غدد لنفاوی

غده لنفاوی یا گره لنفاوی (به انگلیسی: Lymphatic Nodes) در واقع حاصل به هم پیوستن تعداد زیادی از عروق لنفاوی در یک نقطه است. هر گره لنفاوی ساختاری مانند کلیه دارد و از طریق عروق لنفاوی با دیگر گره‌ها مرتبط می‌شود.

تصویری از غدد لنفاوی در تمامی بدن

جزئیات
نام لاتین:	nodus lymphaticus
نام انگلیسی:	Lymphatic Nodes

سیستم لنفاوی بدن را حدود ۶۰۰ گره لنفاوی تشکیل داده‌اند که بین عموم به غده لنفاوی معروف هستند؛ اگرچه ساختار، نقش و عملکرد غدد کاملا متفاوت است. از نظر ساختاری، هر غده لنفاوی درون یک کپسول فیبری محصور شده است و از یک قشر بیرونی به نام کورتکس و ناحیه داخلی به نام مدولا، تشکیل می‌شود.

عملکرد

گره لنفاوی اولین مکانی است که سلول‌های سیستم ایمنی برای مقابله با میکروب‌ها و تولید پادتن در آن تجمع پیدا می‌کنند. اجزای تولید شده توسط سیستم ایمنی در نهایت می‌توانند از طریق مایع لنف، وارد جریان خون شوند. از این نقطه به بعد، ‌آنتی‌بادی و سلول‌های سیستم ایمنی همراه با خون در کل بدن انتشار می‌یابند و با تکثیر پاتوژن‌ها‌ در بافت‌های بدن و پیش‌روی عفونت، مقابله می‌کنند. مجموعه این اتفاقات در برخورد با عامل بیماری‌زا، «پاسخ ایمنی تطبیقی» (Adaptive Immune System) گفته می‌شود که بسیار اختصاصی است و مقاومت طولانی مدت در مقابل بیماری‌ها ایجاد می‌کند.

ناهنجاری‌ها

ماکروکیستیک

یک کیسه بزرگ و پر از مایع زیر پوست ایجاد می‌شود و پوست به رنگ قرمز یا کبود در می‌آید. این کیست‌ها شعاعی بزرگ‌تر از ۲ سانتی‌متر دارند و اغلب روی گردن و گاهی در سینه، زیر بغل یا کشاله ران ایجاد می‌شوند.

میکروکیستیک

در این نوع ناهنجاری لنفاوی، گروهی از کیست‌های پر از مایع و کوچک تشکیل و همراه با رشد کودک، بزرگ‌تر می‌شوند.

ناهنجاری لنفاوی مرکب

ترکیبی از ناهنجاری‌های لنفاویِ میکروکیستیک و ماکروکیستیک است.

لنفانژیوم

«لنفانژیوم» (Lymphangioma) تورم و افزایش تراکم غدد لنفاوی به خصوص در نواحی سر، گردن و دهان است. این بیماری عموما در زمان تولد وجود دارد یا نهایتا تا ۲ سالگی آشکار می‌شود و مادرزادی اما غیر ارثی است. تجمع کیست‌های پر از مایع و انسداد گره لنفاوی عامل لنفاژیوم است. لنفاژیوم از جمله اختلالات لنفاتیک خوش‌خیم محسوب می‌شود که سرطانی نیستند. علت دقیق این ناهنجاری هنوز مشخص نشده اما تصور بر این است که تکامل غیر طبیعی سیستم لنفاوی در ایجاد آن نقش دارد. لنفانژیوم می‌تواند عارضه برخی بیماری‌ها مانند موارد زیر باشد:

• «سندرم نونان» (Noonan Syndrome): یک بیماری ارثی که علامت اصلی آن ناهنجاری‌های قلبی و عروقی است. مبتلایان درجاتی از عقب‌ماندگی ذهنی، ناهنجاری‌های اسکلتی، اختلالات انعقادی خونی و عضلانی، کوتاه و پهن بودن گردن و پایین بودن گوش‌ها یا قفسه سینه قیف مانند را بروز می‌دهند. برخی از افراد مبتلا، همزمان از سندرم ترنر نیز رنج می‌برند.

• «سندرم ترنر» (Turner Syndrome): این بیماری ژنتیکی در زنان و در اثر از دست دادن یک کروموزوم X اتفاق می‌افتد. کوتاهی گردن، پایین بودن محل گوش‌ها و تورم دست و پا از علائم ظاهری این سندرم است.

• «سندرم داون» (Down Syndrome): سندرم داون یا نشانگان داون، ناهنجاری ژنتیکی ناشی از وجود یک کروموزم 21 اضافه است. این بیماری علائم ابتدایی مانند بزرگ بودن زبان، چشم‌های کشیده، اختلال در رشد و یادگیری دارد.

علائم

بر اساس محل غدد لنفاویِ مبتلا، نشانه‌های لنفانژیوم عبارتند از:

• درد

• عفونت

• مشکل در تنفس یا بلع

• برآمدگی در ناحیه مبتلا

• مشکل در تکلم

• خون‌ریزی

• دو بینی (در صورت ابتلای غدد لنفاوی نزدیک چشم)

• خس‌خس کردن سینه

• درد قفسه سینه (در صورت تورم غدد لنفاوی سینه)

علت تورم

• افزایش تولید و ترشح مایع لنفاوی

• تجمع باکتری، ویروس یا سایر عوامل بیماری‌زا

• تجمع سلول‌های سیستم ایمنی در گره لنفاوی؛ مثلا هنگام سرماخوردگی یا آنفولانزا اغلب افراد متوجه تورم غدد لنفاوی زیر گلو و زیر فک می‌شوند.

ارتباط تورم غدد لنفاوی و ایدز

اچ آی وی ویروسی است که به سیستم ایمنی بدن حمله می‌کند. گره‌های لنفاوی بخشی از این سیستم را تشکیل می‌دهند؛ به همین دلیل وقتی فردی به عفونت با HIV و ایدز مبتلا می‌شود، یکی از علائم ابتدایی ورم غده‌‌های لنفاوی است. البته تورم غدد لنفاوی به تنهایی علامت اختصاصی ایدز یا هیچ ‌نوع بیماری جدی دیگری محسوب نمی‌شود، مگر اینکه با سایر علائم ذکر شده همراه باشد. نشانه‌‌هایی که در کنار ورم گره‌های لنفاوی در افراد مبتلا به ایدز بروز می‌کنند عبارتند از:

• تب

• گلودرد

• درد عضلات و مفاصل

• سردرد شدید بدون داشتن سابقه

• تهوع، استفراغ، اسهال و کاهش اشتها

• تعریق شبانه که به دلیل تب ناشی از عفونت ایدز است.

• خستگی مفرط که به علت پاسخ التهابی شدید سیستم ایمنی ایجاد می‌شود.

• راش‌های پوستی که به دلایل دیگر همچون حساسیت غذایی یا آلرژی پوستی ایجاد نشده باشند.

لنفوپنی در کرونا

«لنفوپنی» (Lymphopenia) منجر به کاهش تعداد لنفوسیت‌ها در خون می‌شود. این عارضه یکی از نشانه‌های اصلی ابتلا به ویروس کرونا یا ویروس covid-19 است که در تست کرونا مد نظر قرار می‌گیرد. ویروس کووید-۱۹ با اتصال به لنفوسیت‌ها و تکثیر، مانع از عملکرد صحیح آن‌ها می‌شود. کاهش تعداد لنفوسیت‌ها در خون قدرت ایمنی بدن را کم می‌کند، بنابراین فرد مبتلا نسبت به انواع عفونت باکتریایی مانند پنومونی ریوی آسیب‌پذیر خواهد شد. کاهش میزان لنفوسیت‌ها به زیر ۱۱۰۰، یک نشانه مثبت برای ابتلا به کرونا محسوب می‌شود.

سیستم لنفاوی بدن

سیستم لنفاوی (به انگلیسی: Lymph System) شامل مجموعه وسیعی از عروق (عروق لنفاوی) است که در سرتاسر بافت‌های بدن انتشار یافته‌اند تا مایعی به نام لنف یا مایع لنفاوی بتواند در بدن جریان پیدا کند. مایع لنفاوی مانند خون در تمام بافت‌های بدن منتشر می‌شود. سیستم لنفاوی سه نقش عمده را در بدن ایفا می‌کند:

• حفظ «هومئوستازی» (Homeostasis) مایعات در بدن: تعادل بین مایع میان‌بافتی و خون

• مبارزه با عفونت‌ها و ناهنجاری‌های سلولی

• تسهیل جذب چربی‌ها و ویتامین‌های محلول در چربی از سیستم گوارشی

آناتومی سیستم لنفاوی

این سیستم از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است:

لاکتیل

لاکتیل‌ها (به انگلیسی: Lacteals) رگ‌های کوچکی هستند که جذب چربی‌ها و ویتامین‌های محلول در چربی را از روده امکان‌پذیر می‌کنند. این عروق در ارتباط با مویرگ‌های خونی غشای داخلی روده کوچک هستند. مواد مغذی از این مویرگ‌ها به خون جذب می‌شوند.

عروق لنفاوی

روزانه حدود ۲ لیتر مایع از سیستم قلبی و عروقی وارد بافت‌های بدن و از طریق عروق لنفاوی مجددا جمع‌آوری می‌شوند. عروق لنفاوی مانند سایر رگ‌های خونی و همگام با سیاهرگ‌ها عمل می‌کنند. عروق لنفاوی شبکه‌ای را به وجود می‌آورند که در سرتاسر بافت‌ها پخش شده است. برخلاف خون، مایع لنفی پمپاژ نمی‌شود اما با نیروی انقباض عضلات، وارد عروق لنفی می‌شود. دیواره‌ها و دریچه‌های این عروق، به کنترل حرکات مایع لنفی کمک می‌کنند. دریچه‌ها از بازگشت مایع لنفاوی به درون بافت جلوگیری خواهند کرد.

مجرای لنفاوی

عملکرد مجرای لنفاوی (به انگلیسی: Lymphatic Duct) بازگرداندن مایع لنفاوی به گردش خون است. مجراهای لنفاوی از به هم پیوستن عروق لنفاوی کوچکتر به وجود می‌آیند. لنف با انتشار مثبت وارد عروق بزرگتر می‌شود و در نهایت به دو کانال اصلی به نام مجراهای لنفاوی، در قسمت میانی بدن می‌رسد. از این قسمت، مایع لنفی فیلتر خواهد شد و به سیاهرگ‌ها برمی‌گردد. دو مجرای لنفاوی در بدن وجود دارند:

• مجرای راست: این مجرا مایع لنفاوی را از قسمت راست و بالایی ران پا، سمت راست قفسه سینه و نیمه راست سر و گردن به گردش خون باز می‌گرداند.

• مجرای صدری: مایع لنفاوی را از طریق «ورید براکیوسفالیک» (Brachiocephalic Vein) وارد سیستم گردش خون می‌کند.

گره‌های لنفاوی

در قسمتی که عروق لنفاوی به یکدیگر می‌رسند، گره لنفاوی ایجاد می‌شود. اگرچه اغلب از آن‌ها با نام غده لنفاوی یاد می‌شود اما عملکرد و ساختار آن‌ها به طور کلی با غده‌‌های سیستم درون‌ریز، متفاوت است. درون هر گره لنفاوی، سلول‌های ایمنی برای مبارزه، به ارگانیسم‌های بیگانه مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها دسترسی پیدا می‌کنند.

سایر بافت‌های لنفاوی

به جز بخش‌های ذکر شده، اندام‌های مختلف دیگری نیز با سیستم لنفاوی مشارکت دارند و بخشی از بافت لنفاوی محسوب می‌شوند؛ این بخش‌ها عبارتند از:

• لوزه‌ها

• طحال

• غده تیموس

• مغز استخوان

• کبد در دوران جنینی

لوزه

لوزه‌ها در انتهای دهان قرار دارند و لنفوسیت‌ها و آنتی‌بادی‌ها را تولید می‌کنند. لوزه‌ها از یک حلقه عضلانی در محل اتصال دهان و حلق، آویزان شده‌اند؛ بنابراین یک سد محافظتی اولیه در مقابل عوامل بیماری‌زای بلعیده شده همراه با غذا و آب، ایجاد می‌کنند. لوزه‌ها نیز مانند غدد لنفاوی، در صورت تجمع عوامل بیماری‌زا و واکنش سیستم ایمنی دچار التهاب می‌شوند. لوزه‌ها در انسان سه نوع هستند:

• لوزه‌های کامی در دو سمت گلو

• لوزه آدنوئید یا لوزه سوم در مجرای بینی

• لوزه زبانی

گاهی در اثر عفونت یا تورم مکرر، لوزه‌ها بیش از اندازه بزرگ می‌شوند که در این صورت باید با جراحی، لوزه ‌متورم را خارج کرد.

طحال

طحال اندامی کوچک است که در انسان، بالای معده و پشت دنده‌های ۹، ۱۰ و ۱۱ قفسه سینه قرار دارد. اگرچه طحال در ارتباط مستقیم با گره‌های لنفاوی نیست اما از اجزای بافت لنفاوی محسوب می‌شود؛ چون در تولید و ذخیره‌سازی گلبول‌های سفید نقش دارد. عملکرد دیگر طحال، فیلتر کردن خون برای حذف میکروب‌ها و گلبول‌های قرمز و پلاکت‌های تخریب شده یا قدیمی است.

غده تیموس

غده تیموس یک ارگان لنفاوی و همچنین یک غده اندوکرین است که پشت جناغ سینه قرار دارد. غده تیموس هورمون ترشح می‌کند و نقش حیاتی در تولید، بلوغ و تمایز سلول‌های T سیستم ایمنی ایفا می‌کند. فعالیت این ارگان از دوران جنینی تا کودکی، منجر به تکامل سیستم ایمنی بدن می‌شود.

مغز استخوان

مغز استخوان بافت لنفاوی نیست، اما یکی از اجزای آن محسوب می‌شود؛ زیرا لنفوسیت‌های B در آن تولید، بالغ و فعال می‌شوند. مغز استخوان یک بافت اسفنجی است که درون برخی از استخوان‌های بدن مانند استخوان لگن و ران وجود دارد و سلول‌های بنیادی موجود در آن‌ها، گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را تولید می‌کنند. مغز استخوان از دو نوع بافت تشکیل شده:

• مغز قرمز: بیشتر بافت مغز استخوان، از تولد تا سال‌های ابتدای بزرگسالی، مغز قرمز است. در دوران بزرگسالی، مغز قرمز بیشتر در استخوان‌های اسکلتی وجود دارد و گلبول‌های قرمز را تولید می‌کند.

• مغز زرد: در بزرگسالی، مغز استخوان قرمز به مغز استخوان زرد تبدیل می‌شود. مغز زرد، در استخوان‌های اسفنجی و استخوان‌های دراز وجود دارد و فاقد عروق خونی است. این نوع بافت مغز استخوان، سلول‌های چربی اولیه را در خود دارد و نقش فعالی را در ذخیره چربی ایفا می‌کند.

قسمت‌هایی از مغز استخوان دارای عروق خونی و بخش‌هایی از آن فاقد عروق خونی هستند.

کبد جنین

در طول بارداری، کبد جنین بخشی از سیستم لنفاوی محسوب می‌شود چون نقش اساسی در تکوین آن دارد.

نقش سیستم لنفاوی در جذب غذا

بیشترین جذب چربی در لوله گوارشی، از دیواره روده باریک صورت می‌گیرد که هماهنگ با غدد ترشحی کوچکِ سیستم لنفاوی عمل می‌کند. این غدد ترشحی در اثر چین‌خوردگی‌های بسیار کوچک در سطح داخلی روده به وجود می‌آیند. با جذب چربی و ویتامین‌های محلول در آن، یک مایع شیری سفید رنگ به نام «کیلوس» (Chyle) ایجاد می‌شود. این مایع  از چربی‌های امولسیون شده در مایع لنفاوی تشکیل شده است. ورود این مایع به سیاهرگ‌ها، سبب انتقال ریزمغذی‌ها به خون می‌شود. سایر مواد مغذی از طریق مویرگ‌های خونی دیواره روده، جذب خون می‌شوند.

مایع لنفاوی

این مایع توسط سلول‌های بافت لنفاوی ترشح می‌شود و در عروق لنفی جریان می‌یابد و در نهایت به بافت‌ها می‌رسد. جریان یافتن مایع لنفی بین سلول‌ها و جمع شدن مجدد آن درون این عروق، به جمع‌آوری عوامل بیماری‌زای خارجی از بدن کمک می‌کند. عملکرد سیستم لنفاوی سبب تعادل مایعات بدن می‌شود چون پروتئین‌ها و مایعات اضافی را از بافت‌ها جمع‌آوری می‌کند و به سیستم گردش خون برمی‌گرداند. این مایع در فضاها و حفره‌های میان‌بافتی و فضای بین سلول‌ها به نام فضای بینابینی، وجود دارد.

حدود ۹۰ درصد از پلاسما که از طریق مویرگ‌های سرخرگی وارد بافت‌ها شده است، توسط مویرگ‌ها به سیاهرگ‌ها برمی‌گردد. ۱۰ درصد باقی‌مانده نیز وارد عروق لنفاوی می‌شود. روزانه ۲ الی ۳ لیتر مایع از بدن به رگ‌های خونی برمی‌گردد که شامل پروتئین‌ نیز هست. این پروتئین‌ها به دلیل اندازه بزرگ خود، نمی‌توانند وارد رگ‌های خونی شوند. حتی یک روز از دست دادن فعالیت سیستم لنفاوی کشنده است چون منجر به تورم شدید بافت‌ها، از دست رفتن حجم خون و افزایش شدید فشار خون خواهد شد.

مقابله با عفونت

سیستم لنفاوی، سلول‌های سفید سیستم ایمنی به نام لنفوسیت‌ها را تولید می‌کند. دو نوع لنفوسیت در بدن وجود دارد:

سلول‌های T

یا لنفوسیت T، از اجزای اصلی سیستم ایمنی اکتسابی است که مستقیما به میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا حمله و بخش‌های دیگر سیستم ایمنی را نیز فعال می‌کند. لنفوسیت T سه گروه از سلول‌ها را شامل می‌شود که فعالیت نوعی از آن به عنوان سلول T خاطره، سبب ایجاد مقاومت در دفعات بعدی مواجهه با عامل بیماری‌زا می‌شود.

سلول‌های B

لنفوسیت‌های B با تولید پادتن یا آنتی‌بادی علیه ارگانیسم‌های بیماری‌زا یا آلرژن‌ها، موجب شناسایی و حذف آن‌ها از بدن می‌شود.

این سلول‌ها وارد جریان لنف شده و در نهایت در گره‌های لنفاوی و در تماس با عوامل بیماری‌زا،  بالغ و فعال می‌شوند. پس از فعال شدنِ این اجزای سیستم ایمنی، شروع به تولید آنتی‌بادی بر علیه عوامل بیگانه می‌کنند. در برخی مواقع نیز آنتی‌بادی به دلیل برخورد قبلی این سلول‌ها با عوامل بیماری‌زا به صورت خاطره وجود دارد و در برخورد مجدد به مقدار بیشتری تولید می‌شود. جمع‌آوری مایع لنفاوی بیشتر در غدد لنفاوی گردن، زیر بغل و کشاله ران انجام می‌گیرد. به طور مثال یکی از نشانه‌های شایع اوریون، تورم غدد لنفاوی دو سمت زیر گلو است.

بیماری‌های سیستم لنفاوی

هرگونه اختلال در تولید اجزای سیستم لنفاوی، عدم عملکرد صحیح آن‌ها، مسدود شدن عروق لنفاوی، عفونت و التهاب یا سرطانی شدن این سیستم، قدرت ایمنی بدن را کاهش می‌دهد و سلامتی فرد را به خطر می‌اندازد.

لنفوم

لنفوم نوعی سرطان خطرناک و پیش‌رونده در سیستم لنفاوی بدن است. سرطان لنفوم هاچکین، نوع خاصی از گلبول‌های سفید خون به نام سلول‌های «استرنبرگ-رید» (Reed-Sternberg) را تحت تأثیر قرار می‌دهد و موجب تکثیر غیر طبیعی آن‌ها می‌شود. سرطان غدد لنفاوی معمولا نوعی سرطان ثانویه است، به این معنی که معمولا از متاستاز تومور سایر اندام‌ها، به سیستم لنفاوی پخش می‌شود.

تورم غدد لنفاوی

علل تورم غدد لنفاوی به دو گروه تقسیم می‌شوند:

• واکنش به عفونت در قسمتی از بدن

• لنفادنیت (Lymphadenitis): عفونت در خود گره لنفاوی به وجود می‌آید.

گره لنفاوی ممکن است در اثر ایجاد چرک، آبسه یا کیست درون آن، به قرمزی پوستِ روی گره لنفاوی بیانجامد. لنفادنیت، گره‌های لنفاوی اطراف را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و به طور مثال سبب تورم لوزه‌ها می‌شود. تورم غدد لنفاوی گاهی در اثر انتشار عفونت در خون و به دلایلی همچون سپسیس یا عفونت دستگاه تنفسی فوقانی به وجود می‌آید.

ادم غدد لنفاوی

در صورت عدم عملکرد صحیح غدد لنفاوی، مایع لنفی به خوبی درون سیاهرگ‌ها تخلیه نمی‌شود و تجمع آن به ورم در اندام‌هایی همچون دست و پا و در نهایت ادم لنفاوی یا انسداد لنفاوی می‌انجامد. در برخی موارد، مایع تجمع یافته از طریق پوست دفع می‌شود. دو نوع ادم لنفاوی وجود دارد:

• ادم لنفاوی اولیه: ناشی از جهش ژنتیکی

• ادم لنفاوی ثانویه: ناشی از مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای

از جمله علل ادم ثانویه غدد لنفاوی می‌توان موارد زیر را نام برد:

• جراحی

• رادیوتراپی

• صدمه ناشی از حوادث همچون سوختگی یا هر نوع آسیبی که سبب ایجاد اسکار عمیق شود، ریسک ادم لنفاوی را افزایش می‌دهد.

• «فیلاریازیس لنفاوی» (Lymphatic Filariasis): عفونت انگلی ناشی از نوعی کرم نواری است که در سیستم لنفاوی زندگی می‌کند.

• برخی اختلالات مادرزادی مانند نارسایی قلبی مادرزادی یا (CHF)

• وجود لخته خون در بدن مثل بیماری ترومبوز وریدی عمقی یا دی وی تی (DVT)

• ابتلا به بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید و اگزما

• خارج کردن یک گره لنفاوی نیز می‌تواند به عنوان یک عارضه، به اِدِم در غدد لنفاوی اطراف منجر شود.

علائم ادم لنفاوی

• تورم سر یا گردن

• ورم خفیف تا شدید در یک قسمت یا کل دست و پا

• احساس سنگینی و سفت‌شدگی در عضو مبتلا مانند دست و پا

• محدودیت حرکتی خصوصا در صورت تورم در نزدیکی مفاصل

• مورمور کردن، سوزن‌سوزن شدن یا درد در اندام

• عفونت‌های پوستی مکرر

تب غده‌ای

تب غده‌ای یا «مونونوکلئوز عفونی» (Infectious Mononucleosis) معروف به بیماری بوسه، در اثر عفونت نوعی ویروس به نام مونونوکلئوز ایجاد می‌شود و نشانه‌هایی مانند گلودرد، خستگی مفرط و تورم طولانی مدت غدد لنفاوی دارد.

ورم لوزه‌ها

متورم شدن لوزه‌ها در کودکان شایع‌تر است و هنگام فعالیت ضد میکروبی لوزه‌ها به وجود می‌آید. عفونت لوزه عموما ویروسی و گاهی باکتریایی است.

فارنژیت

التهاب گلو یا فارنژیت، توسط گروهی از باکتری‌ها به نام استرپتوکوک‌های گروه A ایجاد و منجر به ورم غدد لنفاوی می‌شود. فارنژیت در کودکان شیوع بالاتری دارد زیرا سیستم ایمنی آن‌ها هنوز در حال تکامل است.

درمان لنفوم

درمان انواع سرطان‌ها، به‌میزان زیادی به نوع بیماری، مقدار گسترش آن در بدن و سن بیمار بستگی دارد. در بسیاری از بیمار‌ها که سرطان به بافت‌های سایر قسمت‌های بدن نیز متاستاز داده است، گاهی پزشک جراح ناگزیر از برداشتن بخشی از بافت یا عضو خواهد بود.

درمان‌های رایج در سرطان‌های مختلف، برای سرطان غدد لنفاوی نیز تجویز می‌شوند:

• شیمی درمانی

• پرتو درمانی

• پیوند مغز استخوان

• پیوند سلول‌های بنیادی

با شیمی درمانی و پرتو درمانی، سلول‌های سرطانی از بین خواهند رفت و سپس با پیوند مغز استخوان، سلول‌های مغز استخوان که در جریان درمان از بین رفته‌اند، جایگزین خواهند شد. در کنار این درمان‌ها، تغییراتی در سبک زندگی، و برنامه‌های مختلف ورزشی و غذایی نیز به بهبود بیماران کمک شایانی خواهد کرد.

نکته امیدوارکننده در مورد لنفوم این است که این بیماری در مراحل اولیه قابل شناسایی و درمان است. اما اگر فرد به نشانه‌های طولانی مدت خود توجه نکرده و به‌دنبال درمان نباشد، ممکن است بیماری وارد فاز وخیم شده و درمان آن زمان‌بر شده و گاهی نیز بیماری کشنده باشد.

پزشک با گرفتن شرح حال از بیمار، و بعد از بررسی نشانه‌های اولیه، ابتدا آزمایش خون را انجام داده و در صورت تشخیص لنفوم، به‌سراغ نمونه‌برداری از غدد لنفاوی خواهد رفت تا نوع و میزان سلول‌های سرطانی را شناسایی کند. در این میان، برای بررسی بافت‌های داخلی، سی تی اسکن و ام آر آی نیز انجام خواهد شد.

بعد از انجام تمامی مراحل درمان، بیمار باید به‌صورت مرتب توسط پزشک معاینه شود تا از درمان کامل، و از بین رفتن توده‌ها، اطمینان حاصل شود. در صورت عود مجدد بیماری، درمان‌های قبلی با شدت بیشتر انجام خواهند شد.

پیشگیری از لنفوم

از آن جایی که سرطان، بیماری است که بدون دلیل مشخصی بروز می‌کند، نمی‌توان توصیه خاصی برای پیشگیری از آن ارائه کرد. اما آن‌چه مسلم است، سبک زندگی سالم یکی از مواردی است که افراد را از بسیاری از بیماری‌ها دور نگه خواهد داشت.

تغذیه سالم و پرهیز از غذاهای ناسالم و الکل، از مواردی است که پزشکان به آن توصیه می‌کنند. فعالیت بدنی و ورزش منظم، در حفظ سلامت سلول‌های بدن نقش مهمی دارد. اگر در خانواده سابقه مشکلات مربوط به غدد لنفاوی و سرطان لنفوم وجود دارد، بهتر است معاینات سالانه را داشته باشید. پرهیز از استرس و اضطراب از مواردی است که پزشکان برای جلوگیری از انواع سرطان و البته بیماری‌های دیگر، آن را پیشنهاد می‌دهند.

علائمی که در مورد سرطان غدد لنفاوی گفته شد، در بسیاری از بیماری‌های معمول هم دیده می‌شود. بنابراین به‌محض دیدن یکی از این علائم، به هراس ابتلا به این بیماری دچار نشوید.

زمان مراجعه به پزشک در مواجهه با لنفوم

لنفوم علائم مشترکی با بسیاری از بیماری‌های ساده و بی‌خطر دارد. به‌همین دلیل در بسیاری موارد افراد خیلی دیر متوجه بیماری خود خواهند شد. کم شدن وزن ناگهانی، تورم بدون درد غدد لنفاوی به‌صورتی که در بازه زمانی طولانی مدت، از میزان تورم آن کم نشود، خارش‌های بی‌دلیل پوستی که به‌راحتی قابل درمان نیستند، تب‌های طولانی مدت و بی‌دلیل، علائمی هستند که در صورت مشاهده، بهتر است با پزشک مشورت کنیم. به‌خصوص اگر در خانواده نزدیک، سابقه لنفوم وجود دارد، باید بیشتر به علائم خود توجه کنید.

آنچه که در عموم از آن به عنوان غده لنفاوی یاد می‌شود، در واقع حاصل به هم پیوستن تعداد زیادی از عروق لنفاوی در یک نقطه و نام دیگر آن «گره لنفاوی» (Lymphatic Nodes) است. هر گره لنفاوی ساختاری مانند کلیه دارد و از طریق عروق لنفاوی با دیگر گره‌ها مرتبط می‌شود. سیستم لنفاوی بدن را حدود ۶۰۰ گره لنفاوی تشکیل داده‌اند که بین عموم به غده لنفاوی معروف هستند اگرچه ساختار، نقش و عملکرد غدد کاملا متفاوت است. از نظر ساختاری، هر غده لنفاوی درون یک کپسول فیبری محصور شده است و از یک قشر بیرونی به نام کورتکس و ناحیه داخلی به نام مدولا، تشکیل می‌شود.

گره لنفاوی اولین مکانی است که سلول‌های سیستم ایمنی برای مقابله با میکروب‌ها و تولید پادتن در آن تجمع پیدا می‌کنند. اجزای تولید شده توسط سیستم ایمنی در نهایت می‌توانند از طریق مایع لنف، وارد جریان خون شوند. از این نقطه به بعد، ‌آنتی‌بادی و سلول‌های سیستم ایمنی همراه با خون در کل بدن انتشار می‌یابند و با تکثیر پاتوژن‌ها‌ در بافت‌های بدن و پیش‌روی عفونت، مقابله می‌کنند. مجموعه این اتفاقات در برخورد با عامل بیماری‌زا، «پاسخ ایمنی تطبیقی» (Adaptive Immune System) گفته می‌شود که بسیار اختصاصی است و مقاومت طولانی مدت در مقابل بیماری‌ها ایجاد می‌کند.

ناهنجاری های غدد لنفاوی

۳ نوع اصلی از ناهنجاری‌های لنفاوی وجود دارند که عبارتند از:

ماکروکیستیک: یک کیسه بزرگ و پر از مایع زیر پوست ایجاد می‌شود و پوست به رنگ قرمز یا کبود در می‌آید. این کیست‌ها شعاعی بزرگ‌تر از ۲ سانتی‌متر دارند و اغلب روی گردن و گاهی در سینه، زیر بغل یا کشاله ران ایجاد می‌شوند.

میکروکیستیک: در این نوع ناهنجاری لنفاوی، گروهی از کیست‌های پر از مایع و کوچک تشکیل و همراه با رشد کودک، بزرگ‌تر می‌شوند.

ناهنجاری لنفاوی مرکب: ترکیبی از ناهنجاری‌های لنفاویِ میکروکیستیک و ماکروکیستیک است.