کاکائو
کاکائو (به فرانسوی: Cacao و به فارسی: خرمک) از درختی با نام علمی Theobroma cacao از تیره پنیرکیان به دست می‌آید. این درخت که در مناطق مرطوب و استوایی رشد می‌کند، ارتفاعی بین ۴ تا ۱۲ متر دارد و دارای برگ‌های ساده و متقابل و گل‌های کوچک و قرمز رنگی است که در تمام فصل‌ها ظاهر می‌شوند.
میوه کاکائو
میوه کاکائو، بسته و زرد رنگ مایل به قهوه‌ای، بزرگ‌تر از یک خیار است و حاوی ۲۵ تا ۵۰ دانه کاکائو می‌باشد. این میوه‌ها را پس از چیدن انبار می‌کنند تا بپوسند و سپس دانه‌ها را جمع‌آوری و خشک می‌کنند. پودر کاکائو با آسیاب کردن و گرفتن چربی دانه‌ها به دست می‌آید. برای تولید نیم کیلو شکلات، تقریباً ۴۱۲ دانه کاکائو مورد نیاز است.
ویژگی‌ها و خواص کاکائو
کاکائو خام دارای پالپ شیرین و مغذی، آنتی‌اکسیدان‌ها و فلانوئیدها است و به دلیل تلخی و طعم خاکی‌اش، شباهت زیادی به دانه‌های قهوه دارد. برخی از خواص کاکائو عبارتند از:
- بهبود سلامت روده
- موثر در درمان دیابت
- حاوی عنصر منیزیم
- درمان کبد چرب
- کمک به سلامتی و بهبود عملکرد مغز
- کنترل و کاهش وزن
- کاهش فشار خون
- کاهش افسردگی و ایجاد حس نشاط و شادی
- کاهش خطر حمله قلبی و سکته
- استحکام استخوان‌ها
- تاثیرات مثبت بر سیستم ایمنی
- محافظت از مینای دندان و کاهش پوسیدگی
- جلوگیری از ریزش مو و کمک به پرپشت شدن موی سر
- جوان‌سازی پوست
مضرات کاکائو
مصرف بیش از حد کاکائو می‌تواند باعث مشکلاتی مانند اختلال در خواب، تکرر ادرار، افزایش ضربان قلب، ایجاد آلرژی‌های پوستی و سردردهای میگرنی شود.
خاستگاه کاکائو
خاستگاه کاکائو، جنگل‌های مرطوب و استوایی آمریکای جنوبی و مرکزی است. این درخت برای اولین بار توسط اولمک‌ها در جنوب مکزیک کشت شد.
تاریخچه شکلات
شکلات تاریخچه‌ای پنج هزار ساله دارد. بومیان اکوادور از دانه‌های کاکائو برای خوراک، نوشیدنی و دارو استفاده می‌کردند. سرخ‌پوستان آزتک دانه‌های کاکائو را برای تهیه نوشیدنی دم‌کرده‌ای به نام شکاتل به کار می‌بردند و آن را «خوراک خدایان» می‌نامیدند. اسپانیایی‌ها در قرن ۱۶ میلادی کاکائو را به اروپا بردند و حدود ۱۰۰ سال طرز تهیه شکلات را پنهان کردند تا اینکه در قرن ۱۷ میلادی سایر اروپایی‌ها نیز با این هنر آشنا شدند.
کشت کاکائو
گیاه کاکائو نیاز به رشد زیر سایه درختان بزرگ‌تر دارد و در زمین‌های پست و نمناک نمی‌روید. خاک پر خلل و فرج برای آن مناسب است. باردهی این گیاه ۴ تا ۵ سال طول می‌کشد و هر سال ۶۰۰۰ شکوفه می‌دهد، ولی تنها ۲۰ غلاف تولید می‌کند. هر غلاف کاکائو دارای پوسته‌ای زبر و چرم‌مانند است که حاوی ۲۵ تا ۵۰ دانه نرم و بنفش یا سرخابی است. پس از رسیدن دانه‌ها، غلاف‌ها را با چاقو جدا می‌کنند و در هوای آزاد خشک می‌کنند. سپس دانه‌ها را در کوزه یا بشکه‌ای انبار می‌کنند تا تخمیر شوند. تخمیر دانه‌ها باعث کاهش تلخی آن‌ها می‌شود. دانه‌ها پس از تخمیر، پخش و خشک می‌شوند و در نهایت با مخلوطی از آب و خاک رس سرخ، خوشرنگ و درخشنده می‌شوند.
بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کاکائو در جهان
| هفت کشور برتر تولیدکننده کاکائو - سال ۲۰۲۰ | |
|---|---|
| کشور | میزان تولید (تن) |
| ساحل عاج | ۲٬۲۰۰٬۰۰۰ |
| غنا | ۸۰۰٬۰۰۰ |
| اندونزی | ۷۳۹٬۴۸۳ |
| نیجر | ۳۴۰٬۱۶۳ |
| اکوادور | ۳۲۷٬۹۰۳ |
| کامبوج | ۲۹۰٬۰۰۰ |
| برزیل | ۲۶۹٬۷۳۱ |
| در کل دنیا | ۵٬۷۵۶٬۹۵۳ |
مصرف کاکائو
بلژیک با سرانه مصرف ۵.۵ کیلوگرم کاکائو در سال، پرمصرف‌ترین کشور جهان در زمینه کاکائو است.
درخت تئوبروما
درخت تئوبروما، درختی گرمسیری و همیشه سبز است که ارتفاعی بین ۴ تا ۱۲ متر دارد و زیر سایه درختان بزرگ‌تر رشد می‌کند. این درخت در همه فصل‌ها، گل‌های منظم، کوچک و قرمز رنگی دارد.
تولید و مصرف کاکائو
تولید کاکائو در ۳۹ سال اخیر ۱۹۴.۶٪ افزایش یافته است. میانگین این افزایش سالانه ۲.۸۱٪ بوده است. در سال ۲۰۱۳، تولید جهانی کاکائو به ۴,۵۸۵,۵۵۲ تن رسید.
رشد سالانه تولید کاکائو
- ۱۹۷۴: ۱٬۵۵۶٬۴۸۴ تن
- ۱۹۸۴: ۱٬۸۱۰٬۶۱۱ تن
- ۱۹۹۴: ۲٬۶۷۲٬۱۷۳ تن
- ۲۰۰۴: ۳٬۶۰۷٬۰۵۲ تن
- ۲۰۱۳: ۴٬۵۸۵٬۵۵۲ تن