تیم ملی والیبال ایران

تیم ملی والیبال ایران عبارت است از مجموعه بهترین بازیکنان والیبال ایرانی شاغل در لیگ‌های داخلی و خارجی که بهترین عملکرد را از خود نشان داده‌اند. این تیم نماینده والیبال ایران در رقابت‌های بین‌المللی است و زیر نظر فدراسیون والیبال اداره می‌شود.

تصویری از تیم ملی والیبال ایران لیگ ملت‌های والیبال 2023

تیم ملی والیبال ایران در رده‌های مختلف از جمله مردان، زنان، نوجوانان، جوانان و... در رقابت‌های گوناگون شرکت می‌کند. تعداد بازیکنانی که به تیم ملی والیبال ایران راه پیدا می‌کنند 12 تاا 18 نفر هستند که 6 بازیکن اصلی و باقی به صورت ذخیره در رقابت‌ها حضور پیدا می‌کنند.

در آغاز، تیم‌های والیبال و بسکتبال تحت سرپرستی یک فدراسیون مشترک اداره می‌شدند و این روند تا سال 1336 ادامه داشت. پس از آن فدراسیون مستقلی برای هریک درنظر گرفته شد و امیرعباس امین اولین رئیس فدراسیون والیبال ایران بود.

اولین حضور تیم ملی والیبال ایران در میادین بین‌المللی به مسابقات بازی‌های آسیایی ۱۹۵۸ توکیو مربوط می‌شود. تیم ایران با هشت بازیکن و به مربی‌گری فریدون شریف‌زاده به این مسابقات اعزام شد و درنهایت با کسب مقام دوم، مدال نقره دریافت کرد.

معمولا بازی‌های خانگی تیم ملی والیبال ایران در ورزشگاه دوازده هزار نفری آزادی تهران برگزار می‌شود. همچنین سالن فدراسیون والیبال آزادی، در بازی‌هایی که به میزبانی ایران برگزار می‌شوند قابل استفاده است. سالن ۶۰۰۰ هزار نفری رضازاده اردبیل و سالن ۶۰۰۰ هزار نفری غدیر ارومیه از دیگر سالن‌هایی هستند که برای بازی‌های ملی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

وضع قوانین

در آغاز برای واليبال قوانين خاصی تدوين نشده‌بود اما رفته رفته با همه‌گیر شدن آن، نیاز به وضع قوانين و مقرراتی که انجام بازی را برای همگان یکدست و آسان کند، احساس شد. به همین دلیل:

1. در سال 1900 پذيرفته شد كه هر دست بازی، 21 امتیاز باشد.
2. در سال 1912 سيستم چرخش به تصويب رسيد.
3. در سال 1917 پذيرفته شد كه هر دست بازی، 15 امتیاز باشد.
4. در سال 1918 تصویب شد که تعداد بازيكنان هر طرف زمين، 6 نفر باشد.
5. در سال 1921 موافقت شد كه هر تيم با سه ضرب، توپ را به طرف ديگر تور بفرستد.
6. در سال 1923 اندازه زمين بازی، 9×18 متر تعيين شد.

و به مرور در سال‌های بعد، قوانين فراوانی برای اين بازی وضع شد و بسياری از قــوانين قبلی نيز تـــغيیر کرد كه هنوز هم اين تغييرات ادامه دارد. یکی از مهم‌ترین برنامه‌های كنگره بين‌الملل‌ واليبال که هر چهار سال یک بار برگزار می‌شود، تغییر در قوانین و مقررات بازی والیبال است که به منظور کامل‌تر شدن، به‌روز شدن و ایجاد جذابیت در این ورزش به تصويب می‌رسد. به عنوان مثال، در كــنگره جهانی سال 1998 ميلادی با تصويب و تغيير قوانينی مـــــانند روش امتيازگيری رالی با 25 امتیاز برای دست‌های اول، دوم، سوم و چهارم و 15 امتیاز برای دست پنجم و همچنين تصويب به خدمت گرفتن بازيكن ليبرو و آزادی بــا پـــازدن تــوپ، جذابیت و هيجان فراوانی در بازي واليبال به وجود آمد.

تاريخچه واليبال در ايران

والیـــبال اواخر ســــال 1299 هجری شــمــسی توســــط میرمهدی ورزنده، بــه ایـران وارد و تعلیم آن از دارالمعلمین ورزش آغــاز شد.

تمرین تیم ملی والیبال ایران

در سال 1302 شمسی با استفاده از تــرجــمـه مجلات خارجی قوانینی که در آن زمان در کشورهای ديگر اجرا می شد، در ایران نیز رایج شد.

از سال 1304 توجه عمومی نسبت به این ورزش بیشتر شد و ظرف مـــدت کــمــی طرفداران بسیاری جذب این ورزش شدند. به طوری که تمرینات والیبال در سه محل دارالمعلمین ورزش، کلوپ شایسته یا اجتماعیون، کلوپ ورزشی کالج البرز ، به طــور جدی و مستمر شروع و دنبال شد.

بازی والیبال به تــدریج به مدارس راه یافت و در اندک زمانی توسط مربیان فارغ التحصیل دارالمعلمین ورزش در مدارس و همچنین در شهرستانهای کشور رواج و عمومیت یافت. شهرستان اصفهان اولین شهری بود که بعد از تهران در امر توسعه این ورزش فعالیت داشت. اولین مــســـابـقه شهرستان‌های ایران بین دو تیم والیبال کالج اصفهان و کالج البرز تهران برگزارشــد.

تهیه توپ والیبال یکی از مشکلات آن زمان بود و برای بازی والیبال اکثراً از توپ فوتبال استفاده می شد. سرانجام اولین توپ والیبال توسط شخصی به نام قمشه‌ای ساخته شد.

در سال 1314 یک دوره مسابقه باشگاهی در تهران برگزار شد که تیم والیبال باشگاه دربند جـام قهرمانی را برد. در همین سال نیز چند مسابقه دوستانه و تشویقی بین تیمهای بانوان تــهـــران انجام شد. در سال 1318 اولین دوره مسابقات والیبال قهرمانی ایران همزمان با مسابقات ســـایـر رشــــته‌های ورزشی برگزار شد.

در سال 1337 برای اولین بار تیم ملی والیبال مردان پاکستان به تهران دعوت شد و چند مســابــقه دوستانه با تیمهای ملی وب اشگاهی و ارتش ایران انجام داد. تیم ملی والیبال مردان ایران برای اولین بار در این سال تشکیل شد.

چندی بعد تیم ملی مردان ایران توانست مدال نقره اولین دوره مسابــقــات والیبال بازیهای آسیایی را به دست آورد.

پس از این مسابقات، فعالیت های بیــن الــمللی بیشتری در ورزش والیبال ایران آغاز شد. اعزام مربیان و داوران به کلاسهای بین المللی، دعوت از تیم هــای خارجی و اعزام تیمهای ملی کشورمان به مسابقات رسمی بین المللی مانند بازیهای آسـیایی، مسابقات قهرمانی آسیا، غرب آسیا، آسیای مرکزی، قهرمانی جهان، جام جهانی، دانشجویان جهان، ارتشهای جهان، ناشنوایان جــهـان، معلولین جهان و راه آهن‌های جهان و جام‌های جمهوریت ترکیه، ریاست جمهوری قزاقستان، شیخ راشد امارات و… بخشی از این فعالیــت‌هـاست.

در رویـدادهای داخلی، برگزاری مسابقات والیبال لیگ سراسری ایران با عنوان جام پاسارگـــارد که در سالهای 1353 ، 1354 و 1355 انجام شد و مسابقات بین المللی دهه فجر و لیگ‌های برتر و دسته اول باشگاه‌ها كه از سال 1372 تاکنون انجام مي شود.

رئیس فدراسیون

رئیس فدراسیون والیبال شخصی است که ریاست فدراسیون را به عهده دارد و معمولا هر 2 سال یک باز تعیین می‌شود. افرادی که از ابتدا تا کنون ریاست فدراسیون والیبال ایران را به عهده داشته‌اند به این ترتیب اند:

۱. امیرعباس امین از سال ۱۳۳۶ تا اواخر سال ۱۳۴۲

۲. کاظم رهبری از اواخر سال ۱۳۴۲ تا سال ۱۳۴۷

۳. علی اکبر میرفخرایی حدود ۸ ماه از سال ۱۳۴۷

۴. کمال خانلی از نيمه دوم سال ۱۳۴۷ تا سال ۱۳۴۹

۵. فریدون فرخ نیا از سال ۱۳۴۹ تا سال ۱۳۵۱

۶. مهدی خزاعی از سال ۱۳۵۱ تا سال ۱۳۵۳

۷. فرهاد مسعودی از سال ۱۳۵۳ تا اواخر سال ۱۳۵۶

۸. منوچهر شاپوری از اواخر سال ۱۳۵۶ تا پیروزی انقلاب اسلامی در ایران

۹. محمود عدل سال ۱۳۵۸

۱۰. غلامرضا جباری از اواخر سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۰

۱۱. جابر خلف‌زاده از سال ۱۳۶۰ تا نیمه اول سال ۱۳۶۱

۱۲. حسین علیرضایی تهرانی از نیمه اول سال ۱۳۶۱ تا نیمه دوم سال ۱۳۶۳

۱۳. غلامرضا جباری از نیمه دوم سال ۱۳۶۳ تا اواخر سال ۱۳۶۵

۱۴. پرویز خاکی از اواخر سال ۱۳۶۵ تا اواخر سال ۱۳۶۸

۱۵. محمدرضا یزدانی خرم از اواخر سال ۱۳۶۸ تا مرداد سال ۱۳۸۵

۱۶.محمدرضا داورزنی از نيمه دوم مرداد سال ۱۳۸۵ تا ۷ دی ماه سال ۱۳۹۶

۱۷. احمد ضیایی از ۷ دی سال ۱۳۹۶ تا ۱۸ آذر ۱۳۹۸

۱۸. افشین داوری (سرپرست) از ۱۸ آذر ۱۳۹۷ تا ۹ مهر ۱۳۹۸

۱۹. علی فتاحی (سرپرست) از ۹ مهر ۱۳۹۸ تا ۲۹ آبان ۱۳۹۸

۲۰. محمدرضا داورزنی از ۲۹ آبان ۱۳۹۸ تا کنون

مربیان

افرادی که در سمت مربی تیم ملی والیبال ایران بوده‌اند از ابتدا تا کنون:

سردار نصرالله‌خان ۱۹۵۸

فریدون شریف‌زاده ۱۹۵۸ - ۱۹۶۳

حسین جبارزادگان ۱۹۶۴ - ۱۹۶۶

میلوسلاو ایم ۱۹۷۰ - ۱۹۷۲

تادایی کورادا ۱۹۷۴

پارک سونگ ۱۹۷۹

یدالله کارگرپیشه ۱۹۷۹ - ۱۹۸۱

فاروق فخرالدینی ۱۹۸۷

مسعود صالحیه ۱۹۸۷ - ۱۹۸۹

حسینعلی مهرانپور ۱۹۸۹ - ۱۹۹۱

محمد حیدرخان ۱۹۹۱

ایوان بوگاینکوفس ۱۹۹۱ - ۱۹۹۳

فومیهیکو ماتسوموتو ۱۹۹۴

مسعود صالحیه ۱۹۹۵

مهدی صابرپور ۱۹۹۷

فومیهیکو ماتسوموتو ۱۹۹۸

مصطفی کارخانه ۱۹۹۹ - ۲۰۰۱

حسینعلی مهرانپور ۲۰۰۱

پارک کی-وون ۲۰۰۲ ۲۰۰۵

میلوراد کیاچ ۲۰۰۶

زوران گاییچ ۲۰۰۷ - ۲۰۰۸

حسین معدنی ۲۰۰۸ - ۲۰۱۰

خولیو ولاسکو ۲۰۱۱ - ۲۰۱۴

اسلوبودان کواچ ۲۰۱۴- 2016

رائول لوزانو ۲۰۱۶

ایگور کولاکوویچ ۲۰۱۷ - ۲۰۲۰

ولادیمیر الکنو 2021

بهروز عطایی 2021 تا کنون

عناوین و افتخارات

افتخارات تیم‌های ملی والیبال مردان و زنان ایران در میادین بین‌المللی به این شرح‌اند:

1. مقام سوم مسابقات والیبال جام قهرمانان قاره‌ها در سال 2017 به میزبانی ژاپن

والیبال قهرمانی مردان آسیا

سال	میزبان	عنوان ایران
1979	بحرین – منامه	ششم
1987	کویت – کویت	دهم
1989	کره‌جنوبی – سئول	هشتم
1991	استرالیا – پرت	هفتم
1993	تایلند- ناخون راتچاسیما	پنجم
1995	کره‌جنوبی – سئول	چهارم
1997	قطر – دوحه	ششم
1999	ایران – تهران	پنجم
2001	کره‌جنوبی – چانگون	پنجم
2003	چین – تیانگ جین	سوم
2005	تایلند – سوفان‌بوری	ششم
2007	اندونزی – جاکارتا	پنجم
2009	فیلیپین – مانیل	دوم
2011	ایران – تهران	اول
2013	امارات متحده – دبی	اول
2015	ایران – تهران	اول
2017	اندونزی – گرسیک	پنجم
2019	ایران – تهران	اول
2021	ژاپن – چیبا	اول

والیبال مردان بازی‌های آسیایی

سال	میزبان	عنوان ایران
1958	توکیو	دوم
1966	بانکوک	سوم
1970	بانکوک	پنجم
1974	تهران	چهارم
1994	هیروشیما	پنجم
2002	بوسان	دوم
2006	دوحه	ششم
2010	گوانژو	دوم
2014	اینچه ئون	اول
2018	اندونزی – جاکارتا	اول

والیبال زنان بازی‌های آسیایی

سال	میزبان	عنوان ایران
1966	بانکوک	سوم
1970	بانکوک	چهارم
1974	تهران	چهارم

والیبال مردان جام کنفدراسیون آسیا (AVC CUP)

سال	میزبان	عنوان ایران
2008	تایلند	اول
2010	ایران (ارومیه)	اول
2012	ویتنام	دوم
2014	قزاقستان	چهارم
2016	تایلند – ناخون پاتوم	اول
2018	چین تایپه	دوم

والیبال مردان جام واگنر

سال	میزبان	عنوان ایران
2012	لهستان – کراکوف	چهارم
2015	لهستان – کراکوف	چهارم
2022	لهستان – کراکوف	سوم

والیبال قهرمانی امیدهای آسیا (مردان زیر 23 سال)

سال	میزبان	عنوان ایران
2015	میانمار	اول
2017	ایران – اردبیل	اول

قهرمانی مردان زیر 21 سال جهان (جوانان)

سال	میزبان	عنوان ایران
1993	آرژانتین	پنجم
2005	هند	پنجم
2007	مراکش	سوم
2013	ترکیه	پنجم
2017	جمهوری چک	پنجم
2019	بحرین	اول

قهرمانی مردان زیر 20 سال آسیا (جوانان)

سال	میزبان	عنوان ایران
1992	ایران (تهران)	چهارم
1994	قطر	ششم
1996	ویتنام	ششم
1998	ایران (تهران)	اول
2000	ایران (تهران)	سوم
2002	ایران (تهران)	اول
2004	قطر	دوم
2006	ایران (تهران)	اول
2008	ایران (تهران)	اول
2010	تایلند	دوم
2012	ایران (ارومیه)	سوم
2014	بحرین	اول
2016	ایتالیا – بلغارستان	دوم
2018	بحرین	اول
2022	بحرین – منامه	اول

قهرمانی نوجوانان پسر جهان

سال	میزبان	عنوان ایران
1989	امارات	چهارم
2001	مصر	دوم
2003	تایلند	سوم
2005	الجزایر	پنجم
2007	مکزیک	اول
2009	ایتالیا	دوم
2013	مکزیک	چهارم
2015	آرژانتین	سوم
2017	بحرین	اول
2021	ایران – تهران	سوم

قهرمانی نوجوانان پسر آسیا

سال	میزبان	عنوان ایران
2001	ایران (اصفهان)	اول
2003	هند	دوم
2005	ایران (تهران)	اول
2007	مالزی	اول
2008	سریلانکا	اول
2010	ایران (تهران)	اول
2012	ایران (تهران)	اول
2014	سریلانکا	اول
2017	میانمار	چهارم
2018	ایران – تبریز	سوم
2022	ایران – تهران	دوم

والیبال بازی‌های المپیک نوجوانان

سال	میزبان	عنوان ایران
2010	سنگاپور	پنجم