درخت

درخت‌ها یکی از هزاران نماد قدرت الهی می‌باشد که برخی حقایق جذاب و جالبی درباره این اعضای بسیار مفید کره زمین وجود دارد. پیدایش درختان بیش از 300 میلیون سال پیش نقطه عطفی برای زمین بود.

سرو ابرکوه با عمر تقریبی ۴۵۰۰ سال به‌عنوان پیرترین درخت ایران و آسیا و و پس از کاج متوشلخ در کالیفرنیا دومین درخت پیر جهان به حساب می‌آید.

درختان با گذشت زمان تعداد بی شماری از موجودات را تغذیه، اسکان و پرورش داده اند و در حال حاضر حدود 3 تریلیون درخت وجود دارد که باعث غنی سازی زیستگاه‌ها از جنگل های قدیمی تا خیابان های شهر می شود. انسان ها هر ساله میلیونها هکتار از جنگل ها را پاکسازی می کنند که موجب خطراتی مانند بیابانزایی، کاهش حیات وحش و تغییرات آب و هوایی می شود. زمین در حال حاضر نسبت به گذشته 46 درصد درخت کمتری دارد. بررسی ها نشان داده است که وجود درخت باعث آرامش، شادی و خلاقیت بیشتر انسانها شده و اغلب ارزش املاک را افزایش می دهد

زمین بیش از 60،000 گونه درخت شناخته شده دارد:

تا همین اواخر، هیچ گونه سرشماری کامل جهانی از گونه های درخت انجام نشده بود اما در آوریل 2017، نتایجی در این باره بدست آمد. دانشمندان داده های موزه ها، باغ های گیاه‌شناسی، مراکز کشاورزی و منابع دیگر را جمع آوری کردند و نتیجه گرفتند که گونه های درخت در حال حاضر 60065 است. مورد بعدی در این تحقیق، ارزیابی جهانی درختان با هدف بررسی وضعیت حفاظت از همه گونه های درختان جهان تا سال 2020 است.

تقسیم‌بندی درختان

درختان بر اساس نوعی که دارند به چند دسته مختلف تقسیم بندی می شوند.

درختان سایه انداز، درختانی که رشد سریع دارند، درختانی که به گرد و خاک و طوفان مقاوم اند، درختانی که میوه های وحشی داشته و بیش تر آن ها جنبه زینتی دارند، درختان مناسب خاک آهکی، درختانی که مناسب اند برای آب و هوای خاص مدیترانه ای، درختان دارای بافت های نرم و سخت، درختان طول عمر کوتاه و درختان طول عمر بلند، درختان دارای ریشه سطحی، درختان دارای جلوه های زمستانی یا همیشه سبز، درختان مناسب کوچه ها و بلوار ها و درختان مقاوم به سایه از جمله درختانی هستند که می توانید آن ها را در کشور خودمان پیدا کنید.

درخت همیشه سبز

درختان همیشه سبز درختانی هستند با برگ‌های سوزنی شکل که در همه‌ی فصل‌ها برگ دارند. از جمله‌ این درختان می‌توان به انواع کاج‌ها اشاره کرد. تمامی گیاهان نیاز به رشد و نو شدن دارند و همیشه سبزها هم از این قاعده مستثنی نیستند. سوزن برگ‌های این درختان در پاییز و زمستان در نزدیک ساقه شروع به زرد شدن می‌کنند و بعد از ریختن بلافاصله جای خود را به برگ‌های جدید می‌دهند. این برگ‌ریزی به قدری سریع اتفاق می‌افتد که گاهی به سختی متوجه آن خواهید شد.

درخت برگ‌ریز یا خزان کننده

درختان برگ‌ریز یا خزان‌کننده به گیاهانی گفته می‌شود که در قسمتی از سال برگ‌های خود را با توجه به شرایط آب و هوایی (مانند فصل‌های خشک و بی بارش) از دست می‌دهند. بسیاری از درختان پهن برگ جزء این گروه هستند که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به افرا و نارون اشاره کرد.

انواع درخت در ایران

درخت راش

راش یکی از قدیمی‌ترین درخت‌های موجود در جهان است، که بیش از از 13 گونه‌ی آن در تمام دنیا معرفی و شناسایی شده که با وجود شباهت‌‌های فراوان، تفاوت‌هایی در ظاهر دارند. درخت راش ایرانی بیشتر در مناطق شمالی و کوهستانی یافت می‌شود. این درخت شاخ و برگ فراوانی داشته و ریشه‌ی آن کم عمق و سطحی است. طول و قطر این درخت تا حدود 35 و 1/5 متر می‌رسد. طول عمر درخت راش حدود 200 تا 250 سال است. چوب این درخت سنگین و سخت بوده و درون آن قهوه‌ای رنگ و روی آن سفید است. چوب راش بسیار پرفروش بوده و از آن برای ساخت بسیاری از وسایل، لوازم منزل و انواع دکوراسیون استفاده می‌کنند.

درخت توسکا

درخت توسکا، توسه یا رازدار از نوع خزان‌کننده بوده و توسط باد گردافشانی می‌کند. این درخت بالغ بر 30 نوع متفاوت داشته که فقط دو نوع آن یعنی توسکای ییلاقی و توسکای قشلاقی در ایران می‌روید. این درخت در مناطق مرطوب، رشد خیلی خوبی داشته و به راحتی آب را جذب می‌کند. به همین علت در بعضی مناطق برای کم کردن رطوبت خاک این درخت را می‌کارند. چوب این درخت تیره و شاخه‌های آن خاکستری با لکه‌های قهوه‌ای است. برگ این درخت بیضی شکل با نوک هلالی است. درخت توسکا عمر زیادی نداشته و معمولاً در بیشترین حالت 50 سال عمر می‌کند.

درخت آزاد

این درخت در جنوب و جنوب غربی دریای خزر می‌روید و از جمله‌ی درختان برگ‌ریز است. طول این درخت به حدود 35 متر و قطر آن به 2 متر می‌رسد. این درخت طول عمر بالایی دارد. چوب درخت آزاد با دوام بوده و تقریباً نیمه سخت محسوب می‌شود. همچنین رنگی با تم قهوه‌ای مایل به نارنجی دارد. این درخت رشد کندی داشته و چوب آن قابلیت کشسانی زیادی دارد. میوه‌ی فندوقه آن کنار برگ‌های درخت متصل است.

درخت زبان گنجشک

این درخت در ایران نام‌های متفاوتی چون درخت ون، دردار و … دارد. زبان گنجشک قامتی متوسط داشته و بعد از 14 سالگی شروع به میوه دادن می‌کند. نام این درخت از میوه‌ی بیضی شکل و نوک تیز آن گرفته شده است. برای تکثیر دادن این درخت باید به کاشت بذر آن پرداخت. زبان گنجشک معمولا در جنوب غربی آسیا، یعنی از شمال ترکیه و از شرق تا قفقاز و کوه‌های البرز می‌روید.

درخت زربین

این درخت به نام سرو ناز یا زربین معروف بوده و با برگ‌های سوزنی شکل در بین همیشه سبزان و مخروطیان قرار می‌گیرد. این درخت کند رشد است و ارتفاع آن به 30 متر می‌رسد. میوه‌ی درخت زربین از فندوق درشت‌تر بوده و پوسته‌ی این درخت دارای شیارهای عمیق و در هم رفته است. رشد زربین در خاک آهکی و آب و هوای معتدل بسیار خوب است و آب کمی احتیاج دارد.

درخت افرا

این درخت در جنگل‌های شمال، باغ و پارک‌ها زیاده دیده می‌شود. درخت افرا در خاک‌های اسیدی و نواحی جنگلی می‌روید. این درخت از پهن‌برگان و خزان‌کننده‌ها محسوب می‌شود. برگ‌های این درخت به صورت پنجه‌ای شکل بوده و نوک تیز، 5 پر و نامنتظم است. افرا گونه‌های مختلفی دارد که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به  افرای شیردار، سفید کرکو، افرا یابلق، افرای سرخ، افرای سیاه، کرب و … اشاره کرد

درخت بلوط

این درخت در جنگل‌های شمال، باغ و پارک‌ها زیاده دیده می‌شود. درخت افرا در خاک‌های اسیدی و نواحی جنگلی می‌روید. این درخت از پهن‌برگان و خزان‌کننده‌ها محسوب می‌شود. برگ‌های این درخت به صورت پنجه‌ای شکل بوده و نوک تیز، 5 پر و نامنتظم است. افرا گونه‌های مختلفی دارد که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به  افرای شیردار، سفید کرکو، افرا یابلق، افرای سرخ، افرای سیاه، کرب و … اشاره کرد.

درخت بنه

این درخت به درخت بنه یا پسته‌ی کوهی معروف است. درخت بنه دو پایه بوده و دارای میوه‌ی بیضی شکلی است. این درخت بیشتر در نواحی نیمه خشک می‌روید و ارتفاع آن از 1 تا 3 متر شروع شده و با توجه به اقلیم در بعضی نواحی دیگر به 7 متر می‌رسد. از جمله مناطقی نیمه خشکی که دارای این درخت هستند می‌توان به سیستان و بلوچستان، لرستان، کردستان، خراسان، اصفهان، فارس، تهران، یزد و کرمان اشاره کرد. میوه‌ی این درخت به پسته شباهت دارد. این میوه در ابتدا صورتی، سپس قرمز و به هنگام برداشت به رنگ سبز در می‌آید.

درخت گردو

درخت گردو در اکثر نقاط ایران قابل رویش است و در مناطق کوهستانی و نیمه کوهستانی بسیار خوب به بار می‌آید. این درخت از پهن برگان و جزء خزان کنندگان است. ارتفاع آن حدوداً 30 متر بوده و معمولاً با توجه به اقلیم منطقه به بار می‌نشیند. این درخت یک پایه داشته و دارای گل‌های نر و ماده روی یک درخت است. چوب این درخت نیمه سبک و نیمه نرم بوده و از دوام بالایی برخوردار است. از چوب گردو به دلیل قابلیت تورق بالا و طیف متنوع رنگ قهوه‌ای که دارد بسیار در صنعت چوب، مبلمان‌سازی و دکوراسیون استفاده می‌شود.

درخت گیلاس

این درخت از دسته‌ی خزان کنندگان بوده و از گونه‌های بومی جنگل‌های حوزه‌ی دریای خزر است. این درخت گونه‌های متفاوتی دارد که از جمله‌ی آن می‌توان به درخت گیلاس سیاه، درخت گیلاس مجنون، درخت گیلاس زینتی و … اشاره کرد. طول این درخت بدون درنظر گرفتن شاخه‌ها حدود 6 متر و عرض آن به حدود 80 سانتی‌متر می‌رسد. چوب درخت گیلاس، قهوه‌ای مایل به قرمز بوده و با توجه به بافت ظریف و استحکامی که دارد، بسیار مورد استفاده‌ی نجاران است. لازم به ذکر است که چوب درخت گیلاس یکی از چوب‌های گران‌قیمت صنعت چوب است.

قدیمی‌ترین درختان

قدیمی‌ترین درختان جهان را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد، درختان تک و درختان کلونال. درخت تک به یک درخت واحد اشاره دارد که سیستم ریشه‌ای خودش را دارد اما درختان کلونال سیستم ریشه‌زایی مشترک دارد. درختان کلونال از یک درخت مشخص ریشه می‌گیرند و به طور کلی همانند همان درخت اولیه هستند. در اینجا با قدیمی‌ترین درختان زنده جهان آشنا می‌شوید.

پاندو (Pando)

قدیمی‌ترین درخت جهان یک درخت تک نیست، بلکه یک کلونی از درختانی است که بیش از ۸۰هزار سال عمر کرده اند. پاندو، کلونی درختانی است که سیستم ریشه‌ای مشترک دارند. آن‌ها در پارک ملی فیش‌لیک (Fishlake) در ایالت یوتا، آمریکا واقع شده اند. این کلونی از بیش از ۴۰هزار درخت تک صنوبر لرزان تشکیل شده است. با این حال برخی ادعا می‌کنند که پاندو در حال مرگ است و دیگر کلونی خود را گسترش نمی‌دهد. این را می‌توان به افزایش فعالیت‌های انسانی در منطقه نسبت داد.

تجیکوی پیر (Tjikko)

این درخت ۹۵۵۰ سال سن دارد و اولین بار در سال ۲۰۰۸ در سوئد کشف شده و پیرترین درخت تک از یک درخت کلونال است.

این درخت باستانی همان درختی که ابتدا جوانه زده نیست و هر ششصد سال ریشه‌ها، شاخه‌ها و تنه‌های جدیدی در همان نقطه می‌سازد. دانشمندان تصور می‌کنند که این تنها تنه زنده یک کلونی باستانی مثل پاندو باشد.

کاج زبرمیوه غربی بدون نام

قدیمی‌ترین درخت تک جهان در سال ۲۰۱۲ کشف شد و تا به امروز بدون نام باقی مانده است. تام هارلن در سال ۲۰۱۰، سن این گیاه را ۵۰۶۲ سال تعیین کرد. این درخت کاج در ایالت کالیفرنیا در آمریکا واقع شده است.

متوشالح (Methuselah)

تا سال ۲۰۱۲، درخت متوشالح لقب قدیمی‌ترین درخت جهان را داشت. این نام برگرفته از یکی از شخصیت‌های عهده عتیق است که ۹۶۹ سال عمر کرد و گفته می‌شود پیرترین انسانی است که روی زمین کرده است. امسال درخت متوشالح ۴۸۵۱ ساله شد. یعنی قبل از اینکه هیچ تمدنی به وجود بیاید کاشته شده، زمانی که انسان اولیه هنوز هنر سنگی را تجربه می‌کرده است.

تخمین می‌زنند که این درخت در سال ۲۹۳۲ پیش از میلاد جوانه زده باشد. یعنی عمر این درخت از اهرام مصر هم بیشتر است. متوشالح یک کاج زبرمیوه است که در کوه‌های سفید ایالت کالیفرنیا واقع شده است. تام هارلن و ادموند شولمن این درخت باستانی را در سال ۱۹۵۷ کشف کردند. موقعیت دقیق آن مثل یک راز از عموم پنهان شده تا آن را از آسیب‌های احتمالی حفظ کنند.

این درختان پیر گنجینه‌های سرزمینشان هستند که به شدت محافظت می‌شوند. به عنوان مثال از قدیمی‌ترین درخت ایران به عنوان یک اثر ملی یاد می‌شود. سرو ابرکوه ۴۰۰۰ ساله است و قدیمی‌ترین درخت آسیا است.