شلغم
شلغم گیاهی با برگ‌های ناصاف، بریدگی‌های متعدد، به رنگ سبز و سفید است. ریشه‌ی شلغم غده‌ای و به شکل های گرد و یا دراز به رنگ سفید با لکه های بنفش می‌باشد.
میوه‌ی شلغم مانند غلافی باریک و دراز است که در آن چند دانه سیاه وجود دارد. شلغم در هوای سرد پتانسیل رشد بهتری دارد.
گیاه‌شناسی
شلغم گیاهی 2 ساله است که به صورت یک ساله کاشته شده و متعلق به خانواده‌ی شب بویان (Brassicaceae) است و بومی اروپا و آسیای میانه می‌باشد. شلغم دارای برگ های کشیده و بیضی شکل و کمی خشن است.
گل های گیاه شلغم به صورت خوشه‌ای و روی شاخه های متعدد که بر روی ساقه قرار دارند، بوجود می‌آیند. رنگ گل ها زرد و به شکل صلیب می‌باشد. غلاف حامل دانه های آن پهن و طویل و هر یک دارای 15 تا 20 دانه می‌باشد. ریشه شلغم برای تغذیه انسان مورد استفاده قرار گرفته و دارای خواص بسیار زیادی است و برگ های آن توسط دام ها مورد مصرف قرار خواهند گرفت.
پرورش
شرایط محیطی
شلغم یک سبزی مخصوص فصول سرد است. نسبت به یخبندان مقاومت نسبی داشته ولی نسبت به گرما بسیار حساس است. اگر دما برای مدت نسبتاً زیادی به کمتر از ۱۰ درجه سانتی‌گراد برسد، وارد دوره گل‌دهی می‌گردد و از کیفیت آن کاسته می‌شود. در این صورت مزه شلغم تلخ شده و بافت ریشه آن اسفنجی می‌گردد.
خاک های لومی شنی عمیق و حاصلخیز با 6 الی 7.5=PH برای شلغم مناسب است. مقدار کود توصیه شده جهت کشت بذر شلغم، 60 الی 120 کیلوگرم نیتروژن، 60 الی 80 کیلوگرم فسفر و 60 الی 80 کیلوگرم پتاسیم در هکتار می‌باشد.
خاک
برای رشد و کاشت بهتر گیاه شلغم بهتر است که از خاک شنی، ماسه‌ای، مرطوب و زهکشی شده استفاده کنید.
PH خاک
عدد آن بهتر است بین 6 تا 7.5 باشد، چون گیاه شلغم به خاک شور نسبتا حساس است.
نور
بهتر است که آفتابی – نیم سایه باشد.
دما
بهتر است که در دمای کمتر از ۱۰ درجه نباشد.
آبیاری
این گیاه برای خوش طعم شدن و به اصطلاحی آبدار بودن به آبیاری بسیاری نیاز دارد و بسته به نوع آب و هوا و نوع خاک به 8 تا 15 روز آبیاری نیاز دارد.
کود و مواد غذایی
کیفیت کود و تغذیه به کار رفته در گیاه شلغم به آب و هوا، ظرفیت حاصلخیزی، pH و بافت خاک بستگی دارد. در خاک های سبک به مقدار 67 تا 112 کیلوگرم در هکتار کود برای رشد شلغم نیاز است. مناسب‌ترین شیوه مصرف کود قبل از کاشت در دو نوبت، یکی بعد از شروع رشد ریشه و یکی در زمان تشکیل غده، است. مقدار 134 تا 224 کیلوگرم در هکتار کود فسفره و مقدار 50 تا 60 کیلوگرم کود پتاسیمی قبل از کاشت نیاز است. کودهای فسفره و پتاسه بهتر است در 7 تا 8 سانتی‌متری زیر خاک استفاده باشند.
تکثیر شلغم
شلغم از طریق بذر تکثیر می‌شود. بذر شلغم کوچک و سیاه مایل به قرمز است و در عمق 1 الی 1.5 سانتی‌متر کاشته می‌شود. میزان بذر برای کشت شلغم آن حدود 2 الی 3 کیلوگرم در هکتار می‌باشد. نشا کردن بوته ها سبب بد شکل شدن ریشه می‌گردد. در کشت شلغم، تاریخ کاشت باید طوری تنظیم شود که برداشت آن در فصل‌های پاییز و زمستان، که بیشترین تقاضا برای آن وجود دارد، صورت گیرد.
برداشت شلغم
برخی رقم ها پس از ۵۰ روز و برخی ۱۰۰ روز بعد از کاشت، برداشت می‌شوند. بهترین کیفیت در ریشه هایی است که ۱۰ سانتی‌متر قطر دارند و ریشه های بزرگتر ترک خورده و توخالی می‌شوند.
انواع
شلغم سربنفش
این شلغم یکی از رایج‌ترین و قابل تشخیص ترین انواع شلغم است. قسمتی از شلغم که در زیر زمین رشد می‌کند، سفید بوده و قسمتی که در بالای زمین و بیرون از خاک قرار می‌گیرد به رنگ بنفش روشن است. ساقه‌ها و برگ‌های تشکیل‌دهنده شلغم از قسمت بنفش آن رشد می‌کند. شلغم سر بنفش بزرگ‌ترین نوع شلغم است.
این نوع از شلغم در ۵۵ روز رشد می‌کند. آن‌ها را می‌بایست در جای خشک و خنک نگهداری کرد. از این نوع شلغم در خورش ها و دلمه‌ها استفاده شده و سبب می‌شود طعم فلفلی آن به غذا افزوده گردد.
شلغم تاج سلطنتی
این شلغم دارای شانه‌های بنفش رنگ در بالای گوشت سفید است. این نوع شلغم برگ‌های بیشتری دارد. این شلغم برای سوپ گزینه‌ی مناسبی به شمار می‌رود. شلغم تاج سلطنتی در ۵۰ تا ۵۵ روز قابل برداشت است.
شلغم گرد شیرین
این نوع شلغم رنگ قرمز مایل به ارغوانی داشته و طعمی شیرین شبیه به طعم تربچه دارد. این نوع شلغم را می‌توان در ۵۰ روز برداشت کرد و در سالاد، یا به‌عنوان میان وعده خام، استفاده نمود.
شلغم گرد قرمز
اندازه‌ی این شلغم به اندازه توپ تنیس است. طعم آن شیرین بوده و می‌توان از آن در سالاد و سوپ استفاده کرد. برگ‌های سبز آن نیز در تهیه سوپ و خورش استفاده می‌شوند.
شلغم طلایی
این شلغم طلایی یا زرد رنگ طعمی شبیه به بادام دارد. این شلغم‌ها وقتی به اندازه 7.5 تا 10 سانتی‌متر رسیدند، برداشت می‌شوند تا بهترین طعم را داشته باشند. این شلغم قدیمی‌ترین نوع شلغم است.
شلغم ستاره‌ای
برخی از انواع شلغم به طور خاص برای تبدیل برگ‌های آن به سبزی شلغم رشد می‌کنند و شلغم ستاره‌ای یکی از آن‌ها می‌باشد. این شلغم را می‌توان در سوپ‌ها و دلمه‌ها استفاده نمود؛ همچنین می‌توان برگ‌ها را زمانی که ممکن است در ۳۵ روزگی ۱۰ سانتی‌متر باشند، برداشت نمود.
شلغم قرمز
همه شلغم‌ها سفید هستند، اما این نوع شلغم رنگ سرخابی دارد. شلغم قرمز طعم شیرینی داشته و از آن به‌صورت ورقه‌ای در سالاد جهت رنگ بیشتر استفاده می‌کنند و همراه با سایر سبزیجات، و یا به صورت تنها، به مصرف می‌رسد.
شلغم گیلفتر
این شلغم معمولاً پس از اولین یخبندان فصل برداشت شده و طعم آن خامه‌ای و شیرین است. وقتی این شلغم را له می‌کنید، مزه آن کمی شبیه پوره سیب زمینی می‌شود. جهت مصرف این شلغم باید ابتدا لایه بیرون سفت را قبل از پختن جدا کنید.
شلغم سبز
این شلغم در طول زمستان در ۱۲۰ روز رشد کرده و طعم برگ‌ها، برخلاف سایر سبزیجات این خانواده مانند کلم و کلم بروکلی، تا حدودی تلخ است. با این حال با وجود طعم کم تلخی، سرشار از مواد مغذی هستند.
شلغم گلوله برفی
این نوع شلغم دارای گوشتی کاملاً سفید با طعمی شیرین، ملایم و آبدار می‌باشد. می‌توان آن را در شش هفته برداشت کرد، اما اگر بیشتر از ۶ هفته برداشت کنید، ممکن است طعم شلغم تلخ شود.
شلغم تخم‌مرغی
این شلغم به شکل تخم مرغ است. گوشت سفید آن شیرین و ترد بوده اما برخلاف شلغم‌های دیگر آب زیادی دارد. مصرف این شلغم در سوپ‌های بسیار مناسب است. این شلغم را می‌توان در طی ۴۵ روز برداشت کرد.
بچه شلغم
بچه شلغم از خانواده خردل، کلم و گل‌کلم است. اندازه آن 2.5 تا 5 سانتی‌متر بوده و طعمی کمی فلفلی شبیه به تربچه دارد. طعم بچه شلغم شیرین و ترد است. از آن‌ها معمولاً در سالاد به‌صورت ورقه‌ای استفاده می‌شود اما می‌توان آن‌ها را به‌عنوان میان وعده و به‌صورت خام نیز مصرف کرد.
شلغم سفید
این شلغم وقتی به اندازه‌ی 2.5 الی 5 سانتی‌متر می‌رسد، زمان رسیدن و مصرف آن است. سبزی‌ها را می‌توان در اندازه ۵ تا ۷.۵ سانتی‌متری برداشت کرد. شلغم سفید طعم شیرین و تردی داشته و در ۳۵ روز قابل برداشت است.
خواص
تقویت سیستم ایمنی
شلغم شامل مقدار زیادی ویتامین C است. از این رو، بهبود سیستم ایمنی شما را بسیار خوب خواهد کرد. ویتامین C به عنوان یکی از مهم ترین مواد مغذی برای افزایش سیستم ایمنی در نظر گرفته می‌شود و این موضوع به این دلیل است که تولید سلول های سفید خون و آنتی بادی را تحریک می‌کند. علاوه بر آن، ویتامین C می‌تواند با رادیکال های آزاد مبارزه کند. همچنین ترکیبی به نام آسکروبیک اسیدهای موجود در شلغم به عنوان تقویت کننده‌ی اصلی سیستم ایمنی در نظر گرفته می‌شود.
دیابت
وجود مقادیر بالای فیبر در شلغم موجب کاهش سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع یک و دیابت نوع دو شده و همچنین اسید آلفا لیپوئیک موجود در شلغم در کنار کاهش سطح قند خون، می‌تواند حساسیت به انسولین را در افراد دیابتی بهبود بخشد.
کاهش فشار خون
غذاهای حاوی نیترات های رژیمی، مانند شلغم و سبزی، ممکن است فواید متعددی برای سلامت رگ های خونی داشته باشند. این فواید شامل کاهش فشار خون و ممانعت از چسبیدن پلاکت ها به هم در خون است.
با این حال، خطرات طولانی مدت رژیم غذایی با نیترات بالا و تأثیر آن بر سلامت قلب و عروق نامشخص است. به طور کلی رژیم غذایی سرشار از میوه ها و سبزیجات تاثیرات مثبتی بر فشار خون دارد. شلغم همچنین حاوی پتاسیم است که ممکن است با آزاد کردن سدیم از بدن، و کمک به گشاد شدن شریان ها، به کاهش فشار خون کمک کند.
خواص شلغم و بارداری
خواص و فواید شلغم خام و پخته برای زنان باردار نیز به اثبات رسیده است. مصرف شلغم و شلغم و عسل در دوران بارداری بی‌خطر است. اما اگر به عسل یا گیاهان صلیبی حساسیت دارید با پزشک خود مشورت کنید.
سرماخوردگی و عفونت ریه
استفاده از شلغم و بخور آن نیز علاوه بر درمان خانگی سرماخوردگی، در درمان عفونت ریه و درمان سرفه نیز موثر است. شلغم منبع غنی از ویتامین A است که فواید اصلی این ویتامین در حفظ سلامت ریه مشخص است. از این رو، مصرف شلغم برای افرادی که مشکلات تنفسی، از جمله آسم، دارند به دلیل محتوای بالای ویتامین A و C بسیار مفید است.
بدین منظور شما می‌بایست چند عدد شلغم را قطعه قطعه کرده و در یک لیتر شیر بجوشانید. همچنین می‌توانید مقداری شکر یا عسل نیز به آن اضافه کنید. همچنین استفاده از شلغم در سوپ نیز پیشنهاد می‌شود.