بواسیر
بَواسیر یا هِموروئید (به انگلیسی: Hemorrhoid)، به رگ‌های متورم شده در قسمت تحتانی مقعد و راست روده گفته می‌شود. زمانی که این رگ‌های کشیده شوند، تحریک خواهند شد.
| اطلاعات بیماری | |
|---|---|
| نام های دیگر: | هِموروئید (به انگلیسی: Hemorrhoid) |
| نشانه ها: | خونریزی بدون درد خارش یا سوزش در ناحیه مقعد احساس درد در ناحیه مقعد وجود توده یا تورم در ناحیه مقعد نشت مدفوع |
| گونه ها: | بواسیر(هموروئید) خارج و بواسیر(هموروئید) ترومبوز |
| علت(ها): | بارداری افزایش سن اسهال یبوست مزمن بیش از حد نشستن بلند کردن اجسام سنگین رابطه مقعدی چاقی ژنتیک |
گاهی اوقات دیواره رگ‌های خونی در این قسمت از روده به قدری نازک می‌شود، که رگ‌ها ملتهب و دردناک خواهند شد. به‌طور کلی بواسیر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل خونریزی مقعدی[۱] شناخته می‌شود.
علت‌های ایجاد بواسیر
بارداری
هموروئید بیشتر در خانم‌های باردار مشاهده می‌شود؛ چراکه با بزرگ‌تر شدن رحم به رگ‌های روده فشار وارد شده و منجر به تورم رگ‌ها می‌شود.
افزایش سن
بواسیر در میان بزرگسالان بین سنین ۴۵ تا ۶۵ سال بیشتر مشاهده می‌شود؛ اما به این معنی نیست که جوانان و کودکان کم سن و سال دچار این عارضه‌ای نمی‌شوند.
اسهال
بواسیر می‌تواند پس از اسهال مزمن ایجاد شود.
یبوست مزمن
زمانی که برای دفع مدفوع زور می‌زنید، فشار زیادی به دیواره رگ‌های خونی وارد می‌شود.
بیش از حد نشستن
اگر به مدت طولانی یکجا بنشینید، احتمال بروز بواسیر وجود خواهد داشت.
بلند کردن اجسام سنگین
بلند کردن مداوم اجسام سنگین منجر به هموروئید در افراد می‌شود.
رابطه مقعدی
چنین رابطه‌ای منجر به بواسیر می‌شود یا در صورت وجود این بیماری اگر از مقعد رابطه وجود داشته باشد، این شرایط بدتر خواهد شد.
چاقی
چاقی مرتبط با رژیم غذایی نادرست می‌تواند منجر به بواسیر شود.
ژنتیک
گاهی اوقات تنها به‌دلیل ژنتیک، برخی از افراد این بیماری را به ارث می‌برند.
علائم بواسیر
- خونریزی بدون درد
- خارش یا سوزش در ناحیه مقعد
- احساس درد در ناحیه مقعد
- وجود توده یا تورم در ناحیه مقعد
- نشت مدفوع
انواع بواسیر
بواسیر می‌تواند به دو صورت ایجاد شود:
بواسیر داخلی
بواسیر داخلی در عمق راست روده ایجاد می‌شود و از بیرون قابل مشاهده نیست. در اغلب مواقع این نوع بواسیر بدون درد است و اکثرا خونریزی مقعدی اولین علائم این بیماری است.
زور زدن یا فشار آوردن در برخی از مواقع بواسیر داخلی را تحت فشار قرار می‌دهد که منجر به خارج شدن از مقعد می‌شود. به این حالت «بواسیر برجسته» گفته می‌شود و می‌تواند بسیار دردناک باشد.
بواسیر ترومبوز
در صورتی که خون در بواسیر خارجی تجمع پیدا کند، منجر به بواسیر ترومبوز می‌شود که علائمی همچون موارد زیر را به همراه دارد:
- درد شدید
- تورم
- احساس یک توده سخت در نزدیک مقعد
پیشگیری
بهترین راه برای پیشگیری از بواسیر، نرم نگه داشتن بافت مدفوع برای خروج آسان آن است. برای جلوگیری از بروز بواسیر و کاهش علائم آن به نکات زیر توجه کنید:
مصرف غذاهای سرشار از فیبر
استفاده‌ی بیشتر از میوه، سبزیجات و غلات سبوس‌دار می‌تواند در پیشگیری از بروز بواسیر موثر واقع شود. با این کار مدفوع نرم شده و حجم آن بیشتر می‌شود و از کششی که می‌تواند سبب ایجاد بواسیر شود، جلوگیری به عمل خواهد آمد. یک فرد سالم می‌بایست روزانه ۲۰ تا ۳۰ گرم فیبر مصرف کند.
مصرف مایعات
هر روز شش تا هشت لیوان آب و مایعات دیگر (به غیر از الکل) بنوشید تا بتوانید مدفوع را نرم نگه دارید.
مصرف مکمل‌های فیبر
مکمل‌های فیبر مانند پسیلیوم و متیل سلولز می‌توانند علائم کلی و خونریزی بواسیر را بهبود بخشند. اگر از مکمل‌های فیبر استفاده می‌کنید، روزانه حداقل هشت لیوان آب یا مایعات دیگر بنوشید. در غیر این صورت، مصرف آن‌ها می‌توانند سبب یبوست شده و شرایط شما را بدتر کنند.
عدم اعمال فشار در هنگام اجابت مزاج
فشار وارد کردن و نگه داشتن نفس هنگام تلاش برای دفع مدفوع سبب ایجاد فشار بیشتر بر وریدهای راست روده تحتانی می‌شود.
دفع مدفوع به محض احساس دفع
اگر در همان لحظه اجابت مزاج صورت نگیرد، مدفوع شما خشک شده و دفع آن سخت‌تر می‌شود.
ورزش
برای جلوگیری از یبوست و کاهش فشار به وریدها، که می‌تواند با ایستادن یا نشستن طولانی مدت ایجاد شود، فعال باشید. ورزش همچنین می‌تواند در کاهش وزن اضافی که ممکن است به بروز بواسیر شما کمک کند، موثر باشد.
جلوگیری از نشستن طولانی مدت
نشستن بیش از حد، به ویژه در توالت، می‌تواند فشار وارد شده به وریدهای مقعد را افزایش دهد.
درمان بواسیر
در حال حاضر درمان هموروئید شامل درمان خانگی، طب سنتی و درمان دارویی و انواع جراحی است. که هرکدام طبق میزان پیشرفت این ضایعه موثر خواهند بود.
درمان در خانه
با درمان‌های خانگی اغلب می‌توانید درد خفیف، تورم و التهاب بواسیر را تسکین دهید. درمان‌هایی مانند:
- تغییر رژیم غذایی خود و مصرف غذاهای سرشار از فیبر
- مصرف موضعی وازلین یا روغن زیتون در ناحیه مقعد که به خروج مدفوع کمک کرده و التهاب را کاهش می‌دهند
- قرار دادن ناحیه مقعد دو تا سه بار در روز به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در آب گرم که به انبساط ماهیچه‌های مقعدی کمک می‌کند.
وازلین
اگر زمان اجابت مزاج درد شدیدی دارید، می‌توانید با وازلین یا ضماد بواسیر اطراف مقعد را چرب کنید. این کار درد مدفوع را کمتر کرده و سبب می‌شود راحت‌تر اجابت مزاج کنید. البته وازلین نمی‌تواند این زائده‌ها را از بین ببرد.
درمان در طب سنتی
متخصصان طب سنتی معمولا در ابتدا با کنترل رژیم غذایی و پاکسازی بدن از سودا وضعیت بالینی بیمار را تثبیت کرده و سپس به کمک درمان گیاهی بواسیر با داروهای گیاهی خطمی، پنیرک، تخم کتان، شنبلیله، بنفشه، بابونه و غیره برای رفع ضایعه آن اقدام می‌کنند.
سیر
از گذشته سیر در درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌شد. سیر را به‌صورت شیاف وارد مقعد کنید تا درد و التهاب کاهش پیدا کند. سیر ضدالتهاب قوی است و اثرات آنتی‌بیوتیکی دارد.
سرکه
سرکه درد، تورم و خارش را کاهش می‌دهد. برای استفاده از سرکه می‌توانید یک پنبه را به آن آغشته کنید و روی بواسیر قرار دهید. بگذارید پنبه برای چند دقیقه در آن ناحیه بماند. همچنین می‌توانید سرکه را داخل آب گرم بریزید و چند دقیقه درون لگن آب بنشینید.
بومادران
بواسیر به دلیل ورم رگ‌های خونی و التهاب بافت‌های اطراف مقعد به وجود می‌آید. از خواص بومادران برای بواسیر می‌توان به کاهش میزان عفونت و رفع التهاب و ورم اشاره کرد؛ البته این گیاه بیشتر برای مهار خونریزی بواسیر توصیه می‌شود و مصرف آن بعد از هر بار دفع مزاج سبب رفع تورم و آرام شدن روده بزرگ می‌شود.
بابونه
دم کرده گیاه بابونه برای تسکین درد بیماری و التیام زخم های بواسیر مفید است.
درمان به کمک دارو و جراحی
اگر شرایط شما به شکل بواسیر بی‌علامت یا بواسیر خفیف باشد، دکتر جراحی بواسیر ممکن است فقط مصرف انواع کرم، پماد و شیاف آنتی هموروئید را تجویز کند که معمولا حاوی هیدروکورتیزون و لیدوکائین هستند و می‌توانند به طور موقت درد و خارش را تسکین دهند. اما برای خون‌ریزی‌های مداوم یا بواسیر دردناک پزشک ممکن است یکی از روش‌های جراحی کم تهاجمی و سرپایی، مانند اسکلروتراپی، را که نیاز به بیهوشی ندارند انجام دهد. اصولا فقط درصد کمی از افراد مبتلا به بواسیر نیاز به جراحی تهاجمی مانند هموروئیدکتومی (برداشتن هموروئید)، در شرایط وخیم شدن ضایعه و بواسیر لاعلاج دارند.
اقدامات غیر جراحی جهت درمان
شایع‌ترین اقدام غیر جراحی جهت برطرف کردن هموروئید استفاده از تکنیک لیگاسیون با بندهای الاستیک است. یک روش سرپایی برای درمان هموروئید داخلی است که در آن یک بند الاستیکی را در پایه وریدهای متورم جهت قطع جریان خون قرار می‌دهند و سبب کوچک شدن و از بین رفتن هموروئید می‌شود.
اسکلروتراپی یکی دیگر از روش‌ها است که در آن با تزریق یک محلول به درون هموروئید داخلی سبب ایجاد شکاف و قطع جریان خون هموروئید می‌شود. انعقاد درمانی (فوتوکوآگولاسیون مادون قرمز) و الکتروکواگولاسیون دو روش دیگر درمانی هستند.
درمان با جراحی
هموروئیدکتومی عمل جراحی است که در آن هموروئید را به طور کامل برمی‌دارند. در صورت بیرون‌زدگی هموروئید این عمل شامل برگرداندن هموروئید به مکان اولیه نیز می‌شود. این روش‌ها تحت بیهوشی عمومی انجام شدع و اکثر افراد می‌توانند در همان روز عمل جراحی مرخص شوند.
درمان با قرص
برای درمان این زائده‌ها دارویی به شکل قرص وجود ندارد. گاهی می‌توان برای تسکین درد از داروهای مسکن استفاده کرد. اگر یبوست سبب تشدید درد شده باشد، پزشک داروهای ملین تجویز می‌کند تا مدفوع نرم شود.
لیزر هموروئید
یکی از روش‌هایی که جهت درمان بواسیر استفاده می‌شود، لیزر است. این روش درد بسیار کمی داشته و به دو روش انجام می‌شود. ممکن است پزشک از لیزر مادون قرمز که توان کمی دارد استفاده کند. گاهی هم لیزر پرتوان دی‌اکسید کربن کاربرد دارد. برای درمان هموروئید خفیف می‌توان از لیزر مادون‌قرمز استفاده کرد.
پماد و داروی ضد بواسیر (پماد آنتی هموروئید)
برخی از کرم‌های بدون نسخه که حاوی هیدروکورتیزون یا لیدوکائین هستند، درد خفیف ناشی از هموروئید را تسکین می‌دهند. از کرم‌های استروئیدی بدون مشورت با پزشک بیشتر از یک هفته استفاده نکنید. داروهای زیر نیز می‌توانند به تسکین و درمان این بیماری کمک کنند:
- هیدروکورتیزون: یک استروئید موضعی که می‌تواند تورم و خارش را تسکین دهد.
- داروی بیزاکودیل: می‌تواند به درمان یبوست کمک کند.
عوارض
درصورتی‌که بواسیر درمان نشود، ممکن است عوارضی را ایجاد کند. علائم این بیماری، شامل درد و ناراحتی هنگام نشستن، می‌تواند فعالیت‌های روزانه شما را تحت تاثیر قرار دهد. برخی از عوارض نادر است، اما برای جلوگیری از آن‌ها بهتر است از روش‌های درمانی استفاده کنید. درمان هموروئید اغلب موفقیت‌آمیز و بدون عارضه است، به‌خصوص اگر به موقع و زود درمان شود. با این حال ممکن است عوارض نادر زیر را به دنبال داشته باشد:
- هموروئید گیر افتاده: اگر جریان خون هموروئید قطع شود ممکن است در بالای آن جمع شده و سبب دردهای بسیار شدید می‌شود.
- کم خونی: خونریزی شدید و مزمن ناشی از هموروئید منجر به کم خونی می‌شود. کم خونی زمانی که میزان کافی گلبول قرمز در گردش خون بدن نباشد، رخ می‌دهد.
- لخته‌های خون: گاهی اوقات ممکن است خون در مقعد لخته شود که می‌تواند دردناک باشد. این ناحیه متورم و ملتهب خواهد شد.
منابع
- ↑ <علت خونریزی مقعدی چیست؟> برداشت شده در 1402/05/07