مارچوبه
مارچوبه از خانواده سوسن‌ها و با نام علمی ( Asparagus officinalis ) شناخته می‌شود. مارچوبه گیاهی است که بیشتر در مناطق اروپا، آفریقای شمالی و غرب آسیا رشد می کند. این گیاه به عنوان یک سبزی خوراکی به صورت خام یا پخته استفاده می‌شود.
مارچوبه سرشار از اینولین، پورین، ویتامین C، بتاکاروتن، ویتامین E، روی، منیزیم، سلنیوم، آسپاراژین، آسپاراژیناز، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، پانتوتنیک اسید، پیریدوکسین، اسیدفولیک، کولین و ... است.
این سبزی محبوب دارای طعم شور و شیرین هست و در انواع رنگها از جمله سبز، سفید و بنفش وجود دارد. مارچوبه کالری بسیار کمی دارد و دارای ویتامین های ضروری برای بدن، مواد معدنی و آنتی اکسیدان است. این سبزی مقوی سبب تقویت سیستم ایمنی بدن، افزایش انرژی، پاکسازی مجاری ادرار و خنثی سازی آمونیاک اضافی بدن می‌شود که می‌تواند خستگی را از بین برده و قوای جنسی را بهبود بخشد.
نحوه مصرف
مارچوبه فاقد چربی و سدیم بسیار کم است و 20 گرم از آن برای هر وعده ( پنج عدد ) کافی است. این سبزی را می‌توان به دو صورت خام و پخته مصرف کرد اما زمان پخت مارچوبه در تاثیر فواید آن بر سلامتی نقش مهمی دارد. بر اساس آزمایشات انجام شده بر روی بلانچینگ مارچوبه ( پختن مارچوبه در آب جوش به طور مختصر ) مشخص شده است که مدت زمان غوطه ور ماندن مارچوبه در آب جوش در ویتامین های درون آن تاثیرات زیادی می‌گذارد. نتیجه این آزمایش ها نشان داد که هرچه زمان پخت مارچوبه بیشتر شود، این گیاه مواد مغذی بیشتری را از دست می‌دهد. این در حالی است که پختن سبزیجات کمک می‌کند تا پتانسیل مبارزه با سرطان در آنها فعال شود.
در مقابل پختن زیاد، پختن در زمان کم نیز سبب سفت ماندن ساقه ها می‌شود و جویدن آن ممکن است برای کودکان یا افراد میانسال دشوار باشد. به همین منظور پیشنهاد می‌شود که مارچوبه را تقسیم بندی کنید و هر قسمت را در مدت زمان معینی بپزید.
گیاه‌شناسی
مارچوبه گياهي است علفي و چند ساله كه ارتفاع آن تا چند متر مي رسد و داراي شاخه هاي نسبتا چوبي و صاف مي باشد.
مارچوبه بصورت وحشي در اكثر نقاط دنيا مي رويد برگهاي آن فلسي شكل بوده كه از كنار آنها شاخه هايي باريك و دراز و سبز رنگ بصورت دسته هاي 3 تا 8 تائي خارج مي شود. بعلت زيبا بودن اين گياه را بصورت تزئيني در باغچه ها مي كارند مار چوبه را در اوائل پائيز مي چينند.
اين گياه از قديم الايام مورد استفاده بشر بوده است و حتي در اهرام ثلاثه مصر نقاشي هايي وجود دارد كه مارچوبه را نشان مي دهد.
درصد مواد موجود در مارچوبه بصورت زير است:
- آب 90 گرم
- پروتئين 2/5 گرم
- چربي 0/2 گرم
- مواد نشاسته اي 4/2 گرم
- كلسيم 22 ميلي گرم
- فسفر 60 ميلي گرم
- آهن 1/1 ميلي گرم
- سديم 2 ميلي گرم
- پتاسيم 275 ميلي گرم
- ويتامين آ 900 واحد
- ويتامين ب 1 0/2 ميلي گرم
- ويتامين ب 2 0/2 ميلي گرم
- ويتامين ب 3 1/5 ميلي گرم
- ويتامين ث 35 ميلي گرم
خواص
خوردن مارچوبه اگرچه باعث ایجاد بو در ادرار می‌شود اما زمانی که وارد بدن گردد مزایای زیادی برای آن خواهد داشت. این گیاه سبز حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلفی همچون ویتامین A ، C ، E ، K و B6 و نیز فولات، آهن، مس ،کلسیم، پروتئین و فیبر است.
کمک به کاهش وزن
این گیاه نه تنها چربی و کالری اندکی دارد (یک پیمانه از آن تنها ۳۲ کالری دارد) بلکه حاوی فیبرهای محلول و نامحلول زیادی است و همین امر آن را به یک ماده عالی برای کاهش وزن تبدیل کرده است.
از آنجایی که بدن فیبر را آهسته‌تر از سایر مواد هضم می‌کند، زمانی که مواد حاوی فیبر مصرف می‌کنید حس سیری بیشتری خواهید داشت و خیلی دیر گرسنه می‌شوید.
فیبر به شما کمک می‌کند حس سیری داشته باشید و همین امر برای کاهش وزن بسیار مفید است. همچنین فیبر موجود در مارچوبه برای یبوست نیز عالی است و باعث پایین آوردن کلسترول خون می‌شود.
برای اینکه قدرت این گیاه را چند برابر کنید، می‌توانید آن را با تخم مرغ آب پز مصرف نمایید. ترکیب مارچوبه غنی از فیبر با پروتئین تخم مرغ باعث ایجاد حس سیری بیشتری می‌شود.
دستگاه ادراری
مارچوبه حاوی سطح بالایی از آمینو اسید آسپاراژین است و همین موضوع باعث می‌شود یک ادرار آور طبیعی باشد. به عبارت دیگر مصرف مارچوبه به شما کمک می‌کند مایعات اضافی را از بدن دفع کنید و از ایجاد عفونت‌های مجاری ادرار جلوگیری خواهد کرد.
زمانی که زنان به اندازه کافی دفع ادرار ندارند می‌توانند از این ماده استفاده کنند.
حاوی آنتی‌اکسیدان
مارچوبه(به خصوص قسمت‌های بنفش رنگ آن) سرشار از آنتوسیانین است که به میوه‌ها و سبزیجات رنگ قرمز مایل به بنفش می‌دهد و دارای خاصیت آنتی اکسیدانی قوی است که می‌تواند به بدن شما در مبارزه با رادیکال‌های آزاد کمک کند.
دارای ویتامین ای
مارچوبه منبع غنی از ویتامین E است که یک آنتی اکسیدان قوی و مهم محسوب می‌شود. این ویتامین به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند و بدن را از تاثیرات مضر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌نماید.
برای اینکه بتوانید از مزایای مارچوبه به صورت کامل بهره مند شوید، آن را با مقدار کمی از روغن زیتون تفت دهید.
بدن ویتامین E را به همراه چربی جذب می‌کند. زمانی که مارچوبه به همراه روغن زیتون پخته شود اسیدهای چرب سالم به همراه ویتامین E وارد بدن خواهد شد.
کاهش اثرات خماری
در صورت مصرف نوشیدنی‌های الکلی، امکان کاهش اثرات خماری با مارچوبه وجود دارد.
آمینو اسیدها و مواد معدنی موجود در مارچوبه ممکن است خماری را کاهش دهد و از کبد در برابر سموم الکل مراقبت نماید
ضد نفخ
این گیاه به تقویت کلی سیستم گوارشی بدن کمک می‌کند. به خاطر وجود کربوهیدرات‌هایی که هضم نمی‌شوند و به تعادل باکتری‌های خوب کمک می‌کنند، مارچوبه می‌تواند نفخ معده را کاهش دهد. از آنجایی که این گیاه ادرارآور طبیعی است می‌تواند به دفع مایعات اضافی از بدن کمک کند.
حاوی اسید فولیک
خوردن ۴ برگ از مارچوبه می‌تواند ۲۲ درصد از نیاز روزانه شما به اسید فولیک را تامین کند. اسید فولیک برای زنانی که قصد بارداری دارند بسیار ضروری است.
مکمل‌های اسید فولیک خطر زایمان زودرس را تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهد
سرشار از ویتامین K
مارچوبه به همراه سایر سبزیجات با برگ سبز، منبع خوبی از ویتامین K است. این ویتامین برای انعقاد خون و سلامت استخوان‌ها ضروری است.
رفع یبوست
این سبزی یکی از منابع خوب فیبرهای غذایی است که حاوی فیبرهای محلول و غیر محلول در آب به نام «پکتین» و «موسیلاژ» و غیره می‌باشد که برای مقابله با یبوست بسیار مفیدند. به خاطر اینکه این فیبرها آب را به خود گرفته و دفع مواد زائد را از طریق روده‌ها آسان‌تر می‌کنند. در واقع این فیبرها و ترکیبات موجود در ساقه مارچوبه تنبلی روده‌ها را از بین می‌برند. اگر دچار یبوست هستید، می‌توانید با مصرف آن بدون ترس از آسیب رساندن به مخاط روده‌ها با یبوست مقابله کنید
درمان کم خونی
مارچوبه به علت داشتن کلروفیل خونساز است و کسانی که کم خون هستند باید از آن استفاده کنند.
مقوی غرایز جنسی
این گیاه سرشار از ویتامین B6 و فولات است، که هر دو می‌تواند اوج لذت جنسی را تقویت کند و همچنین دارای ویتامین E، که باعث تحریک هورمون‌های جنسی در مردان و زنان می‌شود. همچنین دارای ویتامین E، که باعث تحریک هورمون‌های جنسی در مردان و زنان می‌شود.
کمک به زنان باردار
مارچوبه، منبعی فوق العاده از فولات (B۹) است. فولات ماده مغذی است که در تشکیل گلبول‌های قرمز خون نقش دارد و در رشد و نمو جنین موثر و ضروری است. در نتیجه زنان باردار با مصرف این گیاه در مراحل اولیه بارداری شان از این گیاه می‌توانند رشد کامل نوزاد‌شان را تضمین کنند. همچنین فولات ویژگی‌های ادرار آوری، به کاهش ورم در اثر تجمع غیر طبیعی آب در بافت‌های بدن کمک می‌کند
بهبود بخشی به باروری
ریشه مارچوبه racemosus (شاتاواری) در طب سنتی آیورودا (Ayurvedic) کاربرد فراوانی دارد. شاتاواری، تقویت کننده نیروی جنسی است، هورمون‌ها را تنظیم می‌کند و سبب درمان اختلال‌های جنسی مردانه و زنانه می‌شود. علاوه بر این، ویژگی‌های غلبه بر اضطراب، در درمان ناتوانی جسمی و ذهنی مردان تاثیر گذار است. شاتاواری، همچنین میزان اسپرم‌ها و مقدار حرکت آنها را افزایش می‌دهد. مارچوبه، سندرم یائسگی و کم خونی در زن‌ها را درمان می‌کند. علاوه بر تمامی این‌ها مارچوبه می‌تواند در بهبود کیفیت و کمیت شیر مادر و افزایش اشتهای مادران شیرده، موثر باشد.
مقابله با تومور و سلول‌های سرطانی
ساپونین ویژگی‌های ضد سرطانی و ضد التهابی دارد. ساپونین موجود در مارچوبه خام دارای قابلیت فعالیت ضد سرطانی است. مارچوبه علاوه بر افزایش مقدار گلوتاتیون، به نوعی ترکیب آنتی اکسیدانی و سم زدایی در بدن نیز کمک می‌کند.
کنترل بیماری دیابت
مواد مغذی ضد التهاب موجود در مارچوبه می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن، مانند دیابت نوع ۲، کمک کند. این تاثیر گذاری مطلوب ناشی از وجود ماده معدنی کروم نیز می‌تواند باشد. کروم نقش اساسی در تنظیم مقدار قند خون بدن ایفا می‌کند. مارچوبه با بهبود مقدار ترشح انسولین، موجب درمان دیابت می‌شود.
مراقبت از چشم
مارچوبه، منبع غنی از ویتامین A. است که برای سلامت بینایی لازم است، از آنجایی که حاوی آنتی اکسیدان است، از شبکیه چشم در برابر رادیکال‌های بدون اکسیژن، محافظت می‌کند. وجود اسید آمینه گلوتاتیون نیز ابتلا به بیماری‌های چشمی، مانند آب مروارید و شب کوری را کاهش می‌دهد.
درمان صرع
بیماری صرع، گونه‌ای از اختلال مزمن است که روی مغز تاثیر می‌گذارد و فرد را دچار حمله‌های ناگهانی و تشنج پیوسته می‌کند. در حقیقت، به علت تغییرات غیر بازگشت پذیر بافت‌های مغز، مغز علائم ناهنجار را جابه جا می‌کند که فرد را دچار تشنج‌های صرعی می‌کند. ریشه‌های مارچوبه می‌تواند مانند داروی ضد صرع عمل کند و علائم صرع را درمان نماید.
درمان سل
یکی ار حائز اهمیت‌ترین خواص مارچوبه، درمان برونشیت و سل است. مارچوبه عملکرد بافت‌های شُش را بهبود می‌بخشد و به درمان عفونت‌های گلو کمک می‌کند.
مضرات
- مصرف مارچوبه به دلیل خواص دیورتیک آن برای افرادی که دچار نارسایی کلیوی هستند توصیه نمی‌شود. چرا که مصرف مارچوبه در افراد مبتلا به این عارضه باعث افزایش میزان اسیداوریک و در نتیجه بروز نقرس می‌شود.
- مصرف بیش از حد این گیاه به دلیل دارا بودن اسید اگزالیک می‌تواند، باعث بروز سنگ کلیه شود.
- اگر از بیماری کرون رنج می‌برید نیز باید بدانید که فیبرهای موجود در این سبزی می‌تواند برایشان مشکل‌ساز شود.
- زیاده روی در مصرف مارچوبه در دوره بارداری احتمال سقط جنین را افزایش می‌دهد.
- مصرف این سبزی در افرادی که مبتلا به ورم مجاری ادرار هستند و یا اشخاص عصبی توصیه نمی‌شود.
- این گیاه همچنین برای مبتلایان به روماتیسم و سنگ کلیه خوب نیست.