی
مامایی که در انگلیسی به آن Midwifery می‌گویند یکی از رشته های گروه علوم پزشکی و بهداشت می باشد که فرد در آن به موضوعاتی همچون بارداری، زایمان و همچنین مشاوره می پردازد. مامایی جزو رشته های پرطرفدار در جهان به ویژه برای زنان به حساب می آید و نخستین رشته ای است که میتواند در مقطع لیسانس مجوز مطب را به دست آورد و مواردی مانند دارو، آزمایش، سونوگرافی و... را تجویز نماید.
رشته مامایی در مقطع کارشناسی ارشد دارای پنج گرایش متفاوت می باشد که عبارتند از:
بهداشت مادر و کودک، مامایی در پزشکی قانونی، آموزش مامایی، بهداشت مامایی و همچنین مامایی در بالایا و سوانح مختلف. رشته مشاوره در مامایی هم از دیگر رشته های موجود در سال های اخیر می باشد که به رفع نیاز مشاوره ای خانم ها کمک بسزایی می نماید. در مقطع پی اچ دی دو رشته به نام های دکترای تخصصی مامایی و همینطور باروری موجود می باشد که خدمات لازم برای خانم های باردار کم خطر به وسیله بخش مامایی انجام می شود.
هدف اصلی از این رشته، تامین سلامت مادر و فرزند او می باشد. در زمان گذشته اطلاعاتی که درباره جنین در دسترس قرار میگرفت تنها به شنیدن صدای قلب او و همچنین رشد ظاهری رحم محدود می گردید. درست است که این دو نشانه نیز بسیار مهم هستند اما کافی نمی باشند. امروزه با پیشرفت علم و فناوری در زمینه مامایی، اطلاعاتی که در زمینه حیات جنین وجود دارد به جایی رسیده است که افراد می توانند اغلب مشکلاتی که ممکن است برای جنین در رحم رخ دهد را شناسایی نمایند و در حد امکان برای رفع آن تلاش کنند.
رشته مامایی دارای مباحث مختلفی مانند بارداری، زایمان، بیماری مربوط به زنان، نوزاد، بهداشت، تغذیه مادر و کودک، جنین شناسی و... می باشد.
وظایف ماما در دوران بارداری
- ماما باید در زمینه تغذیه مادر در دوران بارداری اطلاعات کافی داشته باشد و به او توصیه های لازم را انجام دهد.
- پیش از اینکه نوزاد متولد گردد، ماما باید اطلاعات لازم درباره زایمان طبیعی و سزارین را در اختیار مادر قرار دهد و از مزایا و معایب هریک برای او سخن بگوید.
- پیش از تولد نوزاد ماما باید در حفظ سلامت مادر و فرزندش کوشا باشد.
- تصمیم گیری درست، دستور مبنی بر پذیرش، تشکیل دادن پرونده و همچنین گرفتن شرح حال مادر طبق فرم مربوطه در مورد مراجعه کننده های طبیعی و درخواست انجام آزمایش های مختلفی همچون: ادرار، خون و...
- درخواست روش های پاراکلینیکی. ماما میتواند در صورت نبود پزشک، دستور بر ختم بارداری بدهد.
- ماما کشیک وظیفه دارد که کارهای پذیرش مادران باردار در اتاق درد و زایمان را انجام دهد.
- بررسی وضعیت صدای قلب جنین و همچنین ثبت آن
- بررسی نشانه های حیاتی مادر
- انجام تزریقات مختلف
- و....
وظایف ماما در موقع زایمان
- کنترل نمودن وضعیت مادر و فرزندش و همچنین چک کردن وضعیت نوزاد در هنگام انجام زایمان طبیعی
- اگر مشکلی در روند زایمان به وجود آمد، ماما باید به پزشک متخصص اطلاع دهد.
- پس از تولد نوزاد، ماما باید تغذیه و حمام نوزاد را انجام دهد.
وظایف ماما در برابر افراد غیر باردار
- دادن مشاوره و توصیه های لازم به خانم ها و دختران در مورد بهداشت شخصی
- راهنمایی و انجام توصیه های لازم به زوجین در مورد موضوع تنظیم خانواده
- معاینه اولیه خانم ها و ارجاع آنان به پزشک متخصص در صورت نیاز
مامایی در زمان گذشته
در زمان گذشته به خانم هایی که به شکل تجربی، زایمان زنان را یاد گرفته و آن را انجام می دادند و به خانم ها در وضع حمل کمک می کردند، ماما می گفتند. این افراد در برخی مواقع در مورد بیماری‌های مربوط به زنان همچون نازایی، سقط جنین و... نیز مداخله می نمودند.
تا قبل از اینکه پزشکی نوین پیشرفت نماید و فراگیر شود، ماماها در کشور ایران و تا ابتدای دوره پهلوی اول همه کارهای مربوط به زایمان زنان را برعهده می گرفتند.
در زمان گذشته و در نقاطی از جهان، افرادی که شغل مامایی را داشتند، کارِ ختنه دختران را هم انجام می داند. قبل از اینکه ماما کار خود را آغاز کند به او غذایی خوب و مقوی می دادند تا توان کافی برای به دنیا آوردن بچه را داشته باشد. در زمان گذشته، ماما اگر تشخیص می داد بنا به دلایلی مانند استخوان بندی مادر یا فرزندش، مادر نمی تواند زایمان طبیعی انجام دهد و در این صورت جان آنان به خطر می افتد، با اجازه از ولی زن به منظور پیشگیری از مرگ مادر و فرزند، شکم مادر را می درید تا فرزندش را به دنیا آورد.