درخواست اصلاح

داریوش اسدزاده

از دانشنامه ویکیدا

داریوش اسدزاده (زاده ۱ آذر ۱۳۰۲ در کرمانشاه – درگذشته ۳ شهریور ۱۳۹۸ در تهران) بازیگر تئاتر، فیلم و سریال ایرانی بود.

داریوش اسدزاده
داریوش اسدزاده
اطلاعات شخصی
نام(های): داریوش اسدزاده
تاریخ تولد: ۱ آذر ۱۳۰۲
محل تولد: کرمانشاه، ایران
علت مرگ: سرطان مثانه و بیماری ریوی
محل دفن: قطعه هنرمندان بهشت زهرا، قطعه ۸۸، ردیف ۱۵۲، شماره ۳
ملیت: ایرانی
محل زندگی: تهران
پیشه: بازیگر - کارگردان - نویسنده - پژوهشگر - کارمند وزارت دارایی - ریاست سابق انجمن بازیگران ایران
شروع فعالیت: ۱۳۲۲
پایان فعالیت: ۱۳۹۸
همسر(ها): هما شاهرخی سهیلا غزلی طاهره‌خاتون میرزایی
فرزندان: آرش، کوروش (هردو از سهیلا غزلی)

داریوش اسدزاده با اصالت تهرانی به دنیا آمد اما به دلیل شغل نظامی پدرش در کرمانشاه متولد شد. اسدزاده نشان درجه یک فرهنگ و هنر جمهوری اسلامی ایران را دریافت کرده بود. او از ۲۰ سالگی وارد عرصه بازیگری شد و در تئاتر نصر (تئاتر تهران) به‌عنوان بازیگر، نویسنده و کارگردان فعالیت داشت. در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰، در بیش از پنجاه فیلم سینمایی به ایفای نقش پرداخت.

در سال ۱۳۵۵، اسدزاده ایران را ترک کرد و به ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرد. او پس از ده سال زندگی در آمریکا، در سال ۱۳۶۵ به ایران بازگشت و در سریال‌های معروفی همچون "سمندون" و "خانه سبز" حضور یافت. از دیگر آثار برجسته او می‌توان به نقش‌آفرینی در فیلم کوتاه "دایره" به کارگردانی محمد شیروانی اشاره کرد، که این اثر در سال ۱۹۹۹ موفق به کسب جایزه از منتقدان بین‌المللی جشنواره کن شد.

در دهه ۱۳۹۰، داریوش اسدزاده تمرکز خود را بیشتر بر نوشتن کتاب‌هایی در زمینه تاریخ نمایش در ایران و تاریخ تهران معطوف کرد. او سرانجام در ۳ شهریور ۱۳۹۸، در سن ۹۶ سالگی درگذشت.

درباره داریوش اسدزاده

داریوش اسدزاده در ۱ آذر ۱۳۰۲ خورشیدی در کرمانشاه به دنیا آمد. پدرش که ارتشی بود و اصالتی تهرانی داشت، او را در خیابان ری تهران بزرگ کرد. داریوش اسدزاده فرزند اول خانواده بود و دو خواهر و یک برادر داشت. دوران کودکی خود را تا پنج سالگی در کرمانشاه سپری کرد و سپس در سال ۱۳۰۷ به همراه خانواده به تهران بازگشت. او تحصیلات ابتدایی خود را در دبستان ترقی و دوران دبیرستان را در دارالفنون گذراند و پس از آن به دانشکده بازرگانی و دارایی راه یافت.

از کودکی، همراهی پدرش در دیدن تئاتر، علاقه‌مندی او به هنر نمایش را شکل داد. هر هفته با عملکرد خوب در درس‌ها، از سوی پدر به تماشای تئاتر تشویق می‌شد و همین علاقه‌مندی به هنر در او ریشه دواند. با این حال، پدرش که او را با هنر نمایش آشنا کرده بود، به‌شدت با ورود او به عرصه هنر مخالف بود و از او می‌خواست تا به جای آن، به دنبال آموزش نظامی رفته و به مقامات بالای نظامی دست یابد. اسدزاده در جوانی به نواختن ویولن و سرودن شعر علاقه داشت، اما به دلیل مخالفت شدید پدر، از ادامه این فعالیت‌ها بازماند. پس از پایان تحصیلات دبیرستان، او به صورت پنهانی و بدون اطلاع پدر، وارد نخستین دوره هنرستان هنرپیشگی شد و هم‌زمان برای رضایت پدر، تحصیلات دانشگاهی خود را نیز دنبال کرد.

هنرستان هنرپیشگی که تحت مدیریت سید علی نصر اداره می‌شد، اولین مدرسه حرفه‌ای تئاتر در ایران بود و تئاتر تهران (نصر) از دل همین مدرسه شکل گرفت. در ادامه، اسدزاده به رادیو ایران پیوست تا در نمایشنامه‌های رادیویی که توسط فضل‌الله بایگان اجرا می‌شد، به ایفای نقش بپردازد. در آن زمان، هنوز تعداد کمی از مردم در خانه‌های خود رادیو داشتند، به همین دلیل خبر بازیگری او بیشتر از طریق آشنایان به گوش پدرش رسید و او را به جرم "مطرب شدن" از خانه بیرون کرد. پس از یک ماه دوری و با وساطت اقوام، داریوش اسدزاده به خانه بازگشت. اگرچه پدرش در ابتدا با راهی که پسرش انتخاب کرده بود راضی نبود، اما به تدریج با آن کنار آمد.

در سال ۱۳۲۳ خورشیدی، زمانی که احمد قوام نخست‌وزیر ایران بود، داریوش اسدزاده به استخدام وزارت دارایی درآمد. اما حتی در آنجا نیز از گوشه و کنایه‌های همکارانی که او را "مطرب" می‌خواندند، در امان نبود.

داریوش اسدزاده فعالیت در عرصه تئاتر را از سال ۱۳۲۱ با بازیگری، کارگردانی و نویسندگی در تئاتر تهران (نصر) و تئاتر دهقان در لاله‌زار آغاز کرد. نخستین حضور حرفه‌ای او بر صحنه تئاتر با اجرای نمایشی به نام «لیلی و مجنون کمدی» به نویسندگی و کارگردانی معزدیوان فکری بود. «تئاتر تهران» که نخستین مکان ثابت و دائمی برای اجرای تئاتر کلاسیک در ایران بود، به عنوان اولین محل فعالیت حرفه‌ای اسدزاده شناخته می‌شود. او در طول سال‌های فعالیت خود، مدیریت این تئاتر را نیز بر عهده داشت و به عنوان یکی از چهره‌های تأثیرگذار در دوران طلایی تئاتر ایران، سه رکن اساسی تئاتر یعنی نویسندگی (ترجمه)، کارگردانی و بازیگری را به شکل همزمان یا به تناوب به نمایش می‌گذاشت.

پس از موفقیت در تئاتر، اسدزاده در سال ۱۳۲۸ وارد عرصه سینما شد و با ایفای نقش در فیلم «همسر مزاحم» کار خود را در این حوزه آغاز کرد. در سال ۱۳۳۵، او به عنوان نماینده اداره کل هنرهای زیبای ایران برای شرکت در بزرگ‌ترین جشنواره بین‌المللی تئاتر به پاریس، فرانسه اعزام شد و به مدت سه ماه به تحقیق و مطالعه پرداخت. پس از بازگشت به ایران، به دعوت رادیوی ایران فعالیت خود را ادامه داد و در کنار علاقه فراوانی که به تئاتر داشت، به نویسندگی و کارگردانی نمایشنامه‌های متعددی از جمله «ازدواج فوری»، «سه زندانی»، «هنرپیشه»، «پرواز دخترها»، «میشل استروگف» و «مسیو ژوزف» پرداخت. در مجموع، او در نگارش و کارگردانی بیش از ۲۰ نمایشنامه و ایفای نقش در حدود ۲۰۰ نمایشنامه مشارکت داشت.

در یکی از بازدیدهای هنرمندان آمریکایی از تئاترهای ایران، هنر اسدزاده در زمینه کارگردانی، نویسندگی و بازیگری، چنان توجه آن‌ها را جلب کرد که در سال ۱۳۴۶ به دعوت یک شرکت فیلم‌سازی آمریکایی به شهر مینیاپولیس در ایالات متحده آمریکا رفت. در آنجا، او در فیلم «در آمریکا اتفاق افتاد» بازی کرد و در نگارش فیلمنامه این فیلم نیز با جواد قائم‌مقامی همکاری داشت. این فیلم در همان سال‌ها در ایران به نمایش درآمد.

با وجود فعالیت‌های هنری گسترده، اسدزاده همچنان به عنوان کارمند وزارت دارایی مشغول به کار بود. سرانجام در سال ۱۳۴۸، با توجه به حجم بالای پیشنهادهای هنری و علاقه‌اش به نمایش، از کار دولتی بازنشسته شد تا بتواند تمام وقت خود را به فعالیت‌های هنری اختصاص دهد.

داریوش اسدزاده در سال ۱۳۵۱ به عضویت هیئت مدیره سندیکای سینمای ایران درآمد و در سال ۱۳۵۵ برای مطالعه و پژوهش در امور تئاتر به همراه خانواده‌اش به آمریکا رفت. در این دوران، او در لس آنجلس سرمایه‌گذاری در یک مینی‌مارکت و جایگاه سوخت انجام داد، اما این سرمایه‌گذاری‌ها ناموفق بود و به ورشکستگی انجامید. با این حال، در سال ۱۳۶۵ به ایران بازگشت و به فعالیت‌های هنری خود در تئاتر و سینما ادامه داد.

او در سال‌های ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ به ریاست انجمن بازیگران ایران منصوب شد و به مدت پنج دوره نیز عضو داوران خانه سینمای ایران بود. داریوش اسدزاده علاوه بر فعالیت‌های هنری خود، به نگارش در زمینه تاریخ تئاتر علاقه‌مند بود و کتاب‌هایی مانند تماشاخانه تهران، سیری در تاریخ تئاتر ایران و برگ‌های خواندنی: گزینشی از رویدادهای تاریخی را به رشته تحریر درآورد. همچنین، کتاب دیگری با عنوان تاریخ تئاتر ایران از لاله زار تا شانزلیزه را در دست نگارش داشت.

در سال ۱۳۷۷، او در فیلم کوتاه «دایره» به کارگردانی محمد شیروانی نقش‌آفرینی کرد که این فیلم در جشنواره کن در سال ۱۹۹۹ میلادی مورد توجه منتقدان بین‌المللی قرار گرفت.

در سال ۱۳۹۵، ابراهیم شفیعی مستندی با عنوان زندگی و دیگر هیچ درباره زندگی داریوش اسدزاده و تقدیر از هفتاد سال فعالیت او در سینما ساخت. همچنین در همان سال، او در سریال روزنه آبی به کارگردانی فرزاد فره‌وشی حضور داشت. این سریال، اولین سریال تحلیلی پژوهشی درباره شکل‌گیری تئاتر نوین ایران بود که پس از ۹ سال تولید در شبکه نمایش خانگی منتشر شد و شامل همکاری و حضور ۳۰۱ نفر از هنرمندان برجسته ایران بود.

پس از درگذشت اسدزاده، فیلم پرنده آبی به کارگردانی فرزاد فره‌وشی منتشر شد. این فیلم که درباره عبدالحسین نوشین است، به خاطرات داریوش اسدزاده با او می‌پردازد.

دریافت نشان درجه یک هنری

در سال ۱۳۹۱، اسدزاده از محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت ایران، نشان درجه یک فرهنگ و هنر دریافت کرد. او همچنین در دوران زندگی در آمریکا پژوهش‌هایی را در دانشگاه انجام داد که مدارک معادل آن توسط دانشگاه تهران به عنوان دکترای رشته «ادبیات هنر» ارزیابی شد.

زندگی شخصی داریوش اسدزاده

داریوش اسدزاده در بیست و هفت سالگی با هما شاهرخی، یکی از طرفدارانش که از نوادگان قاجاریان بود، ازدواج کرد. این ازدواج پس از هفت سال به دلیل عدم داشتن فرزند به پایان رسید.

او سپس با سهیلا غزلی ازدواج کرد و از این ازدواج دو پسر داشت. بعد از مهاجرت به ایالات متحده آمریکا، به علت مسائل خانوادگی از همسر دومش نیز جدا شد.

در هفتاد و شش سالگی، داریوش اسدزاده برای سومین بار ازدواج کرد و همسر سوم او طاهره‌خاتون میرزایی بود.

بیماری و درگذشت داریوش اسدزاده

در آبان ماه سال ۱۳۹۷، داریوش اسدزاده به دلیل احساس درد در ناحیه قفسه سینه به بیمارستان منتقل شد. بعداً به دلیل ابتلا به سرطان مثانه تحت عمل سیستوسکوپی قرار گرفت و پس از یک روز استراحت از بیمارستان مرخص شد.

در تیرماه سال ۱۳۹۸، او دوباره به پزشک مراجعه کرد و پس از انجام چکاپ‌های لازم، بر اساس توصیه پزشکان به بیمارستان بستری شد و پس از گذراندن ۱۴ روز در بیمارستان، به منزل بازگشت. اسدزاده که در دوران کهنسالی آرزوی سپری کردن یک قرن را داشت، در نهایت در ۳ شهریور ۱۳۹۸ در سن ۹۶ سالگی در منزل خود درگذشت.

پیکر او در ۵ شهریور ۱۳۹۸ از مقابل خانه هنرمندان ایران تشییع شد و در کنار مزار غلامحسین نقشینه به خاک سپرده شد.

کارنامه هنری داریوش اسدزاده

آثار نمایشی داریوش اسدزاده

  • سه زندانی
  • پرواز دخترها
  • هنرپیشه
  • ازدواج فوری
  • میشل استروگف و مسیو ژوزف
  • پروفسور سوسول
  • شهر ما

نوشته‌های داریوش اسدزاده

  • سیری در تاریخ تئاتر ایران (قبل از اسلام تا سال ۱۳۵۷ خورشیدی). تهران: آوردگاه هنر و اندیشه، ۱۳۹۰.
  • برگ‌های خواندنی: گزینشی از رویدادهای تاریخی. تهران: نشر افراز، ۱۳۹۲.
  • تماشاخانه تهران به روایت داریوش اسدزاده. تهران: نشر افراز، ۱۳۹۴.
  • خاطرات طهران، تهران: نشر فاصله، ۱۳۹۷. (با نام پیشین تهران و خاطراتش)
  • لاله‌زار و خاطرات (با نام پیشین از لاله‌زار تا شانزه‌لیزه)

فیلم‌شناسی

آثار سینمایی داریوش اسدزاده

آثار تلویزیونی داریوش اسدزاده

سال نام سمت کارگردان توضیحات
۱۳۹۵ گشت ویژه بازیگر مهمان مهدی رحمانی پخش در پاییز ۱۳۹۵ از شبکه ۱
چرخ فلک بازیگر احسان عبدی‌پور پخش در تابستان ۱۳۹۵ از شبکه ۱
۱۳۹۴ نفس شیرین بازیگر سیامک خواجه‌وند پخش در محرم ۱۳۹۵از شبکه ۱
دردسرهای عظیم ۲ بازیگر مهمان برزو نیک‌نژاد پخش در رمضان ۱۳۹۴ از شبکه ۳
۱۳۹۳ سی و نه هفته بازیگر مرتضی هرندی شبکه تهران
۱۳۹۲–۱۳۹۳ قاب خاطره بازیگر مهمان حجت ذیجودی شبکه آی‌فیلم
۱۳۹۱ تله‌فیلم «شاعر و برادران» بازیگر عباس مرادیان
۱۳۹۰ چمدان بازیگر خسرو ملکان پخش در رمضان ۱۳۹۱ از شبکه ۲
مهمانان ویژه بازیگر سید جواد رضویان پخش در خرداد ۱۳۹۱ از شبکه تهران
تله‌فیلم «مأموریت غیرممکن» بازیگر جواد رجب‌زاده
۱۳۸۹ تله‌فیلم «شغل شریف» بازیگر سیداحمد حسنی
تله‌فیلم «یه قندون نشاط» بازیگر منوچهر صفرخانی این تله‌فیلم در آغاز «راز پیرمردها» نام داشت.
۱۳۸۸ تله‌فیلم «گنج خانه سفید» بازیگر شاهد احمدلو
تله‌فیلم «گور به گور» بازیگر بهرنگ توفیقی شبکه ۱
زمین انسان‌ها بازیگر ابوالحسن داوودی آغاز پخش از فروردین ۱۳۹۰ - شبکه تهران
هوش سیاه - فصل نخست بازیگر مسعود آب پرور
گاوصندوق بازیگر مازیار میری شبکه ۳
دفترخانه شماره ۱۳ بازیگر مهمان سید وحید حسینی شبکه ۱
۱۳۸۷ بچه‌های دهکده بازیگر محمد باقری نیکو تهیه شده در شبکه استانی سمنان
همه بچه‌های من بازیگر مرضیه برومند کارگردان تلویزیونی: «مسعود فروتن»
۱۳۸۶ یک وجب خاک بازیگر علی عبدالعلی‌زاده
۱۳۸۶–۱۳۸۷ بی‌گناهان بازیگر احمد امینی
۱۳۸۶ خواستگاران بازیگر مهدی مظلومی کارگردان هنری: «گلاب آدینه»
۱۳۸۴ بوی گل‌های وحشی بازیگر حسینعلی لیالستانی در سال ۱۳۸۵ از شبکه ۲ پخش شد.
و خدا عشق را آفرید بازیگر مسعود شاه‌محمدی شبکه ۳
۱۳۸۳ عشق گمشده بازیگر حسین سهیلی‌زاده شبکه ۳
بابای خجالتی بازیگر شاپور قریب تهیه شده در شبکه استانی زنجان
دیروز، امروز، فردا بازیگر مسعود شاه‌محمدی شبکه تهران
۱۳۸۲ رانت‌خوار کوچک بازیگر حسین سهیلی‌زاده شبکه تهران
این سه نفر بازیگر اصغر توسلی شبکه ۳
عروس بازیگر پویان طایفه شبکه ۲
۱۳۸۱ مهمان‌پذیر طوبی بازیگر مهمان منوچهر پوراحمد در نوروز ۱۳۸۳ از شبکه ۱ پخش شد.
مدرک اصلی بازیگر مهدی صباغ‌زاده شبکه ۱
هیچ‌کس بازیگر حمیدرضا حافظی شبکه ۲
قصه‌های شبانه بازیگر سعید آقاخانی
۱۳۸۰–۱۳۸۱ لحظه قاصدک بازیگر ایرج حبشی برنامه کودک و نوجوان شبکه ۲
۱۳۸۰ خانه آرزوها بازیگر حسین سهیلی‌زاده شبکه ۲
روزهای آرزو بازیگر شاهرخ حمیدی‌مقدم
رستوران خانوادگی بازیگر مهمان (یک قسمت) حسین سهیلی‌زاده شبکه تهران
۱۳۷۹–۱۳۸۰ چراغ جادو بازیگر همایون اسعدیان دستیار دوم کارگردان: «رسول قاسمی»، شبکه ۱
۱۳۷۹ داستان‌های نوروز بازیگر مرضیه برومند شبکه ۱
پانزده مسافر بازیگر مهدی طاهری از برنامه سیمای خانواده پخش می‌شد.
دختران بازیگر مهمان اصغر توسلی شبکه تهران
۱۳۷۸ مهاجمین بازیگر ؟ برنامه کودک و نوجوان شبکه ۲
یکی بود، یکی نبود بازیگر جواد ارشاد
۱۳۷۵–۱۳۷۸ آژانس دوستی بازیگر مهمان گروه کارگردانان
۱۳۷۷ روزگار جوانی بازیگر شاپور قریباصغر توسلی
۱۳۷۶ همه فرزندان من بازیگر محمد دستگردی
آخرین بازمانده بازیگر مهدی قاسمی
قصه‌های چهار فصل بازیگر ؟ شبکه ۱
بافته‌های رنج بازیگر مجید بهشتی بر اساس رمان «بافته‌های رنج» اثر «علی‌محمد افغانی»
۱۳۷۵ خانه سبز بازیگر بیژن بیرنگمسعود رسام
فروشگاه بازیگر احمد بهبهانی شبکه ۳
۱۳۷۴ سوخته‌دلان بازیگر بهروز طاهری در سال ۱۳۷۵ از شبکه ۲ پخش شد.
آرزوی پردردسر بازیگر محمود جعفری گروه کودک و نوجوان شبکه ۱
داستان یک شهر بازیگر خسرو معصومی این مجموعه در ابتدا «خانه‌های شاد» نام داشت و از شبکه ۱

پخش می‌شد و نباید آن را با سریالی دیگر به همین نام به کارگردانی اصغر فرهادی (۱۳۷۸- شبکه تهران) اشتباه گرفت.

خانه‌های شاد بازیگر خسرو معصومی
سمندون بازیگر ناصر هاشمی

آثار فیلم کوتاه داریوش اسدزاده