وارفارین
وارفارین (به انگلیسی: warfarin) نوعی دارو از گروه داروهای ضد انعقاد خون است که موجب می‌شود خون راحت‌تر در رگ‌ها جریان پیدا کند.
این بدان معناست که لخته شدن خون و احتمال رخ دادن بیماری‌های عروقی کمتر می‌شود.
موارد مصرف
وارفارین برای درمان لخته و همچنین جلوگیری از لخته شدن خون تجویز می‌شود. برای مثال در موارد زیر تجویز این دارو محتمل است:
- وجود لخته خون در پا (ترومبوز ورید عمقی)
- وجود لخته در ریه‌ها (آمبولی ریه)
همچنین برای افرادی که در معرض لخته شدن خون هستند این دارو مفید است. برای مثال در موارد زیر به تشخیص پزشک وارفارین تجویز می‌شود:
- افرادی که دچار ضربان قلب نامنظم (فیبریلاسیون دهلیزی) هستند.
- بیمارانی که عمل دریچه قلب داشته‌اند.
- افرادی که دچار اختلالات انعقادی خون نظیر ترومبوفیلی هستند.
وارفارین چه به صورت قرص و یا محلول فقط با نسخه در دسترس است.
عملکرد
در واقع وارفارین یک آنتاگونیست ویتامین K است که برای جلوگیری از تولید ویتامین K توسط ویتامین K اپوکسید ردوکتاز عمل می‌کند.
همچنین با کاهش مقدار پروتئینهای لخته کننده در خون موجب تشکیل کمتر لخته‌های خونی و عبور راحت خون می‌شود. وارفارین در واقع بر ویسکوزیته خون تأثیر نمی‌گذارد، بلکه از فعال شدن ترکیبات بیولوژیکی فاکتورهای مختلف ایجاد لخته وابسته به ویتامین k جلوگیری می‌کند.
این ترکیب کاملاً از دستگاه گوارشی جذب می‌شود و میانگین جذب برای قرص‌های وارفارین سدیم ۴ ساعت است.
نحوه مصرف
بسیار مهم است که وارفارین را طبق دستور پزشک مصرف کنید. دوز معمول وارفارین برای بزرگسالان ۱۰ میلی‌گرم در روز برای ۲ روز اول و سپس بین ۳ تا ۹ میلی‌گرم در روزهای پس از آن است. دوز مناسب وارفارین برای کودکان به وزن آنان بستگی دارد. قرص وارفارین دارای ۴ دوز مختلف است. قرص‌های وارفارین رنگ‌های متفاوتی دارند تا تشخیص دوز مناسب را برای بیمار آسان‌تر کنند. دوز دارو و رنگ‌های قرص وارفارین عبارت‌اند از:
دوز مصرفی شما ممکن است به صورت ترکیبی از قرص‌های رنگی مختلف باشد. وارفارین همچنین به صورت محلول نیز عرضه شده است که ۱ میلی‌لیتر آن برابر با یک قرص ۱ میلی‌گرمی (قهوه‌ای) است. محلول وارفارین به همراه سرنگ پلاستیکی آن به شما کمک می‌کند تا مقدار مناسب دارو را اندازه‌گیری کنید. دوز وارفارین ممکن است به تشخیص پزشک در طی دوره درمان به خصوص در چند هفته ۱ تغییر کند. این کار تا زمانی که دوز مناسب مشخص شود، ادامه خواهد یافت.
معمولاً زمان مصرف وارفارین یک‌بار در روز و آن هم در زمان عصر است. دارو را بهتر است هر روز در زمان مشخصی مصرف کنید. اهمیت منظم بودن مصرف وارفارین به این دلیل است که اگر پس از آزمایش خون نیاز به تغییر دوز دارو باشد بتوان در عصر همان روز دوز جدید را مصرف کرد؛ نه اینکه تا صبح روز بعد صبر کنید تا نوبت دوز بعدی فرا برسد. وارفارین معمولاً اثر منفی بر معده ندارد؛ ازاین‌رو می‌توانید آن را قبل از غذا و یا پس از غذا مصرف کنید.
فراموشی مصرف یک دوز
بسیار مهم است که این قرص را به موقع مصرف کنید. اگر گاهی و به دفعات بسیار کم فراموش می‌کنید که یک دوز را در زمان درست آن مصرف کنید، مشکلی نیست؛ اما اگر فراموشی‌ها ادامه‌دار باشد، ممکن است خون تحت تأثیر قرار بگیرد و غلیظ‌تر شود و شما را در معرض خطر لخته شدن قرار دهد. اگر یک دوز وارفارین را فراموش کردید، به محض متوجه شدن آن را مصرف کنید؛ اما اگر تا روز بعد به یاد نیاوردید، نوبت فراموش شده را صرف نظر کنید و نوبت بعدی را در زمان معمول آن مصرف نمائید.
هرگز ۲ دوز وارفارین را همزمان مصرف نکنید. دوز فراموش شده را هرگز با دوز بعدی مصرف نکنید. برای اینکه زمان مصرف دارو را از دست ندهید، آلارم گوشی خود را بر روی یادآور روزانه قرار دهید تا هر روز در زمان مشخص شده مصرف دارو را به شما یادآوری کند.
آزمایشات بعد از مصرف دوره‌ای
هدف از مصرف وارفارین این است که خون شما آهسته‌تر از حالت اولیه لخته شود نه اینکه به‌طور کامل از لخته شدن خون جلوگیری کرد؛ بنابراین برای رسیدن به این تعادل بایستی دوز وارفارین به دقت کنترل شود. برای دست یافتن به دوز مناسب، به طور منظم آزمایش خون نرمال شده بین‌المللی (INR) در فواصل زمانی معین تجویز می‌شود. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا سرعت لخته شدن خون را تخمین بزند.
هر چه زمان لخته شدن خون بیشتر باشد، شاخص INR نیز بالاتر است. میزان INR برای اکثر افرادی که داروهای ضد انعقاد مصرف می‌کنند بین ۲ تا ۳٫۵ است. این بدان معناست که خون آنان ۲ تا ۳٫۵ برابر بیشتر از حد معمول لخته می‌شود. دوز وارفارین مورد نیاز شما به نتیجه آزمایش خون بستگی دارد. اگر نتیجه آزمایش خون مقادیر بالاتر یا پایین‌تر از حد طبیعی را نشان دهد، دوز وارفارین نیز افزایش یا کاهش خواهد یافت.
هنگامی که برای اولین بار مصرف وارفارین را شروع می‌کنید، هر ۱ یا ۲ روز یک‌بار آزمایش خواهید داشت. سپس این زمان به یک یا دو بار در هفته تا زمانی که دوز دارو به سطح تعادلی برسد ادامه می‌یابد. زمانی که نتایج آزمایش خون بیانگر ثبات انعقاد خون باشد، ممکن است فواصل زمانی آزمایشات به هر ۱۲ هفته یک‌بار برسد. البته اگر داروهای دیگری نیز مصرف می‌کنید، احتمال افزایش تعداد آزمایشات وجود دارد.
موارد منع مصرف
معمولاً مصرف این قرص تحت نظر پزشک برای بسیاری از کودکان و بزرگسالان ایمن است. با وجود این، وارفارین برای برخی افراد مناسب نیست. برای مثال در شرایط زیر ممکن است وارفارین برای فرد مناسب نباشد:
- اگر فرد نسبت به این قرص یا هر داروی دیگری حساسیت دارد.
- اگر فرد در حال اقدام برای باردار شدن است و یا اکنون در دوره بارداری قرار دارد.
- فرد مبتلا به مشکلات کبدی یا کلیوی باشد.
- بیمار مبتلا به عفونت دیواره قلب یا اندوکاردیت است.
- فرد به دلیل بیماری‌هایی مانند زخم معده در معرض خون‌ریزی قرار دارد.
- فرد مبتلا به فشار خون بالا است.
موارد احتیاط و هشدار
اگر در حین استفاده از وارفارین هر کدام از موارد زیر برای شما پیش آمد، سریعأ به بیمارستان مراجعه کنید:
- خون‌ریزی شدید
- ادرار قرمز یا قهوه‌ای
- مدفوع سیاه یا خونی
- سردرد شدید یا درد معده
- درد، ناراحتی یا تورم مفصل به خصوص پس از آسیب
- استفراغ خون یا موادی که شبیه قهوه است.
- سرفه کردن خون
- کبودی که بدون آسیب دیدگی به وجود آمده است.
- سرگیجه یا ضعف
- تغییرات بینایی
- آسیب به سر، حتی اگر خون‌ریزی نداشته باشید.
موارد زیر شانس خون‌ریزی را در هنگام استفاده از وارفارین افزایش می‌دهند:
- فشار خون کنترل نشده
- سابقه سکته مغزی
- زخم معده، ورم معده یا بیماری معده
- مشکلات کلیوی
- سرطان
- اعتیاد به الکل
- بیماری کبد
وارفارین به طور معمول در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.
خصوصاً در ۱۲ هفته اول بارداری می‌تواند برای کودک مضر باشد، اما مصرف وارفارین در شیردهی ایمن است.
تداخلات
تداخلات دارویی
- آسپرین یا محصولات حاوی آسپرین
- استامینوفن و یا محصولات حاوی استامینوفن (مانند تایلنول)
- ضد اسید یا ملین
- بسیاری از آنتی‌بیوتیکها
- داروهای ضد قارچ مانند فلوکونازول (دیفلوکان)
- داروهای سرماخوردگی یا آلرژی
- ایبوپروفن (Advil ، Motrin IB ، سایر موارد) یا ناپروکسن سدیم (Aleve ، Naprelan ، سایر موارد)
- داروهایی که ریتم غیر طبیعی قلب را درمان می‌کنند، مانند آمیودارون (Pacerone Nexterone)
تداخلات غذایی
در واقع باید بدانیم که بعضی از ترکیبات غذایی با این دارو تداخل دارند؛ به طور مثال:
غذاها و نوشیدنی های رایجی که ممکن است با وارفارین تداخل داشته باشند عبارت‌اند از:
- قره قاط (Cranberries) یا آب قره قاط (میوه جنگلی)
- گریپ فروت
- الکل
- شیرین بیان سیاه
همچنین غذاهای حاوی ویتامین k مانند موارد زیر، باید کمتر مصرف شوند:
- سبزیجات برگ سبز، از جمله کلم بروکلی، اسفناج و کاهو
- نخود
- جگر
- زرده تخم مرغ
- غلات سبوس‌دار
- پنیر رسیده و پنیر آبی
- آووکادو
- روغن زیتون
عوارض جانبی
اگرچه وارفارین فواید بسیار زیادی دارد اما نکته منفی آن احتمال رخ دادن خون‌ریزی بیش‌ازحد طبیعی است. دلیل خون‌ریزی بیش‌ازحد، تأثیر وارفارین بر سیستم انعقاد خون و در نتیجه دیر لخته شدن خون است. اگر از خطر خون‌ریزی صرف نظر کنیم وارفارین یک داروی بسیار بی‌خطر است و می‌توان آن را برای مدت طولانی، حتی چندین سال مصرف کرد. انواع خون‌ریزی مرتبط با وارفارین شامل موارد زیر است:
- پریودهای سنگین‌تر از حد معمول
- خون دماغ شدن مکرر
- خون‌ریزی زیاد از بریدگی‌های پوستی
- خون‌ریزی از لثه‌ها هنگام مسواک زدن
- کبودی‌هایی که بیشتر از حالت طبیعی رخ می‌دهند.
معمولاً این نوع خون‌ریزی‌ها خطرناک نیستند و خودبه‌خود متوقف می‌شوند. اگر خون‌ریزی‌های بیان شده شما را آزار می‌دهند، به پزشک اطلاع دهید. کارهایی که می‌توانید برای کنترل خون‌ریزی انجام دهید:
- در بریدگی‌ها با یک پارچه تمیز به مدت ۱۰ دقیقه محل بریدگی را با فشار بپوشانید.
- در زمان خون دماغ شدن بنشینید یا بایستید اما دراز نکشید. سوراخ‌های بینی را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه با انگشتان خود به هم فشار دهید تا سوراخ‌های بینی بسته شود. در این حالت از راه دهان نفس بکشید و یک کیسه یخ را در بالای بینی خود قرار دهید.
- به هنگام خون‌ریزی لثه سعی کنید از یک مسواک نرم و نخ دندان لطیف برای تمیز کردن دندان‌های خود استفاده کنید.
- کبودی‌ها یکی از عوارض است که این عارضه بی‌ضرر است اما می‌تواند ناخوشایند بوده و ظاهر پوست را تغییر دهد. یک کیسه یخ را چندین بار در روز هر بار به مدت ۱۰ دقیقه روی کبودی قرار دهید تا کم‌کم برطرف شود.