بینی
بینی یا دماغ (به انگلیسی: Nose) یکی از اعضای بدن در قسمت صورت انسان و اغلب حیوانات است که در بالای دهان قرار دارد و به وسیله‌ی آن تنفس و بوها را استشمام کرده و از داخل به وسیله‌ی پرده‌ی غضروفی به دو قسمت تقسیم میشود.
آناتومی
به طور کلی بینی یا دماغ از دیدگاه کالبدشناسان یک نوع برآمدگی مخروطی شکل در بدن مهره داران است که جایگاه اصلی آن قرار گرفتن سوراخ های بینی خواهد بود. عملکرد اصلی بینی انجام دم و بازدم به همراه دهان و همچنین عضو تشخیص دهنده بوها در بدن موجودات زنده است. در واقع بینی را می توان اولین قسمت مجاری هوایی و دستگاه تنفسی دانست که در بخش پشتی آن مخاط بویایی و سینوس ها قرار گرفته اند.
هوا عمدتا پس از عبور از حفره بینی صاف، گرم و مرطوب می شود و سپس از مسیر حلق وارد نای و بخش های بعدی دستگاه تنفس می شود. همچنین این عضو بدن هنگام خوردن و آشامیدن و به عبارتی پر بودن دهان مانند شیر خوردن نوزاد به عنوان مجرای جایگزین دهان به منظور تداوم تنفس عمل خواهد کرد.
در مقابل نیز قسمت فوقانی بینی کاملا استخوانی و قسمت تحتانی آن غضروفی است که معمولا بخش تحتانی بینی از بخش فوقانی بهتر بوده و به وسیله مخاط تنفسی ضخیم و پر عروق پوشیده شده است. قسمت فوقانی آن نیز کمی باریک تر است و به وسیله مخاط بویایی رنگ پریده ای پوشیده شده و محل قرارگیری گیرنده های بویایی خواهد بود.
استخوان بینی در واقع استخوانی زوج و مستطیلی شکل است که در طرفین خود خط واسط و در زیر استخوان پیشانی قرار گرفته است و همچنین شکل و اندازه آن در افراد نیز متفاوت خواهد بود. همچنین مردان نسبت به زنان دارای بینی بزرگ تری هستند که دلیل آن به خاطر تفاوت جنسیتی افراد در نیاز به انرژی است زیرا مردان نیاز به انرژی و اکسیژن بیشتری خواهند داشت.
ساختارهای بینی انسان
ساختار و آناتومی بینی انسان در واقع مشابه یک خانه خواهد بود. بینی از غضروف و استخوان ساخته شده و پوششی از گوشت و پوست بر روی آن قرار گرفته است. بخشی که بین چشم ها قرار دارد شامل یک سوم بالایی بینی خواهد بود و به عنوان بخش استخوان بینی شناخته می شود. مابقی بینی نیز در اثر تقویت غضروف ها ساخته شده و البته در ترکیب بینی تیغه ای وجود دارد که مانند دیواری بینی انسان را به دو قسمت مساوی تقسیم می کند. بینی انسان دارای دو ساختار خارجی و داخلی است
ساختار خارجی بینی
در واقع سطح خارجی که بدان سطح بیرونی بینی نیز گفته می شود از یک بخش در بالای بینی و بین دو ابرو، پل بینی، نوک بینی و دیواره های جانبی پره های بینی تشکیل شده است. بخشی پایه بینی که پایین ترین قسمت بینی هم محسوب می شود دارای سوراخ های بینی، بافت های نرم و لوبول پایین بینی خواهد بود.
همچنین بینی انسان دارای قسمت های داخلی مانند استخوان و غضروف است که البته این دو مورد جزو اساسی ترین ویژگی های ظاهری این عضو بدن به شمار می آیند.
ساختار داخلی
آناتومی داخلی بینی و چینش آن باعث می شود تا ظاهر بینی به خوبی مشخص شود. در ادامه اجزای داخلی بینی را به صورت کامل شرح داده ایم:
استخوان بینی
این بخش دارای یک سوم بالایی بینی است و بین دو ابرو قرار می گیرد که وظیفه نگهداری از بخش های بالایی بینی و پشتیبانی از بینی را بر عهده خواهد داشت. در واقع استخوان بینی میزان ارتفاع آن را مشخص می کند.
تیغ میانی بینی
قسمت عقب بینی از استخوان و قسمت جلو و وسط بینی نیز از غضروف تشکیل شده اند. این بخش استخوانی کاملا غیر قابل جابه جایی خواهد بود اما غضروف تیغه میانی بینی را می توان به راحتی و انجام جراحی بینی جابه جا کرد. همچنین این بخش با غضروف دیگری که در کناره های بینی است پوشیده خواهد شد.
حفره بینی
ساختار حفره های بینی دارای مخاط و غدد تولید کننده مخاط خواهد بود. در واقع این مخاط ها وظیفه مرطوب نگه داشتن داخل بینی را دارند و همچنین ذرات معلق در هوای تنفسی را جذب کرده و پس از تصفیه هوا به درون ریه ها می فرستند.
عضلات درون بینی
به طور کلی در قسمت خارجی بینی تعدادی از عضلات کوچک قرار دارند که زمان گرفتن حالات مختلف به چهره این عضلات شروع به حرکت می کنند. در واقع عضلات بینی به شاخه هایی از عصب های صورت متصل هستند برای مثال عضله پروسروس از فاسیای پوشاننده استخوان بینی و غضروف کناری بینی شروع می شود و به تدریج به سمت زیر پیشانی می رود.
انقباض این عضله می تواند باعث جمع شدن قسمت میانی ابروها شود و در پوست بالایی پشت بینی چروک هایی ایجاد نماید. عضله عرضی نازالیس نیز به حرکت عضله ی پروسروس کمک می کند و قسمت پایینی این عضله نیز به استخوان فک و قسمت بالایی آن به غضروف اصلی پره بینی متصل است. همچنین این عضلات می توانند پره های بینی را به تدریج گشاد کنند که البته عضله بالارونده قدامی پره بینی نیز به این حرکت کمک خواهد کرد.
کاربرد و اهمیت بینی
وظیفه بینی این می باشد که هوایی را که تنفس می کنید، قبل از اینکه به ریه برسد، تصفیه کند.
این روند تصفیه، توسط شاخک ها یا همان موهای داخل بینی قرار دارند، انجام میشود. یک فرد بالغ، به طور متوسط، روزانه بین ۱۸ تا ۲۰ هزار لیتر اکسیژن مصرف می کند.
بینی با انجام کارهای زیر، از بدن و ریه شما محافظت می کند:
هوایی را که تنفس می کنید، مرطوب می کند تا از خشک شدن سطح ریه و پوشاننده داخل تراشه برونش شما، جلوگیری کند.
هوایی که شما تنفس می کنید را گرم کرده تا قبل از رسیدن به ریه شما، به درجه حرارت بدن رسیده باشد.
تمامی هوای عبوری از بینی، فیلتر می شوند تا از ورود تمامی ذرات موجود در هوا به ریه، جلوگیری شود.
انواع بیماری های بینی
حساسیت ها و التهاب ها، عفونت ها، پولیت بینی، تومور ها و سرطان ها و بیماری های ایمنی؛ از مهم ترین و اصلی ترین بیماریهای بینی هستند
حساسیت ها و التهابات
یکی از بیماری های بینی رایج بین مردم التهاب بینی و یا حساسیت است. در هر رده سنی ابتلا به حساسیت امکان دارد و فرد را بیشتر اوقات درگیر میکند. ممکن است سیستم ایمنی بدن به مرور زمان حساسیت کمتری به محرک ها نشان دهد و علائم حساسیت را از بین ببرد و کاهش یابد.
دلیل التهاب بینی و حساسیت
وقتی که سیستم ایمنی بدننسبت به گرد گل و گیاه واکنشن نشلن دهد التهاب صورت میگیرد. با ورود گرد و خاک به ریه و بینی فردی که حساسیت دارد بدن شخص شروع به ترشح مادر شیمیایی از نوع هیستامین و… میکند. ترشح این مواد در بدن شخص باعث خارش بینی، آبریزش بینی وتورم میشود
علائم حساسیت و التهاب
از اصلی ترین و مهم ترین علائم آلرژی و التهاب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خشکی دهان و خارش بینی
- سرفه کردن و عطسه
- کاهش حس بویایی و گرفتگی بینی
- خارش چشم ها و ریزش اشک
- آبریزش بینی و احتقان آن
گاهی ممکن است در موارد پیشرفته تر، گلو درد، سیاهی دور چشم، سردرد، پف زیر چشم، خواب آلودگی و خستگی میباشد.
انواع حساسیت:
- حساسیت فصلی مداوم: هیچگونه ربطی به تغییر فصل ها ندارد و فقط در اثر ارتباط با حیوانات صورت میگیرد.
- فصلی: با تغییرفصل ها و تغییر آب و هوا شکل میگیرد.
- حساسیت تک گیر: وقتی که بدن به مواد خاصی حساسیت دارد اتفاق می افتد.
عفونت ها
یکی دیگر از بیماری های بینی عفونت است. وقتی که سینوس ها دچار عفونت میشود؛ سینوزیت اتفاق می افتد. میتوان گفت که سینوزیت اصلی ترین نوع عفونت بینی در دسته دوم بیماری های بینی است.
سینوزیت ها به ۳ دسته تقسیم میشود:
- سینوزیت مزمن: طولانی شدن سینوزیت بیش از ۳ ماه را سیموزیت مزمن میگویند.
- حاد: وقتی که سینوزیت در کمتر از ۱ ماه بروز کرده و و سینوس ها را درگیر کرده؛ سینوزیت حاد میگویند.
- سینوزیت تحت حاد: وقتی که سینوزیت حدود ۱ الی ۳ ماه سینوس ها را درگیر کند؛ سینوزیت تحت حاد می گویند.
پولیت بینی
یکی دیگر از بیماری های بینی پولیت بینی است. که در واقعیت یکی از بیماری های سینوس و مزمن بینی از آن یاد میشود.
پولیت بینی یک توده خاکستری رنگ است که منشا آن بیشتر مخاط سینوس ها هستن.
پولیت های بینی میتواند به صورت ۱طرفه، مفرد باشد؛ اما بیشتر اوقات داخل هر ۲ حفه بینی دیده میشود.
به صورت کلی پولیت های بینی، بیشتر اوقات گسترش یافته و همه سینوس هارا در گیر کرده.
این بیماری؛ نهایتا باعث ایجاد پشت حلق، بسته شدن مجاری هواری بینی، اختلال بویایی، سردرد، گاها تغییر شکل بینی و مشکلات تنفس در خواب انجام میشود.
از عوامل این بیماری که سبب تشدید پولیت بینی میشود؛ میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
- آلژی ذاتی
- قرار گیری در فضای سرد
- سرماخودگی پی در پی
- قرار گیری در هوای آلوده
تومور های سرطانی بینی
تومور ها به ۲ صورت بد خیم و خوش خیم در سینوس ها و بینی شکل میگیرد. این تومور ها میتوان در سینوس های حفره بینی و فکی و سینوس های ۲طرفه بینی شکل میگیرد. تومور های بدخیم هم باعث ایجاد سرطان میشود
انواع سرطان های بینی
چند نوع سرطان در حفره بینی و سینوس ها رخ می دهند که عبارتند از:
- کارسینوم: کارسینوم ها در دستگاه تنفسی شکل میگیرد و حدود هفتاد درصد سرطان ها را در بر می گیرند.
- آدنوکارسینوما: ادنوکارسینوما حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد سرطان ها را شکل میگیرد و در دیواره داخلی سینوس ایجاد میشود
- لنفوم: لنفوم ها هم گیرنده ۵ درصد از سرطان های بینی است و به وسیله سلول های لنفاوی و سیستم ایمنی ایجاد میشود
- ملانوما: ملانوم ها هم حدود ۳ درصد سرطان های بینی را در بر میگیرد و تشکیل شده از سلول های دیواره سینوس هستند و خیلی خطرناک اند.
علت بروز تومورهای سرطانی
این سرطان بیشتر آقایان را درگیر میکند تا خانم هارا؛ و بیشتراوقات حدود۵۰ تا ۶۰ سالگی بروز پیدا می کند. مواد صنعتی، استعمال دخانیات و الکل های صنعتی شانس مبتلا شدن به سرطان سینوس ها را بیشترمیکند.
علائم تومورهای سرطانی سینوسی
- گرفتن پی در پی بینی مخصوصا در یک طرف
- خلط پشت حلق
- درد بی دلیل در محدوده بینی یا اطراف بینی
- خونریزی پی در پی بینی
- از دست دادن یا کاهش حس چشایی و بویایی
- کاهش شنوایی
روند های تشخیص سرطان سینوس ها
- آندوسکوپی از بینی: به کمک گرفتن از یک لوله انعطاف پذیر و باریک در داخل بینی و بی حسی موضعی انجام می شود.
- پاندوسکوپی: برای بیهوشی عمومی و شناسایی منشا سرطانی انجام می شود.
- بیوبسی: از طریق آزمایش روی نمونه و برداشت نمونه از بافت تشخیص شکل میگیرد.
- برای تشخیص بهتر و دقیق و بیشتر شدن سرطان ممکن است از روند های دیگری مانند آزمایش و سی تی اسکن و … استفاده شود
روش درمان تومورهای سرطان بینی
درمان تومور های سرطانی بیننی به میزان عود بیماری و زمان تشخیص آن ممکن است مراحل درمان گوناگون باشد. و یا ممکن است برای خروج تومور جراحی از طریق سوراخ بینی یا جراحی باز انجام شود. و راه های دیگر برای درمان شیمی درمانی (دارو سازی) یا پرتودرمانی استفاده شود