گیلاس
گیلاس از تیره گلسرخیان و بومی مناطق جنوب شرقی اروپا و آسیای غربی است. گیلاس احتمالا از منطقه‌ای بین دریای سیاه و دریای خزر منشاء گرفته است.
برخی از ارقام گیلاس خود ناسازگار و دگر ناسازگار هستند و نیاز به ارقام گرده دهنده دارند. برای این منظور از از ارقام گرده دهنده به نسبت ۱ به ۹ و حتی نصف به نصف استفاده میشود. گیلاس Prunus avium به خانواده Rosaceae تعلق دارد.
گیاه‌شناسی
گیلاس و آلبالو از درختان میوه مناطق معتدل سرد بشمار می‌آیند. نیاز سرمایی جوانه‌های گیلاس در حدود ۵۰۰ تا ۱۲۰۰ ساعت است. گیلاس به سرما مقاوم است و دمای ۲۵- درجه سانتی گراد را تحمل میکند.
گیلاس نیز مانند درخت هلو و گوجه دارای شاخه‌های کاذب میباشد که هنگام هرس باید حذف شوند. زیرا شاخه‌های کاذب یا شیفون فقط حاوی جوانه‌های زایشی بوده و در نوک شاخه جوانه رویشی دارند.
مسئله‌ای که در مورد درختان گیلاس باید توجه کرد این است که درختان گیلاس از نظر پذیرش گرده توسط مادگی گل‌ها دارای حالت‌های خودناسازگاری (گرده یک درخت گل‌های همان درخت را نمی‌تواند بارور کند) و دگرناسازگاری (گرده یک درخت، گل‌های سایر درختان را نمی‌تواند بارور کند) هستند. به همین دلیل علاوه بر کاشتن انواع مختلف گیلاس در یک باغ بهتر است که از یک درخت گرده دهنده همانند آلبالو در باغات میوه استفاده شود. گرده‌های درختان آلبالو به خوبی گل‌های درختان گیلاس را گرده افشانی و بارور میکنند. بدین منظور می‌بایست حداقل به ازا هر ۹ درخت گیلاس، یک درخت آلبالو در باغ کاشته شود و یا اینکه از انواع مختلف گیلاس در یک باغ و در کنار هم استفاده کرد. در مقایسه با سایر درختان میوه هسته دار (همانند آلبالو آلو زردآلو) محصول درختان گیلاس زودتر به مرحله برداشت می‌رسد و در ۵-۳ سالگی محصول خوبی تولید میکنند. عمر اقتصادی یک درخت گیلاس در نمونه‌های مختلف این درخت متغیر و مختلف است، اما به شکل میانگین ۳۰-۲۰ سال ذکر شده است. درخت گیلاس در انگلیسی با نام‌هایی همچون Wild cherry گیلاس وحشی Sweet cherry گیلاس شیرین Bird cherry گیلاس پرنده و Gean خوانده میشود.
انواع
گیلاس قرمز ترش
گیلاس ترش یا “پی” نظیر ارقام مونتمورنسی و مورلو، دارای طعم ترش و رنگ قرمز روشن هستند و به همین دلیل “گیلاس قرمز” نامیده میشوند.
این نوع گیلاس در منطقه دریاچه بزرگ میدوست – میشیگان رشد کرده و برای چندین هفته در دسترس میباشند. این نوع گیلاس در سواحل شرقی نیز رایج بوده و در سواحل غربی کم است. نگران یافتن گیلاس ترش نباشید، به دنبال گیلاسهای قرمز روشن با ساقه های متصل بهم باشید.
گیلاس ترش زمانی که پخته میشود، بهتر میشود. این نوع گیلاس را روی کیک گذاشته و مقداری شکر روی آن بریزید تا پخته شود. این فرآیند حدود یک ساعت به طول میانجامد.
گیلاس سیاه شیرین
این نوع گیلاس، قلبی شکل و مایل به قرمز بوده و عمدتا در سواحل غربی رشد میکند. واژه “سیاه” به رنگ گوشت آن اشاره دارد و پوست آن نسبت به گوشت اندکی تیره تر است. انواع زیادی از این گیلاس وجود دارد که شناخته شده ترین آن بینگ میباشد که در تصویر پایین آمده است. لامبرت، چلان، سویت هارت و تولار نامهای دیگری هستند که باید به دنبال آنها باشید. این نوع گیلاس بسیار شیرین بوده و از آن میتوان برای تهیه آب میوه استفاده کرد.
گیلاس صورتی و زرد شیرین:
گیلاس Rainier و Royal Ann به رنگ صورتی و زرد روشن هستند و مقدار آن ها کمتر از گیلاس شیرین است. آن ها بیشتر در شمال غربی اقیانوس آرام رشد میکنند. به دلیل رنگ روشن، گیلاس Rainier (موجود در شکل) کبودی هایی را در خود نشان میدهد و بیشتر زمانی مفید است که شما مشتری هستید. گیلاس های نارس و براق را انتخاب کنید.
این گیلاس ها شیرین بوده و به همراه غذا یا به عنوان دسر مصرف میشوند. به دلیل داشتن رنگ های زیبا معمولا به پلیت های پنیر، پلیتهای کرود و سالاد اضافه میشوند.
به دنبال گیلاس های صورتی و زرد با مقادر زیادی سرخ شدگی باشید. سرخ شدگی از طریق قرار گرفتن در معرض آفتاب رخ داده و شیرینی آن بیشتر میشود.
گیلاس Attika:
این نوع گیلاس، با رنگ قرمز تیره و طعمی شیرین، بافتی ترد و سفت دارند، بزرگ و قلبی شکل هستند و از سال ۱۹۸۱ کشف و مصرف شده اند.
گیلاس بنتون (Benton):
این گیلاس ها، سایه ای قرمز رنگ دارند و اندازه‌شان متوسط تا بزرگ است. درخت این میوه در اواخر فصل شکوفا می شوند و گیلاس هایی با عطر و طعمی بی‌نظیر و شیرین دارند. بافتی ترد و سفت همراه با طعمی دلنشین هستند.
گیلاس وحشی شیرین (Bing Cherries):
گیلاس بینگ، رنگی قرمز تیره دارد و بسیار گرد و شیرین است ، و اگر روزی از فروشگاه، گیلاس هایی بسیار خوش طعم خریداری کردید، احتمال دارد از این نوع گیلاس باشد. این نوع گیلاس ها را در اندازه های کوچک بسته بندی می کنند، و هرچه رنگ گیلاس ها تیره تر باشد، رسیده تر اند. گیلاس بینگ را بخاطر طعم شیرین و بی‌نظیرش میتوان در انواع شیرینی ها و پای ها استفاده کرد و به عنوان میوه‌ی کاهش دهنده خطر بیماری‌های قلبی عروقی و فشار خون، بسیار محبوب و شناخته شده است.
گیلاس چلان:
این گیلاس ها، بومیِ ایالت واشنگتن هستند. رنگ قرمز تیره دارند، قلبی شکل و گردند، با طعمی بسیار ملایم و شیرین. گیلاس چلان از ۲۰ درصد قند تشکیل شده و از این رو، عطر و طعم فوق العاده ای دارند و برای استفاده در انواع مختلف شیرینی ها و غذاها، بسیار مناسب اند.
گیلاس Cowiche:
این نوع گیلاس، سایه زیبایی از رنگ قرمز تیره دارد و عطر و طعم‌‍‌اش قوی و تیز است. درخت این میوه، در اواسط تا اواخر فصل به بار می نشیند و بومیِ ایالت واشنگتن است.
گیلاس رابین:
درخت این میوه، گیلاس هایی به رنگ زرد و یا قرمز دارد و در اوایل فصل، به بار می نشیند. اندازه این میوه ها، متوسط و قلب شکل است و طعمی قوی و شیرین دارد.
گیلاس Kiona:
این گیلاس ها، رنگِ قرمز تیره و طعمِ شیرین و خوشمزه ای دارند و بومیِ ایالت واشنگتن هستند و در اوایل فصل، بار می‌دهند.
گیلاس لمبرت (Lambert Cherries):
گیلاس های لمبرت، به رنگ قرمز روشن هستند و برای نخستین بار، در اورگان و در اوایل سال ۱۸۷۰ کشف و کشت شدند. گیلاس های لمبرت طعمی شیرین و غنی دارند و گِرد، یا قلبی شکل اند. درخت این میوه، بسیار دیر، بار میدهد.
گیلاس لاپینز (Lapins Cherries):
این گیلاس، به رنگ قرمز تیره و عطر و طعمی عالی و شیرین، و بافتی ترد و سفت است. این میوه برای نخستین بار، در کشور کانادا و در سال ۱۹۸۴ کشف و کشت شد. گیلاس لاپینز بسیار بزرگ و گرد است.
گیلاس Index:
این گیلاس ها، در اوایل فصل شکوفا می شوند و عطر و طعمی عالی و شیرین، و بافتی ترد و سفت دارند. رنگ این گیلاس، قرمز تیره و گوشتش قرمز روشن است و در اندازه های متوسط تا بزرگ، کشت میشوند.
خواص
جلوگیری از دیابت
گیلاس میوه ای است که قند کمی دارد، به همین دلیل است که این میوه برای بیماری های مختلف نظیر دیابت بسیار مفید است.
اگر شما گیلاس مصرف کنید سلامت بدن شما حفظ می شود و از بیماری دیابت در امان می مانید.
بازسازی عضلات
گیلاس دارای خاصیت ضدالتهابی است که برای کاهش درد عضلات موثر است.
مطالعات انجام شده نشان می دهد ورزشکارانی که قبل از ورزش آب گیلاس نوشیدند با درد کمتری بعد از ورزش مواجه می شوند.
آنتی اکسیدان
آنتوسیانین موجود در میوه خوشمزه باعث می شود تا با استرس اکسیداتیو مبارزه کند.
ماده ذکر شده با رادیکال های آزاد موجود در بدن مبارزه می کند و باعث سم زدایی سیستم ایمنی بدن شده و برای سلامت سیستم عصبی موثر است.
آنتوسیانین موجود در گیلاس از رگ های خونی و سلول های مغزی حفاظت کرده و از تصلب شرایین نیز در مقابل حملات قلبی پشتیبانی می کند.
آنتوسیانین باعث می شود تا از بروز سرطان های ناخواسته جلوگیری شود.
رفع نقرس
این میوه می تواند برای رفع نقرس بسیار مفید باشد.
گیلاس به دلیل داشتن ماده شیمیایی آنتوسیانین باعث می شود تا التهاب کاهش پیدا کرده و برای کاهش درد مفاصل بسیار موثر است. درد مفاصل دلایل مختلفی دارد که یکی از آن ها پوکی استخوان می باشد.
خوردن گیلاس در زنان باعث می شود تا اسید اوریک خون آن ها تا پانزده درصد کاهش پیدا کند.
تسکین درد
عصاره این میوه دارای آنزیم های مختلف برای تسکین درد می باشد.
آنتوسیانین موجود در گیلاس باعث آرام شدن درد می شود.
تحقیقات نشان می دهد که افرادی که دارای پوکی استخوان هستند آب گیلاش بنوشند تا التهاب آنها به مرور کاهش پیدا کند.