ساری
ساری از بزرگ‌ترین شهرهای شمال کشور و مرکز استان مازندران است که پرجمعیت‌ترین و بزرگ‌ترین شهر این استان محسوب می‌شود. این شهر با قدمتی 2500 ساله قدیمی‌ترین شهر ایران است، به‌طوری‌که در کتاب‌های تاریخی گفته شده است، آقا محمد خان قاجار در شهر ساری تاج‌گذاری کرده است.
| اطلاعات شهر | |
|---|---|
| کشور: | ایران |
| استان: | مازندران |
| شهرستان: | ساری |
| بخش: | مرکزی |
| نام(های) پیشین: | سارو، سارویه، زادراکارتا، زادراکرات |
| جمعیت: | 839.453 نفر (طبق آخرین سرشماری در سال ۱۴۰۱) |
| مساحت: | در حدود ۵۴ کیلومتر مربع |
| ارتفاع: | ۴۳ متر از سطح آبهای آزاد |
| شهردار: | محمد حسین قبادی |
| پیش‌شمارهٔ تلفن: | ۰۱۱ |
| شناسهٔ ملی خودرو: | ایران ۶۲ |
| کد آماری: | ۱۱۶۹ |
| میانگین دما: | ۱۵٫۵ |
| میانگین بارش: | ۷۸۹٫۲ میلی‌متر |
| روزهای یخبندان: | ۱۴ روز |
ساری با مساحت حدود ۵۴ کیلومترمربع یکی از زیباترین شهرهای شمالی کشور است. این شهر در ارتفاع ۴۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است.
آب و هوا
اقلیم این شهر در فصل تابستان تا حدودی نمناک و معتدل و در فصل زمستان مرطوب و سرد است.
قسمت‌های جنوبی کوهستانی شهر ساری، زمستان‌های بسیار سرد و طولانی دارد.
جمعیت
جمعیت این شهرستان با توجه به آمار ۱۳۸۷ و رشد آن تاکنون به بیش از نیم میلیون نفر رسیده و جمعیت این شهر طبق آخرین آمار وزارت کشور بعد از شمارش آرای ریاست جمهوری دهم به حدود ۲۸۵٫۳۲۰ نفر رسیده‌است؛ ولی در سال ۱۳۸۹ شهر ساری طبق مجوز وزارت کشور به سه منطقه، که هر کدام حدود ۱۱۰ تا ۱۲۰ هزار نفر جمعیت دارد، تقسیم شد. بنابراین می‌توان گفت جمعیت آن حدود ۳۳۰۰۰۰ نفر می‌باشد و بزرگ‌ترین و پر جمعیت‌ترین شهر مازندران است. ساری پذیرای مهاجرین ترک، ترکمن، شهمیرزادی، کرد، ارمنی، گرجی، اصفهانی، عرب، بلوچ و … بوده‌است که در طول قرن‌های مختلف به ساری آمدند و یا پس از مدتی تعداد آن‌ها کم شد و یا از ساری کوچ کردند. جمعیت شهر ساری در سال ۱۳۹۰ حدود ۴۵۰۰۰۰ نفر می‌باشد.
فرهنگ و آداب و رسوم
مردم ساری بیشتر به زبان طبری (مازندرانی) سخن می‌گویند، البته زبان فارسی نیز در بین آن‌ها رواج دارد. شهر ساری نیز به واسطه تاریخ شش‌هزارساله‌اش، دارای فرهنگ و آداب و رسوم بسیار غنی است. برخی از مراسماتی که در این شهر برگزار می‌شود، ازجمله عید نوروز، شب یلدا، مراسم عزاداری ایام محرم و غیره جزء آداب و رسوم ملی است و در سطح عمومی رواج دارد؛ اما برخی از آداب و رسوم ساری، محلی است و مختص شهر ساری است.
از جمله این مراسمات می‌توان به آیین سنتی ۲۶ عَيدِماه یا جشن مردگان اشاره کرد. در این مراسم که هر ساله در ۲۸ تیرماه برگزار می‌شود، اهالی منطقه به سمت امام‌زاده‌حسن می‌روند و علاوه بر زیارت اهل قبور، روشن کردن شمع و دادن خیرات و نذری به تماشای مسابقات کشتی نیز می‌پردازند.
یکی دیگر از آیین‌های جالب و سنتی مردم شهر ساری، مراسم نورگون است. در این مراسم مردم منطقه هرساله در روز ۲۰ تیرماه در محلی به نام قلاییش جمع می‌شوند و با آتش‌زدن گون‌های خشک و چرخاندن دور سرشان جشنی را برپا می‌کنند.
مشهورترین غذاها
- مالابیج: نوعی ماهی شکم پر
- ناز خاتون: ترکیبی از بادمجان کبابی، رب انار یا آب انار، گوجه فرنگی و طعم دهنده‌های گوناگون
- خورش ناردون: ترکیبی از مرغ و انار
- باقلی وابیج: حاوی باقالی و تخم مرغ و سیر
- قلیه: ترکیبی از ترکیب عدس، باقلی، اسفناج سرخ شده، گوشت و گردوی سابیده شده
- بورانی بادنجان کبابی
- اردک شکم پر
جاذبههای گردشگری
میدان ساعت
میدان ساعت ساری یکی از جاذبههای زیبای این شهر است که با یک ساعت عقربه‌ای بزرگ مجهز به صدای زنگ ناقوس خودنمایی می‌کند و در هر ساعت زنگ آن به شمار همان ساعت به صدا درمی‌آید.
پارک جنگلی شهید زارع
پارک جنگی شهید زارع یکی از جاذبههای طبیعی زیبای ساری است که مجاورت آن با تپه‌های جنگلی کم‌ارتفاع زیبایی آن را دوچندان کرده و از حداقل امکانات رفاهی برای اقامت کوتاه مدت نیز برخوردار است.
تالاب حمید آباد
تالاب حمید آباد نیز یکی از مکان‌های زیبا ساری بوده که زیبایی آن در هنگام ورود پرندگان مهاجر و شکوفایی گل‌های نیلوفر آبی، وصف‌ناپذیر است.
پناهگاه حیات وحش سمسکنده
پناهگاه حیات وحش سمسکنده با یک هزار هکتار مساحت در ۱۰ کیلومتری جنوب خاوری ساری قرار دارد. از گونه‌های مهم گیاهی می‌توان از ممرز، انجیلی، توسکا، تمشک و لیلکی و از گونه‌های مهم جانوری می‌توان از گوزن زرد، مرال، شوکا، قرقاول، انواع پرندگان شکاری، شغال، گربه جنگلی، سنجاب و سمور جنگلی، گراز، عقاب جنگلی، جغد، کبوتر جنگلی و گرگ نام برد. همچنین، بخشی از آن مانند دشت ناز به‌عنوان زیستگاه گوزن زرد ایرانی مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.
پناهگاه حیات وحش دشت ناز
پناهگاه حیات وحش دشت ناز با حدود ۵۵ هزار هکتار مساحت از جاهای دیدنی ساری به‌حساب می‌آید. جنگل جلگه‌ای آن از سال ۱۳۴۶ به محل تکثیر گوزن زرد خالدار ایرانی اختصاص یافت. دشت ناز برای علاقمندان به طبیعت و حیات وحش بسیار جذاب و دیدنی است. علاقمندان به طبیعت حیات وحش صرفاً با مجوز سازمان محیط زیست می‌توانند به تماشای گوزن و پرندگان زیبا نظیر قرقاول و کبوتران وحشی بپردازند.
باداب سورت
باداب سورت پس از کوه دماوند به عنوان دومین میراث طبیعی ایران در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این باداب شامل چندین چشمه با آبهای کاملا متفاوت از لحاظ رنگ، بو، مزه و حجم آب است. جریان آبهای رسوبی و معدنی این چشمه‌ها طی سال‌ها، در شیب پایین دست کوهستانی خود، صدها طبقه و ده‌ها حوضچه پلکانی بسیار زیبا به رنگ‌های نارنجی، زرد و قرمز در اندازه‌های مختلف پدید آورده که ویژگی منحصر به فرد چشمه‌های باداب سورت است.
دریاچه الندان
آب دریاچه الندان تنها از بارش‌های آسمانی تامین می‌شود و هیچ رودخانه‌ای به آن وارد نمی‌شود. پیرامون دریاچه را جنگل‌های پهن‌برگ فرا گرفته که در بهار رویشگاه گل بنفشه است. در فصل زمستان نیز محل سکونت اردک‌های وحشی است.
آبشار اوبن
آبشار اوبن یکی از زیباترین و بکرترین آبشارهای ایران در عمق جنگل دودانگه ساری است. این آبشار در مرز استان‌های سمنان و مازندران در منطقه حفاظت شده دودانگه واقع شده است.
عمارت فاضلی
عمارت فاضلی در محله آب انبار نو قرار دارد و یکی از جاهای دیدنی ساری می‌باشد. این خانه متعلق به خاندان فاضلی بوده است که در دوران قاجار و پهلوی ساخته شده و اکنون به یکی از مراکز گردشگری تبدیل شده است. به نظر می‌رسد، صاحب این عمارت معلم بوده است. عمارت فاضلی دارای دو قسمت می‌باشد که بخش اصلی آن سه طبقه به همراه زیرزمین است و در دوران قاجار ساخته شده اما ساختمان‌های دو طبقه‌ای که در سمت شرق و غرب عمارت اصلی هستند، در زمان پهلوی اول ساخته شده‌اند. این بنا که از لحاظ تاریخی و فرهنگی اهمیت زیادی دارد، نمایی آجری با سقف سفالی دارد.
برج رسکت
یکی از جاهای دیدنی ساری که قدمت تاریخی دارد، برج رسکت است. البته این برج داخل ساری نیست و در فاصله ۴۰ کیلومتری از این شهر قرار گرفته است و قدمت آن به پنجم هجری باز می‌گردد. درون برج رسکت یکی از شاهان خاندان باوندیان دفن شده است. باوندیان یکی از شاهان مازندران در ۷۰۰ سال پیش بوده است.
البته برای دلیل ایجاد این برج، روایت دیگری نیز وجود دارد. طبق این روایت در سالیان دور، یک شهاب سنگ در این منطقه به زمین برخورد کرده و برج رسکت را به عنوان نمادی از این اتفاق ساخته‌اند. برج رسکت از مقرنس کاری‌های جالبی برخوردار است و تعدادی کتیبه با خط کوفی در آن وجود دارد. این برج ۱۹ متر ارتفاع دارد و بارها مورد مرمت قرار گرفته است. همچنین این برج در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
برج سلطان زین العابدین
در زمان حکومت آق‌قویونلو‌ها در ساری، فرد سرشناسی به نام زین العابدین مرعشی در ساری زندگی می‌کرد. بعد از مرگ وی، حاکم وقت یک برج بلند به ارتفاع ۲۰ متر برای مزار او ساخت. به همین دلیل به آن برج سلطان زین العابدین می‌گویند. این برج که یکی از جاهای دیدنی ساری به حساب می‌آید، در فهرست بناهای تاریخی ایران به ثبت رسیده است. نمای این برج با کاشیکاری و کتیبه‌های قدیمی تزیین شده و فاصله کمی با میدان ساعت دارد. امکان بازدید از داخل برج فراهم نیست و فقط می‌توانید از بیرون آن را مشاهده کنید.
حمام وزیری ساری
یکی از جاهای دیدنی ساری، حمام وزیری می‌باشد. قدمت این حمام نیز به دوران قاجار باز می‌گردد اما امروزه به عنوان موزه از آن یاد می‌کنند. حمام وزیری دارای بخش‌های مختلفی همچون ورودی، خزینه آب سرد و گرم و گرمخانه است.
امامزاده یحیی ساری
ساری امامزاده‌های زیادی دارد که یکی از آن ها امامزاده یحیی می‌باشد. قدمت بنای تاریخی امامزاده به قرن نهم هجری قمری باز می‌گردد.
پارک ملل
یکی از جاهای دیدنی ساری در مرکز شهر، پارک ملل می‌باشد که گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند. این پارک با مساحت ۳۰۰۰۰ متر مربع در نزدیکی رودخانه تجن واقع شده و دارای امکانات رفاهی متنوعی است. پارک ملل دارای جزیره‌ای مصنوعی است که اطراف آن فضای سرسبز وجود داشته و زیبایی آن را دوچندان می‌کند.
بانک ملی
بانک ملی ساری مربوط به اوایل دوره پهلوی است و در ساری، (سبزه‌میدان) میدان امام حسین (میدان شهرداری) واقع شده و این اثر در تاریخ ۳ بهمن ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۰۳۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
تپه گل نشین
تپه گل نشین یکی از چندین تپه باستانی شهر ساری است که مربوط به هزاره اول قبل از میلاد می‌باشد. این اثر باستانی در تاریخ ۱ مهر ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۲۹۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
عمارت ناظری‌ها
این بنای تاریخی-مذهبی همچون دیگر بناهای دوره قاجاری دارای حیاط مرکزی، اندرونی، بیرونی، بنای اصلی، اتاق‌های ۳ دری و یک ایوان و تالار مرکزی است که علاوه بر کاربری مسکونی جهت برگزاری مراسم سوگواری محرم مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفت. خانه تاریخی ناظری‌ها در بافت کهن تاریخی شهر ساری و در محله آب انبار نو به مساحت قریب به سه‌هزار متر مربع واقع شده‌است
عمارت کلبادی
این مکان زیبا و قدیمی در مرکز شهر ساری و در نزدیکی میدان اصلی واقع شده‌است و در حال حاضر به عنوان اداره میراث فرهنگی مورد بهره‌برداری قرار گرفته و پیشینه آن یه حدود ۱۲۰ سال پیش بازمی‌گردد.