سرترالین

سِرترالین (به انگلیسی: Sertraline) (با نام‌های تجاری زُلُفْت و آسِنْتْرا) نوعی داروی ضد افسردگی است که در کنار درمان افسردگی، برای حملات پانیک و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) استفاده می‌شود.

ساختار شیمیایی سرترالین

سِرترالین (به انگلیسی: Sertraline)
فرمول شیمیایی:	C۱۷H۱۷Cl۲N۱
عنوان دارو:	سِرترالین (به انگلیسی: Sertraline)
جرم مولی:	۳۰۶٫۲۲۹ گرم بر مول g·mol−1
نام‌های تجاری:	Zoloft, Lustral, Daxid, Altruline, Asentra, Besitran, Deprax, Elrval, Emergen, Gladem, Implicane, Sedoran, Sealdin, SerivoLowfin, Stimuloton, Tresleen
روش مصرف دارو:	از طریق دهان (به صورت قرص یا محلول)
کد ATC:	N06AB06

بیماری افسردگی یکی از اختلالات روانی است که باید مانند هر بیماری جسمی و روانی دیگری جدی گرفته شده و درمان شود. اگر نسبت به این بیماری بی‌توجهی کنید، ممکن است عوارض جبران ناپذیری برای شما به جای بگذارد.

یکی از را‌ه‌های درمان بیماری‌های روانی، درمان دارویی است. سرترالین از داروهای معروفی است که برای درمان افسردگی کاربرد دارد. این دارو، از دسته داروهای ضد افسردگی است و برای درمان افسردگی، حمله‌های هراس یا پانیک اتک، اختلالات وسواس، اختلال استرس پس از سانحه، اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال بدریختی بدن و شکل شدیدی از سندرم پیش از قاعدگی (PMS) استفاده می‌شود.

اشکال دارویی

داروی سرترالین به صورت قرص و خوراکی تولید شده و از پرمصرف‌ترین داروهای ضد افسردگی در کل جهان محسوب می‌شود. تجویز و راهنمای مصرف قرص سرترالین ۵۰ و ۱۰۰ باید توسط روانپزشک یا مشاوره با روانشناس انجام شود.

قرص آسنترا سرترالین

سرترالین یک داروی ضد افسردگی موثر است که توسط روانشناسان یا متخصصان روانپزشکی برای افزایش روحیه فرد، کیفیت خواب، اشتها و سطح انرژی تجویز می‌شود و می‌تواند به بهبود علاقه فرد به زندگی روزمره کمک کند. گاهی هم به عنوان قرص خواب تجویز می‌شود.

قرص آسنترا همچنین در زمینه کاهش ترس، اضطراب و افکار ناخواسته هم کاربرد دارد. این دارو وسواس و اجبار برای انجام کارهای تکراری را (مانند وسواس در شست و شوی دست، وسواس شمارش و بررسی کردن) که در زندگی روزمره اختلال ایجاد می‌کند، کاهش می‌دهد.

سرترالین برای درمان افسردگی، حمله‌ هراس، وسواس، اختلال استرس پس از سانحه، اختلال اضطراب اجتماعی و سندرم پیش از قاعدگی (PMS) استفاده می‌شود.

نحوه‌ی عملکرد

سرترالین جزو مهارکننده‌های بازجذب هورمون سروتونین (SSRI) است و داروی آسنترا به بازگرداندن ماده طبیعی سروتونین (هورمونی که نقش کلیدی در تعادل خلق و خو، خواب، هضم غذا، التیام زخم، سلامت استخوان، لخته شدن خون و میل جنسی دارد) به مغز کمک می‌کند.

نحوه‌ی مصرف

• قبل از شروع به مصرف سرترالین راهنمای دارویی داخل جعبه را با دقت بخوانید و از پزشک یا دکتر داروخانه راهنمایی بگیرید.

• برای کاهش خطر بروز عوارض جانبی این دارو مانند خشکی دهان و گیجی ممکن است روانپزشک‌ درمان را از دوزهای کم این دارو شروع کند و بعد آن را اضافه کند.

• مصرف سرترالین در زمان‌های منظم سبب می‌شود بیشترین بهره از آن را ببرید. برای کمک به یادآوری، این دارو را در ساعت معینی هر روز مصرف کنید.

• ممکن است در ۲ الی ۳ هفته‌ی نخست درمان با این دارو علائم بهبودی را در خود نبینید با این حال به مصرف دارو ادامه دهید.

• در ابتدای درمان با این دارو ممکن است افکار ناراحت‌کننده شما از گذشته بیشتر شود. باید بدانید که این افکار ناشی از مصرف این دارو و شروع اثر بخشی آن است و به مرور زمان برطرف می‌شود. بهتر است در این موارد افکار خود را با نزدیکان و یا مشاور و روانپزشک خود درمیان بگذارید و آگاهانه نسبت به برطرف کردن آن‌ها اقدام نمایید.

دوز مصرف

دوز مصرف داروی سرترالین به وضعیت پزشکی بیمار و پاسخ‌دهی بدن به دارو بستگی دارد. تعداد مجاز مصرف آن حداکثر ۱ عدد در روز است. مقدار مصرف هر دارو را پزشک معالج تعیین می‌کند اما مقدار مصرف معمول این دارو به شرح زیر است:

بزرگسالان

افسردگی و اختلالات وسواس

• دوز اولیه: ۵۰ میلی‌گرم یک‌ بار در روز

• دوز نگهدارنده: ۵۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم یک‌ بار در روز

تنظیم دوز این دارو در فواصل حداقل یک هفته‌ای انجام می‌شود.

اختلال پانیک و اختلالات اضطرابی

• دوز اولیه: ۲۵ میلی‌گرم یک بار در روز، بعد از یک هفته افزایش دوز به ۵۰ میلی‌گرم یک بار در روز

• دوز نگهدارنده: ۵۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم یک بار در روز

تعداد مجاز مصرف در شبانه روز

این دارو به صورت خوراکی، همراه یا بدون غذا طبق تجویز پزشک و معمولا ۱ بار در روز (صبح یا شب) مصرف می‌شود. اگر برای مشکلات قاعدگی این دارو را مصرف می‌کنید، ممکن است پزشک شما سرترالین را روزانه یا فقط ۲ هفته قبل از شروع دوره قاعدگی تجویز کند.

بهترین زمان مصرف

توصیه می‌شود کپسول خوراکی این دارو را بعد از صبحانه یا شام (قبل از خواب) مصرف کنید. در صورتیکه این دارو را به صورت تک دوز و تنها یک بار در روز مصرف می‌کنید، بهتر است آن را صبح‌ها بعد از صبحانه و یا شب بعد از شام مصرف کنید.

اگر این دارو به صورت دو دوزی تجویز می‌شود، می‌توان آن را در هر دو زمان اشاره شده مصرف کرد. به طور کلی زمان مصرف سرترالین چندان مشکل ساز نیست، اما باید در این باره با روانپزشک خود مشورت کنید.

فراموشی مصرف

اگر در طول روز متوجه شدید مصرف داروی سرترالین را فراموش کردید، آن را در اسرع وقت مصرف کنید.

مصرف بیش از حد (اوردوز)

مصرف قرص سرترالین طبق دستور پزشک بسیار اهمیت دارد؛ بنابراین سعی کنید خودسرانه دوز مصرفتان را بالا نبرید. علائم اوردوز این دارو شامل سرگیجه و از هوش رفتن می‌شوند. اگر علائم اوردوز این دارو مانند از هوش رفتن و مشکلات تنفسی را مشاهده کردید، با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.

موارد مصرف

اگرچه کاربرد اصلی قرص سرترالین در زمینه درمان افسردگی و علائم شایع آن است، اما می‌تواند تاثیرات مختلفی بر عملکرد مغز، درمان علائم بیماری‌های روان‌شناختی مانند علائم اضطراب اجتماعی، سوخت و ساز بدن، درمان سندروم پیش از قاعدگی یا پی ام اس و پانیک قلبی بگذارد.

درمان پانیک

پانیک به احساس وحشت به شدیدترین شکل اضطراب گفته می‌شود. حمله پانیک یک احساس اضطراب ناگهانی و شدید است که می‌تواند علائم فیزیکی از جمله لرزش دست و بدن و احساس سرگیجه را به همراه داشته باشد.

بعضی افراد زمانی که در موقعیت‌های خاص مثل فوبیا قرار می‌گیرند، ممکن است با این حالت روبه‌رو شوند. پزشکان به این نتیجه رسیدند که سرترالین یک روش درمانی خوب و بسیار موثر برای اختلالات پانیک است. به صورتی که می‌تواند علائم پانیک را کاهش داده و به بهبود آن کمک کند.

تأثیر بر روی مغز

سرترالین با افزایش سطح ماده شیمیایی تقویت کننده خلق و خو به نام سروتونین در مغز کار می‌کند. این روش به بسیاری از افراد کمک می‌کند تا از افسردگی نجات پیدا کنند. همچنین قرص سرمنتا ۵۰ عوارض جانبی ناخواسته کمتری نسبت به داروهای ضد افسردگی قدیمی دارد.

شادی آور

در واقع قرص سرترالین ۵۰ برای تنظیم میزان سروتونین در بدن تجویز می‌شوند. تنظیم شدن این انتقال دهنده‌ی عصبی در بدن سبب برطرف شدن علائم افسردگی که شامل ناراحتی و خستگی است، می‌شود. بنابراین خلق و خوی فرد بهبود می‌یابد.

این دارو برای افراد بالای ۱۸ سال تجویز می‌شود. در صورتیکه فرد علائم افسردگی داشته باشد با نظر پزشک می‌تواند از اثرات شادی‌آور این دارو بهره‌مند شود.

درمان زود انزالی

یکی از دلایل انزال زودرس یا زودانزالی، افسردگی است. در صورتی که افسردگی برطرف شود،‌ زودانزالی هم بهبود می‌یابد. سرترالین می‌تواند کمک کند که نعوظ برای مدت طولانی‌تری پایدار باشد. البته این دارو به طور رسمی برای درمان زودانزالی استفاده نمی‌شود بلکه در مواردی مشاهده شده‌ است که به طولانی‌تر شدن نعوظ کمک‌ می‌کند.

دوز مصرفی سرترالین ۵۰ برای زودانزالی معمولا ۵۰ میلی‌گرم در هر ۱۲ ساعت است. البته دوز مصرفی سرترالین از ۲۵ میلی‌گرم شروع می‌شود و به ۲۰۰ میلی گرم در روز می‌رسد. پزشک می‌تواند دوز مورد نظر را تعیین کند.

ترک اعتیاد

داروهای ضد افسردگی در بهبود و کاهش علائم قطع مورفین نقش دارند. بنابراین هنگامی که کسی قصد به ترک اعتیاد می‌گیرد، می‌تواند با کمک گرفتن از داروهای ضد افسردگی، احساس بهتری داشته باشد و علائم آزاردهنده را با شدت کمتری تجربه کند. البته مصرف و تجویز این داروها باید توسط روانپزشک تعیین شود و نمی‌توان خودسرانه اقدام به ترک اعتیاد همراه با مصرف داروهای ضد افسردگی کرد.

این نقش به مسیرهای مختلف اثر مواد مخدر در بدن ارتباط دارد. این دارو مسیرهای نوروترنسمیتری را تعدیل می‌کند و علائم سندروم قطع مصرف مورفین را کاهش می‌دهد. البته این اثر معمولا در روزهای اول بیشتر است و در روزهای بعدی کاهش پیدا می‌کند.

عوارض جانبی

• گیجی

• خواب آلودگی

• خشکی دهان

• افزایش تعرق

• از دست دادن اشتها

• درد معده

• اسهال

• مشکلات خواب

عوارض جانبی نادر

• مدفوع تیره یا خونی

• استفراغ به شکل قهوه

• درد چشم، ورم یا قرمزی چشم

• گشادی مردمک

• علائم افسردگی و ناراحتی اعصاب (در برخی از افراد ممکن است اتفاق بیفتد.)

• تغییرات بینایی (مانند دیدن رنگین کمان دور منابع نوری موقع شب)

لاغری

در حالی که برخی از افراد ممکن است کاهش وزن را به عنوان یک عارضه جانبی مصرف Zoloft (نام تجاری سرترالین) تجربه کنند؛ اما برای همه اینطور نیست. در واقع، تغییرات وزن با مصرف این دارو از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی افراد ممکن است نوسانات جزئی وزنی داشته باشند در حالی که برخی دیگر اصلاً تغییر قابل توجهی احساس نکنند.

فشار خون

مصرف سرترالین چهارده روز پس از قطع MAOI، ممکن است سبب افزایش ناگهانی دمای بدن، فشار خون بالا و تشنج شود.

کبد چرب

در برخی از افرادی که سابقه مشکلات کبدی دارند، مصرف قرص سرمنتا ۵۰ سرترالین ممکن است سبب نارسایی حاد در کبد شود. مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) که خطر کمتری در آسیب به سلول‌های کبدی دارند، شامل فلوکستین، پاروکستین، سیتالوپرام و اسیتالوپرام هستند.

یکی از نگرانی‌هایی که هنگام استفاده از SSRI (داروهای جذب‌کننده سروتونین) در بیماران مبتلا به بیماری کبدی وجود دارد، ارتباط آن با خونریزی گوارشی و میزان خطر خونریزی در افراد است. بیماری کبدی می‌تواند سبب مشکلات جدی دیگری مانند گرفتگی یا تورم عروق خونی در انتهای مری شود که به واریس معده معروف است. اگر این بیماری را جدی نگیرید ممکن است در نهایت با پارگی عروق و خونریزی گوارشی خود را نشان دهد که بسیار خطرناک است.

چاق کننده

داروهای ضد افسردگی از نوع مهارکننده‌ی جذب سروتونین سبب چاقی می‌شوند. بنابراین چاقی یکی از عوارض سرترالین است. فلوکستین هم مانند این دارو است. اضافه وزنی که بعد از خوردن داروهای ضد افسردگی مانند قرص سرمنتا ۵۰ برای فرد ایجاد می‌شود در حد چند کیلو است.

محققین دلیل اصلی اضافه وزن به علت مصرف داروهای ضد افسردگی مهارکننده بازجذب سروتونین را نمی‌دانند، اما تئوری‌های برای توجیه این مسئله وجود دارد. گفته شده است که این دارو سبب ایجاد اختلال در متابولیسم بدن می‌شود و مصرف کالری را کاهش می‌دهد. همچنین این داروها بر اشتها نیز اثر می‌گذارند و آن را افزایش می‌دهند.

بارداری

محققین مطمئن نیستند که داروهای مهارکننده‌ی جذب سروتونین سبب ایجاد مشکلی در جنین شود، اما در مواردی بالا رفتن فشار خون ریوی مشاهده‌ شده‌ است. به همین علت مصرف داروی سرترالین در بارداری توصیه نمی‌شود و بهتر است که دارو را تغییر داده یا روش‌های درمانی غیر دارویی را مد نظر قرار دهید.

چنانچه باردار هستید فقط در صورت نیاز ضروری داروی سرترالین را استفاده کنید. زیرا ممکن است برای جنین مضر باشد. همچنین نوزادان مادرانی که تحت درمان قرص سرمنتا در سه ماه آخر بارداری بوده‌اند، به ندرت نشانه‌هایی از ترک دارو مانند مشکلات تغذیه‌ای و تنفسی، تشنج، انقباض عضلانی و یا گریه مداوم از خود نشان داده‌اند. اگر متوجه هر کدام از این عوارض در نوزاد شدید بلافاصله به پزشک اطلاع دهید.

از آن‌جایی که مشکلات روانی و روحی مانند افسردگی، اختلالات وسواس، اختلال اضطراب و اختلال روانی پس از سانحه می‌توانند شرایط سختی باشند، از قطع دارو اجتناب کنید؛ مگر این‌که توسط پزشک تجویز شده باشد.

مصرف الکل

هنگام مصرف سرترالین از خوردن الکل پرهیز کنید. مصرف الکل در مدت درمان با این دارو می‌تواند احتمال بروز عوارض جانبی این دارو را افزایش دهد. البته در حالت کلی امکان نوشیدن الکل در زمان مصرف سرترالین وجود دارد، اما به این دلیل که سبب خواب آلودگی می‌شود، شاید بهتر باشد تا زمانی که متوجه شوید این دارو چه حساسیت‌هایی در شما ایجاد می‌کند، نوشیدن الکل را متوقف کنید.

سالمندان

سالمندان ممکن است در مقابل عوارض این دارو مثل خونریزی و عدم تعادل حساسیت بیشتری نشان بدهند. همچنین اگر نوعی عدم تعادل (هیپوناترمی) را به خصوص زمان مصرف قرص آب تجربه می‌کنید، حتما با پزشک در این مورد صحبت کنید. عدم تعادل سبب افزایش خطر سقوط و آسیب به شما می‌شود.

کودکان

کودکان ممکن است به عوارض قرص سرترالین ۵۰ و سرترالین ۱۰۰، مخصوصا کاهش اشتها و کاهش وزن، حساس‌تر باشند. همواره قد و وزن کودکی که سرترالین مصرف می‌کند را تحت نظر داشته باشید.

خودکشی

داروهای ضد افسردگی برای درمان انواع بیماری‌ها از جمله افسردگی و سایر اختلالات روحی و روانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این داروها برای جلوگیری از افکار یا اقدام به خودکشی استفاده می‌شود و مزایای زیادی دارد. با این حال مطالعات نشان داده تعداد کمی از افراد مصرف کننده داروهای ضد افسردگی (خصوصا افراد زیر ۲۵ سال) ممکن است دچار افسردگی شدید، دیگر اختلالات روانی و افکار یا اقدام به خودکشی شوند.

در صورت مشاهده تغییرات رفتاری غیرطبیعی (مانند احتمال افکار یا اقدام به خودکشی) یا دیگر تغییرات خلقی (مانند تشدید اضطراب، حملات اضطرابی، مشکلات خواب، خشونت یا احساس عصبانیت، اعمال بدون فکر و هیجانی، بی‌حوصلگی شدید و حرف زدن سریع) بهتر است با روانپزشک مشورت کنید.

زنان و مردان

به ندرت در مردانی که از این دارو استفاده می‌کنند، نعوظ دردناک و طولانی مدت، در حدود ۴ ساعت یا بیشتر، دیده‌ شده است. اگر این نعوظ طولانی مدت و دردناک رخ داد، مصرف دارو را قطع کنید و با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید زیرا ممکن است مشکلاتی دائمی به وجود بیاورد. سایر عوارض سرترالین در مردان و زنان عبارت‌اند از:

• خونریزی یا کبودی غیر طبیعی

• کاهش توان یا میل جنسی (تاخیر در انزال)

• گرفتگی عضلانی

• لرزش دست و بدن

• اختلال شخصیت وسواسی جبری

• کاهش ناگهانی وزن

خواب آور

خواب آور بودن سرترالین معمول و همیشگی نیست. اما این دارو می‌تواند سبب ایجاد خواب آلودگی شود. در مواردی مشاهده ‌شده است که داروی آسنترا خواب آلودگی و خشونت را زیاد کرده است که در این صورت حتما باید به روانپزشک اطلاع داده شود. در مواردی هم که داروی سرترالین همراه با الکل و ماری‌جوانا مصرف شده‌ است، علائمی مانند خواب آلودگی را تشدید کرده است.

عوارض ترک خودسرانه

اگر مصرف سرترالین را خودسرانه قطع کنید ممکن است شرایط بدتر شود و عوارضی مانند تغییرات روانی، سردرد، خستگی و مشکلات خواب را تجربه کنید.

برای جلوگیری از این عوارض ممکن است پزشک شما در طی یک دوره کاهش مصرف داروی شما را قطع کند.

نشانه‌های ترک قرص سرترالین ممکن است از چند روز تا چند هفته بعد از آخرین زمان مصرف داروی آسنترا ۵۰ باقی بماند.

توقف ناگهانی مصرف داروی سرترالین سبب یک یا چند مورد از نشانه‌های زیر خواهد شد: تحریک پذیری، حالت تهوع، احساس سرگیجه، استفراغ، کابوس شبانه، سردرد و فلج شدن ناگهانی بدن.

سندورم سروتونین

این دارو سطح سروتونین را در بدن افزایش می‌دهد و به ندرت منجر به بیماری بسیار جدی به نام سندروم و یا مسمومیت سروتونین شده است. همچنین این خطر با استفاده از دیگر داروها که سبب افزایش سطح سروتونین می‌شوند افزایش می‌یابد لذا تمام داروهایی که مصرف می‌کنید را به اطلاع پزشکتان برسانید.

اگر عوارضی مانند تپش قلب، توهم، ناهماهنگی در حرکات، سرگیجه شدید، تهوع، استفراغ و اسهال شدید، لرزش ماهیچه‌ای، تب بی‌دلیل، آشفتگی و بی‌حوصلگی بی‌دلیل را تجربه کردید، با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید. خطر افزایش بیش از حد سروتونین با تداخل دارویی دیگر داروها، امکان دارد. بنابراین تمام داروهایی که مصرف می‌کنید را به اطلاع روانپزشک برساند.

موارد احتیاط

اگر به داروی سرترالین حساسیت دارید یا هر حساسیت دیگری دارید قبل از مصرف این دارو را پزشک یا داروساز مشورت کنید. قرص سرمنتا ممکن است شامل ترکیبات غیر فعالی باشد که موجب بروز حساسیت یا مشکلات دیگر شود. موارد مهمی که باید در نظر بگیرید، عبارت‌اند از:

این دارو ممکن است بر نتایج برخی از آزمایش‌های پزشکی مانند آزمایش مغز بیماری پارکینسون تاثیر بگذارد. در نتیجه کارکنان آزمایشگاه و پزشکتان را از مصرف این دارو آگاه سازید.

در مدت زمان درمان با این دارو، حساسیت بدن شما به نور بیشتر خواهد شد لذا از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خودداری نمایید و از کرم های ضدآفتاب و عینک آفتابی استفاده کنید.

مصرف گریپ فروت یا آب گریپ فروت در رژیم غذایی سبب افزایش احتمال عوارض ناشی از سرترالین می‌شود. بنابراین مصرف این ماده غذایی را در رژیم خود محدود نمایید.

در صورتی که مبتلا به دیابت هستید، چک کردن قند خون روزانه نسبت به قبل، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. زیرا این دارو می‌تواند سطح قند خون شما را تغییر دهد. در صورت بروز این مشکل توصیه‌های لازم را از پزشک خود دریافت نمایید.

موارد منع مصرف

• سابقه حساسیت به سرترالین یا داروهای مشابه، رنگ و مواد محافظ

• مصرف داروهای مونوآمین اکسیداز مانند سلژیلین، ایزوکربوکسازید و ترانیل سیپرومین در ۱۴ روز گذشته

• مصرف داروهای آنتی سایکوتیک یا داروهای روان پریشی مثل داروی پیموزاید

قبل از مصرف قرص سرمنتا ۵۰ میلی‌گرم سوابق پزشکی خود و خانواده‌تان را به اطلاع پزشک برسانید به خصوص در موارد زیر که امکان دارد با تشخیص پزشک منع مصرف بگیرید:

• سابقه اختلال دو قطبی یا افسردگی شیدایی

• مشکلات خونریزی

• بیماری‌های کبدی

• تشنج

• بیماری تیروئید

• سابقه گلوکوم (آب سیاه) در خانواده

تداخلات دارویی

• کلوپیدوگرل

• ضد التهاب‌های غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن

• رقیق‌کننده‌هایی مانند وارفارین تداخلات حاد

• داروهای بازدارنده مونو آمین اکسیداز (MAO)

• قرص‌های ضد افسردگی فلوکستین - پروکستین

• مخدرهایی که کاهنده سرفه یا درد هستند مثل کدئین

• داروهای خواب یا ضداضطراب

• آلپرازولام

• دیازپام

• زولپیدم

• کاریزوپرودول

• ستیریزین

• دیفن‌هیدرامین