ساس
ساس یا خَسَک حشره‌ای کوچک به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز است که اندازه‌ای در حدود 5 میلی‌متر دارد. ساس را می‌توان در سراسر جهان یافت.
ساس ها در طول روز در داخل یا اطراف تخت ها و شکاف های موجود در صندلیها، کاناپه‌ها، پردهها، فرشها، کمدها و حتی در ترک دیوارها و کف و پشت کاغذ دیواری پنهان می‌شوند.
حشره‌شناسی
ساس ها حشراتی بدون بال هستند. رنگ آن‌ها قرمز مایل به قهوه‌ای می‌باشد و از لحاظ ظاهری به شکل تخت، نازک و بیضی هستند. همچون تخم های دانه سیب از دور به نظر می‌رسند، با چشم معمولی امکان دیدن آن ها بسیار دشوار است.
این حشرات شب‌ها بیرون می‌آیند تا غذا پیدا کنند و غذای اصلی آن‌ها خون است. ساس ها دارای ماده خاصی در بزاق خود هستند که سبب جلوگیری از لخته شدن خون در هنگام تغذیه می‌شود؛ به طور معمول در شب هنگام به سراغ طعمه‌های خود می‌روند.
یک ساس بعد از وعده غذایی خود که خون می‌باشد، مدت زیادی روی بدن شخص نمی‌مانند اما در نزدیکی محل استراحت فرد پنهان می‌شوند.
ابعاد
حشره ساس بالغ 4 تا 5 میلی‌متر طول و 5 میلی‌متر عرض دارند.
رفتارشناسی
حشره ساس از خون انسان تغذیه می‌کند و قسمت دهان حشره به صورتی است که برای سوراخ کردن سطح پوست و مکیدن خون می‌باشد. در هنگام مکیدن بزاقی از دهان حشره خارج می‌شود، که خاصیت ضد انعقادی دارد، این رفتار مانند دیگر بند پایان می‌باشد.
یکی از عواملی که حشره ساس به آن به سرعت واکنش نشان می‌دهد، گرما و دی اکسید کربن است. با دریافت این علائم به سرعت تغذیه خود را مورد هدف قرار می‌دهد.
ساس ها اکثرا در شب فعالیت می‌کنند و در طول روز به دنبال پناهگاهی هستند که پنهان شوند.
این حشرات فرصت طلب حتی در طول روز هم اگر احساس گرسنگی کنند، از خون انسان تغذیه می‌کنند. در چرخه غذایی ساس در درجه اول خون انسان قرار دارد، اگر یافت نشود، از خون حیوانات گرم، نظیر خفاش، خرگوش، جوندگان و حتی پرندگان، نیز تغذیه می‌کنند. سمپاشی ساس از بهترین روش های از بین بردن این آفت می‌باشد.
زیستگاه
ساس ها در مکان‌های تاریک زندگی می‌کنند و بهترین مکان نزدیک محل خواب انسان می‌باشد.
مشاهده لکه‌های خون بر روی تشک و ملحفه‌های منزلتان می‌تواند نشانه‌ی حمله ساس به محله زندگی شما باشد.
علائم گزش حشره ساس
فرد معمولاً گزش واقعی ساس را احساس نمی‌کند. اما پس از آن، در محل نیش‌زدگی احساس خارش می‌کند. گزش ساس مانند برجستگی‌های کوچک قرمز (شبیه گزش پشه) است و گاهی اوقات می‌تواند به صورت خط قرمز روی بدن اتفاق بیافتد.
این گزش ها عمدتا در مناطقی از پوست است که هنگام خواب در معرض هوا قرار دارد. ساس ها آزاردهنده هستند، اما میکروب یا بیماری خاصی را گسترش نمی‌دهند.
شیوع
برخی معتقدند که یک اتاق کثیف می‌تواند ساس هایی را به همراه داشته باشد، اما این درست نیست. ساس ها به شرط داشتن غذا می‌توانند در هر جایی زندگی کنند. اگر اتاقی به هم ریخته باشد، این فضا به آن‌ها کمک می‌کند تا پنهان شوند. اما بهم ریختگی اتاق سبب جذب این حشرات نمی‌شود.
ساس‌ها معمولاً در مکان‌هایی که میزان گردش مسافران و مهمانان زیاد است، مانند هتل‌ها، بیمارستان‌ها یا خانه‌های سالمندان، دیده می‌شوند.
اما می‌توان آن‌ها را در بسیاری از مکان‌های دیگر مانند وسایل حمل و نقل عمومی، آپارتمان ها و خوابگاه ها یافت. این حشرات می‌توانند با لباس، اثاثیه و چمدان از مکانی به مکان دیگر سفر کنند.
درمان نیش حشره ساس
زمانی که گزش ساس اتفاق می‌افتد، برای پیشگیری از بروز سایر عوارض ناشی از آن باید هر چه زودتر برای درمان نیش ساس اقدام کنید.
شستن محل گزش با آب و صابون
ابتدا کف غلیظ و حبابداری از آب و صابون درست کنید. کف را به خوبی بر روی قسمت های گزیده شده بمالید. این کار را تا جایی ادامه دهید که تمامی ناحیه، با کف غلیظ آب و صابون پوشش داده شود و اجازه دهید کف صابون روی نواحی گزش، خشک شود.
با این کار، خارش ناشی از گزیدگی، سریعاً برطرف خواهد شد. درمان نیش ساس با استفاده از کف و صابون، علاوه بر تسکین و فرونشاندن خارش، از عفونت پوستی ناشی از گزیدگی ساس نیز جلوگیری می‌کند.
جوش شیرین
به آرامی مقادیر جزئی از آب را به جوش شیرین اضافه نموده و هم بزنید تا خمیر غلیظی درست شود.
لایه ضخیمی از این خمیر را به محل گزش ها اعمال نمایید. اجازه دهید که خمیر، خشک شده و بر روی جوش ها (محل گزش) به مدت یک ساعت یا بیشتر باقی بماند و سپس آن را با آب گرم بشویید.
لیمو ترش
جای گزش ساس ها را با یک پارچه آغشته به آب لیمو ترش، تر کنید؛ این کار سبب تسکین درد در آن ناحیه می‌شود.
آلوئه ورا
از ژل ۱۰۰% خالص آلوئه ورا استفاده کنید. آلوئه ورا دارای دو خاصیت مفید در درمان نیش ساس است که عبارت‌اند از:
- خاصیت آنتی بیوتیک
- ضد قارچ
این خواص می‌تواند به پیشگیری از عفونت ثانویه ناشی از خاراندن محل گزش ساس کمک کند. همچنین آلوئه‌ورا به بهبودی عوارض ناشی از گزش ساس و آفات دیگری نظیر مورچه، سرعت می‌بخشد.
آنتی هیستامین
آنتی هیستامین‌های خوراکی چون دیفن هیدرامین می‌توانند واکنش های آلرژیک به گزش ساس را کنترل کنند. از مهم ترین واکنش های آلرژیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تورم
- خارش
- قرمزی
روش های مقابله با ساس
الکل
ساس حشره‌ای مقاوم به انواع سموم معمولی محسوب می‌شود اما در مقابل الکل به شدت ضعیف است. با اسپری کردن الکل، ساس های بالغ به سرعت کشته می‌شوند.
آب داغ
برای از بین بردن ساس های مخفی شده در پتو، ملحفه و لباس، کافی است این وسایل را با آب داغ شست و شو دهید. با این کار ساس و تخم های آن کشته خواهند شد.
سرما و گرما
تماس طولانی با دمای -19 درجه سانتی‌گراد ساس بالغ را نابود می‌کند. وسایلی را که امکان سم پاشی آن‌ها وجود ندارد، در کیسه های پلاستیکی آب بندی (درزبندی) شده گذاشته و در فریزر تحت دمای -18 درجه سانتی‌گراد به مدت 24 ساعت قرار می‌دهند تا ساس های آن از بین برود.
ساس بالغ بر اثر تماس با حرارت کشته می‌شود. حرارت همچنین تخم ساس را از بین می‌برد. به طور مثال حرارت آفتاب یا حرارت ایجاد شده توسط یک بخار ساز. به ترتیب در دمای 45 و 50 درجه سانتی‌گراد، ساس ظرف مدت زمان 7 و 1 دقیقه کشته می‌شود.
کنترل فیزیکی محیط
از آنجایی که ساس از سطوح چوبی به راحتی بالا می‌رود، بهتر است پایه های تخت را داخل صفحات فلزی قرار داده و تخت را از دیوار فاصله دهید. همچنین به نظر می‌رسد که ساس در بالا رفتن از سطوح صاف و لغزان مانند نوار چسب شیشه‌ای نیز دچار مشکل باشد.
برای دفع این حشره یکی از راه‌هایی که می‌توان آزمود تاثیر «سیر» در دور کردن ساس از محیط زندگی است. گزارش های مختلفی از تنفر و آزار دهنده بودن «بوی سیر» بر این حشره وجود دارد. می‌توان در تخت‌خواب و مکان‌های مشکوک با قرار دادن «سیر» اثربخشی آن را بررسی کرد.
استفاده از جاروبرقی هم مفید است زیرا هم ساس بالغ و هم تخم ساس را از محیط خارج می‌کند. به شرط آن که از کیسه یک بار مصرف استفاده و پس از اتمام جاروکشی داخل یک نایلون زباله قرار داده و دور انداخته شود یا اینکه بلافاصله در پایان کار سوزانده شود. در صورت استفاده از کیسه دائمی می‌توان کیسه را پس از تخلیه داخل کیسه زباله جوشاند. بعضا لباس ها هم با جوشاندن پاکسازی می‌شوند. ملحفه ها و روبالشی های آلوده را می‌توان جلوی آفتاب گذاشت چرا که دمای بالا ساس را می‌کشد. پردهها را نیز با آب داغ مورد شست و شو قرار دهید.
روش‌های شیمیایی
اساس مبارزه شیمیایی با این حشرات انجام سم پاشی در فضاهای داخلی است و باید عمل سم پاشی را صبح زود یا شب انجام داد. همچنین لازم به ذکر است که ساس حشره بسیار مقاومی است و بسیاری از سموم در برابر آن ناکارآمد هستند. از جمله سموم نسبتا اثرگذار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پیرترین (pyrethrins) و پیرتروئید (pyrethroids) که از گل داوودی به دست می‌آیند.
- مواد خشک کننده‌ای مثل بوریک اسید و خاک دیاتومه که پوشش محافظ بدن حشرات را از بین می‌برند. البته نسبت به خاک دیاتومه نظرات ضد و نقیضی وجود دارد.
- مواد زیست شیمیایی همچون روغن چریش که به صورت پرس سرد تولید شده باشند.
- نیکوتینوئید (neocotinoids)، نوع مرکبی از نیکوتین که بر سیستم عصبی حشرات تاثیر می‌گذارد.
- اسپری درمین که در داروخانهها موجود است.
زمان مراجعه به پزشک
اگر نواحی گزش ساس در طی دوره درمان طبیعی آن، یعنی به مدت ۱ الی ۲ هفته، درمان نگردید به پزشک مراجعه نمایید. همچنین در صورت وجود هر یک از موارد ذیل نیز بایستی با پزشک مشورت کنید:
- گزش های فراوان
- تاول
- علائمی از عفونت پوستی، ترشح چرک و یا ترد، نازک و آسیب پذیر شدن پوست
- واکنش حساسیتی در پوست، پوست قرمز، ورم کرده و یا کهیر
جای گزش ساس مانند جای گزش تمامی حشرات، می‌تواند به دلیل خاراندن بسیار زیاد عفونی شود.
چرا که زیر ناخنها جمعیت کثیری از پاتوژن‌های باکتریایی وجود دارند. محل گزش، در صورت عفونت، متورم و قرمز گردیده، نازک شده و ممکن است زخم شود. معمولاً در اثر گزش ساس، تب عارض نمی‌گردد؛ مگر آنکه بخش بزرگی از پوست، درگیر گزش شده باشد. در صورت تجربه هر یک از این علائم بایستی به پزشک مراجعه نمایید؛ چرا که نشان دهنده‌ی عفونت ثانویه هستند.