روماتیسم
روماتیسم به طور کلی به یک بیماری خاص اطلاق نمی‌شود، یعنی اگر شما بخواهید تشخیص یک بیماری را روماتیسم بدانید خیلی کلی صحبت کرده‌اید. زیرا این واژه که از ریشه یونانی روما به معنای جریان یافتن وارد علم پزشکی شده است در واقع مجموعه دردهای مفاصل و سایر ارگان‌های حرکتی را شامل می‌شود. اما با کمی کندوکاو پیرامون این بیماری خواهید فهمید که این بیماری از اندامهای حرکتی فراتر رفته است. این بیماری نتیجه حمله سیستم ایمنی بدن به بافتهای بدن است.
| اطلاعات بیماری | |
|---|---|
| نشانه ها: | درد مبهم و شدید، دردی که شما را از خواب شب بیدار می‌کند، قرمزی و حساس‌شدن مفاصل آسیب‌دیده، گره‌های استخوانی کوچک در مفصل میانی یا بالایی، بزرگ‌شدن مفاصل |
| علت(ها): | بیماری روماتیسم، سابقه خانوادگی، سبک زندگی نادرست مانند اضافه‌وزن، ضربه و فشار، عفونت، مشکلات سیستم عصبی، مشکلات متابولیک، ساییدگی و پارگی بیش‌ازحد بر مفصل، عوامل محرک محیطی |
| تخصص: | روماتولوژی |
سیستم ایمنی که وظیفه حفاظت از بدن در مقابل عوامل بیگانه مانند میکروبها و ویروسها را دارد، گاهی به برخی دلایل ممکن است که بافتهای بدن را به عنوان عامل بیگانه تشخیص دهد و به آن ها حمله کند. این نوع اختلال در سیستم ایمنی را بیماری خود ایمنی می‌گویند.
علائم
این بیماری انواع مختلفی دارد و علائم در هر گونه متفاوت است، اما به طور کلی همه انواع روماتیسم دارای چند علائم یکسان هستند که از بین آن ها می توان به تب، خستگی، کم اشتهایی، التهاب و خشکی و درد در مفاصل اشاره کرد. پس ابتدا نگاهی به انواع این بیماری می اندازیم و علائم هر یک را جداگانه بررسی می کنیم، سپس به شیوه های درمان خواهیم پرداخت.
انواع
این بیماری انشعابات زیادی دارد که می توان برخی از مهمترین آن ها را در چهار دسته زیر قرار داد:
- عضلانی
- پوستی
- قلبی
- مفصلی
روماتیسم عضلانی
روماتیسم عضلانی که ماهیچه ای هم نامیده می شود، نوعی بیماری خود ایمنی است که سیستم ایمنی بافت های ماهیچه ای بدن را هدف قرار می دهد و باعث ایجاد التهاب در این نواحی می گردد. علائم روماتیسم ماهیچه ای درد و خشکی عضلات، تب خفیف، خستگی و درد در نواحی شانه ها است. برای درمان این نوع پزشکان بیشتر رو به تجویز داروهای کورتیکو استروئید می آورند.
روماتیسم پوستی
در این نوع سیستم ایمنی به پوست و سایر اندام های داخلی مانند ریه و کلیه ها حمله می کند. علائم روماتیسم پوستی شامل، ظاهر شدن ضایعات پوستی، درد در مفاصل و استخوان ها، تغییر فرم انگشتان دست، التهاب در مفاصل و افزایش قند خون است. برای تشخیص این نوع بیشتر از تست های فاکتور روماتوئید استفاده می شود. برای درمان هم احتمال تجویز کورتون در این نوع بسیار بالاست.
روماتیسم قلبی
این نوع را بیشتر با نام تب روماتیسمی میشناسیم که در کودکان شایع تر است. علت این تب حضور باکتری به نام استرپتوکوک است که باعث ایجاد گلودرد و التهاب و عفونت در نواحی گلو می شود.
همچنین علائمی مانند تب، ورم مفاصل، کاهش وزن و تحریک پوستی به سراغ بیمار می آید. روماتیسم قلبی از طریق تجویز آنتی بیوتیک ها قابل درمان است. اما اگر شخص درمان نشود عوارضی مانند درد در قفسه سینه، اختلال در ضربان قلب و تنگی نفس به سراغ او می آید، که این علائم بخاطر آسیب دریچه های قلب به ویژه دریچه میترال و آئورت است. و بعد از مدتی فرد باید تحت درمان و گاهی جراحی قلب قرار بگیرد.
روماتیسم مفصلی
این نوع خود شامل چند زیر مجموعه دیگر می شود که عبارتند از:
نقرس، که از ازدیاد اسید اوریک در بدن ایجاد می شود و ابتدا انگشت شست پا را درگیر می کند و سپس به باقی مفاصل آسیب می زند و گاهی باعث اختلال در عملکرد کلیه ها می شود.
التهاب رگ و یا واسکولیت هم یکی دیگر از بیماری های این گروه است که تقریبا تمام عروق بدن را درگیر می کند، و باعث التهاب در دیواره عروق می شود این التهاب باعث کاهش جریان خون درون رگ ها می شود. علائم این نوع لکه های قرمز و زخم روی پوست و سرفه و تب است.
لوپوس این بیماری که در زنان شایع تر است بیشتر پوست و برخی از اندام های داخلی مانند ریه، کلیه و سیستم گوارش را درگیر می کند. و همچنین با درد های مفاصل و خستگی همراه است.
مهمترین و شایع ترین نوع روماتیسم مفصلی نوع آرتریت روماتوئید است. آرتریت، که نوعی التهاب درد مفاصل است، البته در سایر ارگان های بدن هم ممکن است ایجاد اختلال کند. بیشترین نوع آن در دست و پا و زانو ایجاد می شود.
علت این درد ها در مفاصل در این است که در بین دو استخوان غشایی به نام سینوویوم وجود دارد که ماده ای تولید می کند که حرکت استخوان ها را تسهیل می بخشد، در بیماری روماتیسم سیستم ایمنی بدن غشای سینوویوم را مورد حمله قرار می دهد به دنبال آن فعالیت غضروف بیشتر از حد طبیعی شده و در نتیجه دچار التهاب می شود و غضروف و مفاصل اطراف آن را از بین می برد و فرد احساس درد در نواحی مفصلی مانند دست و پا و زانو می کند.
علائم روماتیسم پا بیشتر درد در جلوی پا و انگشتان یا به اصطلاح پنجه پا و همچنین کف یا سینه پا و مچ پا دردناک می شود. علائم دیگری مانند تورم و تغییر شکل انگشتان پا، از بین رفتن شکل قوس زیر پا و ایجاد میخچه و پینه در کف پا هم دارد.
علائم روماتیسم زانو به شکل درد، تورم و سفت شدن زانو و گرم شدن اطراف زانو خود را نشان می دهد.
درمان
درمان روماتیسم باطب سوزنی
طب سوزنی با فرو کردن سوزن ها به شکل خاص در بدن باعث کاهش تورم و التهاب و میزان درد بیمار می شود. متخصصان طب سوزنی معتقدند طب سوزنی باعث افزایش تقویت سیستم ایمنی بدن می شود پس به نوعی یک راه پیشگیرانه برای ابتلا و فعال کردن بیماری های روماتیسمی در بدن است.
درمان روماتیسم با فیزیوتراپی
این روش درمان بیشتر برای نوع عضلانی و مفصلی و عصبی میتواند موثر باشد. استفاده از روش های گرما درمانی، سرما درمانی، نرمش ها و ورزش های مخصوص و الکتروتراپی در فیزیوتراپی می تواند در تسکین دردهای بیماران موثر باشد. همچنین ماساژ های مخصوص در قسمت مفاصل بدن باعث بهبود حرکت در این مناطق می شود.
درمان روماتیسم با تجهیزات پزشکی
برخی از پزشکان ممکن است برای بهبود و تسکین دردهای بیماران مبتلا به آرتریت مفصلی نوعی بریس های طبی یا زانوبند تجویز کنند در برخی از انواع روماتیسم های پا هم تجویز کفی های مناسب یا کفش های طبی می تواند در وضعیت بیمار تاثیر داشته باشد.
درمان روماتیسم با دارو
روش های گفته شده در بالا بیشتر برای کاهش درد تجویز می شوند و احتمال بهبودی بیمار را ندارند. بنابراین برای ایجاد بهبودی و کنترل بیماری باید به دکتر روماتیسم مراجعه کرد. پزشکان متخصص در این حوزه را روماتولوژیست می نامند. در مراجعه به پزشک، تجویز دارو بعد از تشخیص بیماری اولین راه است. برخی از این داروها برای کاهش درد بیمار هستند که مسکن هایی مانند پروفن را شامل می شوند و برخی دیگر از داروها با توجه به نوع بیماری برای کنترل بیماری تجویز می شوند مانند مانند کرتن و ناپروکسن، سولفاسالازین و سایر داروها. اما داروی DMARDS که به عنوان داروی ضد روماتیسمی شناخته می شود، از داروهای تجویزی برای بیماران با علائم گفته شده است. همچنین با تزریق استروئید برای بیماران نوع مفصلی میتوان دردها و حرکت مفاصل آنها را به صورت موقت بهبود بخشید.
درمان روماتیسم با جراحی
این روش درمان برای نوع مفصلی بسیار کاربردی است بخصوص برای روماتیسم های دست و پا و زانو. در این روش به دو شکل می توان بیمار را مداوا کرد. روش اول که فیوژن نام دارد محل اتصال دو استخوان را به هم وصل می کنند و به اصطلاح دو تکه استخوان را یکی می کنند این کار باعث عدم تحرک استخوان می شود اما در طی درمان بافت استخوان جدید دوباره شکل می گیرد. روش دوم که به تعویض مفصل معروف است محل آسیب دیده مورد جراحی قرار گرفته می شود و ساختار آسیب دیده با یک مفصل مصنوعی که پروتز نامیده می شود تعویض می گردد. بعد از عمل بیمار تا مدتی باید تحت درمان و فیزیوتراپی قرار بگیرد.
بیماری روماتیسم دارای انواع مختلفی است که مهمترین آن نوع مفصلی، عضلانی، قلبی و پوستی هستند. این بیماری دارای علائم متفاوتی است که بستگی به نوع آن دارد اما یک سری علائم یکسان مانند تب، تورم، خشکی و درد عضلات و مفاصل در اکثر انواع آن دیده می شود. برای درمان این بیماری راه هایی وجود دارد اما بیشتر آن ها مانند درمان خانگی، طب سوزنی، فیزیوتراپی تسکین درد و یا بهبودی موقت برای بیمار به دنبال دارند اما برای درمان قطعی بیمار باید به پزشک متخصص مراجعه کند تا بعد از انجام آزمایشات مربوط نسبت به نوع درمان اقدام شود. درمان پزشکان متخصص استخوان و ارتوپد معمولا تجویز داروهای ضد روماتیسمی و عمل جراحی است.