نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شاخه‌ برون‌مرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که مسئولیت اجرای عملیات‌ها، مأموریت‌های مستشاری، پشتیبانی از گروه‌های مقاومت و حفاظت از منافع جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور را بر عهده دارد.

نیروی سپاه قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

رایت روبین فرمانده نیروهای آمریکایی منطقه فعالیت این نیروها را به هشت دسته تقسیم می‌کند:

• کشورهای غربی
• عراق
• افغانستان، پاکستان، و هند
• اسرائیل، لبنان، و اردن
• ترکیه
• آفریقای شمالی
• شبه جزیره عربستان
• جمهوری‌های اتحاد جماهیر شوروی سابق

تاریخچه نیروی قدس سپاه

پیشینه نیروی قدس به قرارگاه رمضان و تیپ بدر در دوران جنگ ایران و عراق بازمی‌گردد. فرمانده سپاه قدس، قاسم سلیمانی بود. این سپاه نقش مهمی در جنگ ۸ ساله با حزب بعث عراق داشت. قرارگاه رمضان در سال ۱۳۶۲ برای انجام عملیات در خارج از مرزها تشکیل شد. نیروی قدس در ادامه ساختار این قرارگاه شکل گرفت و به‌طور رسمی به عنوان شاخه‌ای از سپاه پاسداران معرفی شد. این نیرو در سال ۱۳۶۹ به دستور آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، تأسیس شد. وی نیروی قدس را «رزمندگان بدون مرز» توصیف کرده که مأموریت آن‌ها حمایت از ملت‌های مظلوم و دفع تهدیدها از کشور است.

فرماندهان نیروی قدس سپاه

• احمد وحیدی: اولین فرمانده نیروی قدس (۱۳۶۹–۱۳۷۶)
• شهید قاسم سلیمانی: فرمانده دوم (۱۳۷۶–۱۳۹۸)، که در دی ۱۳۹۸ در حمله پهپادی آمریکا در بغداد به شهادت رسید.
• اسماعیل قاآنی: از دی ۱۳۹۸ تاکنون، فرمانده کنونی نیروی قدس

فعالیت‌ها و نقش‌های نیروی قدس سپاه

ساماندهی گروه‌های مقاومت منطقه‌ای

نیروی قدس در ایجاد و تقویت گروه‌های مقاومت همچون حزب‌الله لبنان، حشد شعبی عراق، انصارالله یمن و لشکر فاطمیون افغانستان نقش محوری ایفا کرده است.

حضور مستشاری در بحران‌های منطقه‌ای

• بوسنی: حمایت از مسلمانان در جنگ داخلی بوسنی و هرزگوین
• افغانستان: حمایت از مجاهدین و احمدشاه مسعود در مقابله با طالبان
• عراق و سوریه: مبارزه با داعش و سایر گروه‌های تکفیری از طریق فرماندهی عملیات و کمک مستشاری
• یمن: ادعاهایی درباره حمایت نظامی از انصارالله، که مقام‌های ایرانی آن را رد کرده‌اند.

حمایت از مقاومت فلسطین

نیروی قدس در تجهیز و پشتیبانی نظامی گروه‌های فلسطینی مانند حماس و جهاد اسلامی برای مقابله با اسرائیل فعال بوده است.

حفاظت از اماکن مقدس شیعه

از جمله اقدامات کلیدی این نیرو، دفاع از حرم‌های امامان شیعه در عراق و سوریه بوده است. نمونه بارز آن، مقابله با حمله داعش به سامرا در خرداد ۱۳۹۳ است.

تعداد نفرات نیروی قدس سپاه

تعداد نفرات این نیرو مشخص نیست ولی تعدادی بر پایه حدس تعداد آن‌ها را ۲۰۰۰ نفر با ۸۰۰ هسته مرکزی گزارش داده‌اند و تعدادی آن‌ها را ۳۰۰۰ تا ۵۰٬۰۰۰ نفر گزارش دادند.

تحریم

اتحادیه اروپا روز چهارشنبه اوت ۲۰۱۱–۲ شهریور ۱۳۹۰ سپاه قدس، واحد برون مرزی سپاه پاسداران ایران را به اتهام ارائه کمک و پشتیبانی به حکومت بشار اسد برای سرکوب معترضان سوری مورد تحریم قرار داد. و نام قاسم سلیمانی و حسن چیذری در فهرست تحریم قرار گرفت.