عفونت ادراری: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'ن های' به 'ن‌های') |
||
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''عفونت دستگاه ادراری''' (UTI یا Urinary tract infection) یکی از | '''عفونت دستگاه ادراری''' (UTI یا Urinary tract infection) یکی از شایعترین عفونتها در [[انسان]] است که اصولا هر قسمت از [[دستگاه ادراری]] یعنی [[کلیه]] ها، [[حالب]] ها، [[مثانه]] و مجرای ادراری را درگیر میکند. | ||
[[پرونده:عفونت ادراری.jpg|جایگزین=عفونت ادراری|بندانگشتی|عفونت ادراری{{بیماری|نشانه ها=سوزش ادرار | |||
سوزش ادرار | |||
تکرر ادرار بدون دفع ادرار زیاد | تکرر ادرار بدون دفع ادرار زیاد | ||
تمایل برای دفع سریع ادرار | تمایل برای دفع سریع ادرار | ||
دفع ادرار خونین | دفع ادرار خونین | ||
دفع ادرار کدر و ابری | دفع ادرار کدر و ابری | ||
دفع ادراری که رنگی شبیه به چای دارد (نشانهای از وجود خون در ادرار است.) | |||
دفع ادراری که رنگی شبیه به چای دارد ( | |||
دفع ادراری که بوی شدیدی دارد. | دفع ادراری که بوی شدیدی دارد. | ||
درد لگن در زنان خصوصاً در مرکز لگن | درد لگن در زنان خصوصاً در مرکز لگن | ||
درد مقعدی در مردان|علت(ها)=ارتباط جنسی | |||
بارداری | |||
شرایطی که سبب انسداد مجرای ادراری میشود؛ مثلا سنگ کلیه | |||
شرایطی که سبب میشود مثانه پر باشد و نتوان آن را خالی کرد. مثلا افرادی که برای مدت زمان طولانی در روز ادرار خود را نگه میدارند، در معرض عفونت ادراری هستند. | |||
سوندهای ادراری | |||
سیستم ایمنی ضعیف بدنی | |||
کم آب نوشیدن | |||
مرطوب و آلوده نگهداشتن ناحیهی تناسلی|عوامل خطرناک=سن | |||
کاهش فعالیت و تحرک | |||
انسداد مجاری ادراری | |||
بزرگی پروستات | |||
ناهنجاریهای دستگاه ادراری در زمان تولد | |||
استفاده از کاتتر ادراری | |||
استفاده از آنتیبیوتیکهای قوی | |||
ختنه | |||
بیاختیاری مدفوع | |||
عفونت ادراری قبلی | |||
سنگ کلیه | |||
سرکوب سیستم ایمنی بدن | |||
بیماری MS (مالتیپل اسکلروزیس)|روش تشخیص=آزمایش ادرار|پیشگیری=نوشیدن مایعات | |||
نوشیدن آب کرفس و آب زغال اخته | |||
شستشوی دستگاه تناسلی | |||
اجتناب از مواد محرک دستگاه ادراری}}]] | |||
این [[عفونت]] بیشتر در بخش تحتانی دستگاه ادراری، یعنی [[مثانه]] و مجرای ادراری، خود را نشان میدهد. طبق آمار، زنان به میزان ۵۰ درصد بیشتر از مردان در معرض ابتلا به [[عفونت]] ادراری قرار دارند. | |||
درد | بروز این عفونت در مثانه میتواند دردناک و آزاردهنده باشد و در صورت سرایت آن به [[کلیه]] ها عواقب جدی ایجاد میشود. از علائم متداول آن میتوان به تمایل شدید به دفع ادرار و احساس درد و سوزش هنگام ادرار اشاره کرد. عامل بیشتر عفونت های ادراری [[باکتری]] است؛ اما در برخی مواقع در اثر حضور و تکثیر [[قارچ]] ها و در موارد نادر [[ویروس]] ها نیز بروز میکند. | ||
عفونت ادراری معمولاً براساس علائم و [[آزمایش]] نمونه ادرار تشخیص داده میشود. پزشکان اغلب برای درمان انواع عفونت های دستگاه ادراری [[آنتیبیوتیک]] تجویز میکنند. در صورت عدم [[درمان]] به موقع ممکن است این عفونت، به خصوص اگر ناحیه فوقانی دستگاه ادراری را درگیر کرده باشد، وارد خون و سبب [[سپسیس]] شود که یک واقعه تهدید کننده زندگی است. | |||
== علائم == | |||
* سوزش [[ادرار]] | |||
* تکرر ادرار بدون دفع ادرار زیاد | |||
* تمایل برای دفع سریع ادرار | |||
* دفع ادرار خونین | |||
* دفع ادرار کدر و ابری | |||
در | * دفع ادراری که رنگی شبیه به [[چای]] دارد (نشانهای از وجود [[خون]] در ادرار است.) | ||
* دفع ادراری که بوی شدیدی دارد. | |||
* درد [[لگن]] در زنان خصوصاً در مرکز لگن | |||
* درد مقعدی در مردان | |||
=== علائم عفونت دستگاه ادراری فوقانی یا پیلونفریت حاد === | |||
[[پیلونفریت]] به معنای التهاب [[کلیه]] و لگنچهی کلیوی است که به آن اوروسپسیس (Urosepsis) نیز گفته میشود. پیلونفریت حاد، [[عفونت]] ناگهانی و شدید [[کلیه]] است که موجب ایجاد علائمی مانند درد و [[حساسیت]] به لمس در قسمت بالای [[کمر]] و پهلوها، [[حالت تهوع]] و [[استفراغ]]، [[تب]] بالا و لرز، خستگی و تغییرات ذهنی در فرد میشود. | |||
عفونت [[مثانه]] میتواند سبب ایجاد علائمی مانند احساس درد و سوزش هنگام ادرار کردن، نیاز شدید و مکرر به ادرار کردن، افزایش دفعات ادرار کردن ولی کاهش میزان ادرار خروجی، ادرار کدر، خونی، تیره [[رنگ]] و شدیدا بدبو، ترشحات بدبو از دستگاه ادراری، [[تهوع]] و [[استفراغ]]، [[تب]] پایین، فشار و گرفتگی عضلات در [[شکم]] و قسمت پایین [[کمر]] شود. | |||
در | === علائم عفونت دستگاه ادراری تحتانی یا عفونت مثانه (سیستیت) === | ||
علائم عفونت دستگاه ادراری فوقانی در مردان و زنان یکسان است؛ اما [[عفونت]] دستگاه ادراری تحتانی در مردان علاوه بر علائم گفته شده میتواند سبب درد [[مقعد]] و در زنان نیز سبب درد لگنی شود. | |||
=== علائم عفونت ادراری در مردان === | |||
عفونت ادراری یکی از [[بیماریهای عفونی]] است که هر دو جنس را درگیر میکند. بنابراین علائم عفونت ادراری را هم میتوان در مردان و هم در زنان مشاهده کرد. البته علائم آن در هر دو جنس میتواند تفاوتهایی داشته باشد، اما شباهت‌هایی بسیاری هم دارند. بهطور کلی [[عفونت]] ادراری بیشتر در زنان دیده میشود و این به علت کم بودن فاصلهی مجرای ادرار و ورودی [[واژن]] از یکدیگر است. | |||
در مردان، به علت بلند بودن مجرای ادراری و فاصلهی آن با سوراخ [[مقعد]]، عفونت ادراری کمتر اتفاق میافتد. برخی از علامتهای عفونت ادراری مردان: | |||
* '''احساس اضطرار برای ادرار کردن:''' هنگامی که احساس نیاز به ادرار دارد، نمیتواند آن را نگه دارد. | |||
* سوزش ادرار | |||
* [[تب]] متوسط | |||
* ادرار فرد مبتلا به [[عفونت]] ادراری بوی بد و رنگ کدر و تیره دارد. | |||
* ممکن است درون ادرار [[خون]] دیده شود. | |||
* در صورتی که فرد مشکل [[پروستات]] داشته باشد، ممکن است هنگام ادرار کردن با مشکل مواجه شود. | |||
درد | === علائم عفونت ادراری در زنان === | ||
یکی از علائمی که در زنان دچار عفونت دیده میشود، درد [[لگن]] است. این درد بهویژه در مرکز لگن و اطراف ناحیه استخوانی ناحیه تناسلی حس میشود. در خانمها معمولا عفونت مربوط به [[مثانه]] یا مجاری ادرار است. اگر علاوه بر درد لگن، دچار ناراحتی در قسمت پایین [[شکم]]، تکرر ادرار و سوزش هستید، باید برای درمان به متخصص مراجعه کنید. برخی دیگر از علائم عفونت ادراری زنان: | |||
* سوزش ادرار | |||
* [[تکرر ادرار]] | |||
* بوی بد ادرار | |||
* تغییر [[رنگ]] ادرار | |||
* وجود چرک در ادرار | |||
* وجود [[خون]] در ادرار | |||
ادرار | * درد هنگام خروج ادرار | ||
=== علائم عفونت ادراری در کودکان === | |||
* درد یا احساس سوزش هنگام ادرار کردن | |||
* نیاز به دفع مکرر ادرار یا تکرر ادراری | |||
* خودداری از ادرار کردن و نگهداشتن عمدی ادرار | |||
* [[شبادراری]] و خیس کردن تختخواب | |||
* درد در [[شکم]]، پهلو یا پایین [[کمر]] | |||
* ادرار با بوی بسیار نامطبوع | |||
سیستم | == علت == | ||
عفونت ادراری معمولا هنگامی رخ میدهد که باکتریها از طریق پیشابراه به مجرای ادرار وارد شده و در [[مثانه]] تکثیر شوند. اگر چه [[سیستم ادراری]] به گونهای [[طراحی]] شده که در مقابل نفوذ عوامل خارجی میکروسکوپی مقاوم باشد، اما گاهی بعضی از این خطوط دفاعی از بین میروند. | |||
هنگامیکه این اتفاق میافتد، [[باکتری|باکتری]]<nowiki/>ها کشته نمیشوند و سبب عفونت میشوند. UTI عمدتا در زنان شایع است و بر مثانه و پیشابراه تأثیر میگذارد. هر چیزی که سبب کاهش تخلیهی [[مثانه]] شود یا [[دستگاه ادراری]] را تحریک کند، میتواند منجر به عفونت ادراری شود. | |||
عواملی که میتوانند سبب بروز [[عفونت]] ادراری شوند: | |||
* ارتباط جنسی | |||
* [[بارداری]] | |||
انسداد | * شرایطی که سبب انسداد مجرای ادراری میشود؛ مثلا [[سنگ کلیه]] | ||
* شرایطی که سبب میشود [[مثانه]] پر باشد و نتوان آن را خالی کرد. مثلا افرادی که برای مدت زمان طولانی در روز ادرار خود را نگه میدارند، در معرض عفونت ادراری هستند. | |||
* سوندهای ادراری | |||
* [[سیستم ایمنی]] ضعیف بدنی | |||
* کم [[آب]] نوشیدن | |||
* مرطوب و آلوده نگهداشتن ناحیهی تناسلی | |||
== عوامل خطر == | |||
* '''سن:''' احتمال این نوع [[عفونت]] در افراد مسن بیشتر است. | |||
* '''کاهش فعالیت و تحرک:''' پس از [[جراحی]] یا استراحت طولانی مدت در رختخواب رخ میدهد. | |||
* '''انسداد مجاری ادراری:''' به دلایل مختلفی مانند بزرگ شدن [[پروستات]]، [[سنگ کلیه]] و [[تومور سرطانی]] اتفاق میافتد. | |||
* '''بزرگی [[پروستات]]:''' یک عامل خطر اختصاصی در مردان است. | |||
* '''استفادهی طولانی مدت از کاتترهای ادراری:''' سبب انتقال باکتریها به [[مثانه]] میشود. | |||
* '''[[دیابت]]:''' به ویژه [[دیابت]] کنترل نشده احتمال ابتلا به عفونت را بیشتر میکند؛ زیرا [[سیستم ایمنی]] [[بدن]] قادر به مبارزه با عفونت هایی مانند UTI نیست. | |||
* '''ناهنجاریهای دستگاه ادراری در زمان [[تولد]]:''' مانع از خروج ادرار شده و ادرار در مثانه جمع میشود. | |||
* '''استفاده از کاتتر ادراری:''' افرادی که خودشان به تنهایی قادر به ادرار کردن نیستند، مانند افراد بستری در [[بیمارستان]]، افراد دارای مشکلات عصبی و افرادی که فلج هستند، برای ادرار کردن از لولهی کاتتر استفاده میکنند. شانس [[عفونت]] دستگاه ادراری در این افراد بالا است. | |||
* '''استفاده از آنتیبیوتیکهای قوی:''' میتواند فلور طبیعی [[روده]] و دستگاه ادراری را مختل کند. | |||
* '''ختنه:''' مردانی که ختنه شدهاند، نسبت به مردانی که [[ختنه]] نشدهاند با احتمال UTI کمتری روبرو هستند. | |||
* '''بیاختیاری مدفوع:''' در افرادی که دچار [[سکته مغزی|سکتهی مغزی]] و آسیب نخاعی شدهاند، دیده میشود. | |||
* '''عفونت ادراری قبلی:''' احتمال عود UTI به علت مقاومت | |||
* '''سنگ کلیه:''' [[سنگ کلیه]] با انسداد مجرای ادرار مانع از تخلیهی کامل ادرار میشود و احتمال بروز [[عفونت]] افزایش مییابد. | |||
* سرکوب [[سیستم ایمنی]] [[بدن]] | |||
* [[بیماری]] MS ([[مالتیپل اسکلروزیس]]) | |||
=== عوامل خطر ابتلا به عفونت ادراری در زنان === | |||
==== نحوه شستن اشتباه ==== | |||
یکی از اشتباهات رایج در میان زنان پس از ادرار کردن، شستن [[واژن]] از عقب به جلو (از [[مقعد]] به سمت واژن) است که سبب انتقال میکروبهای مقعد به واژن و در نتیجه بروز [[عفونت]] میشود. | |||
==== استفاده از تامپون ==== | |||
استفاده از تامپون نیز یکی دیگر از دلایلی است که احتمال عفونت را در زنان را افزایش میدهد. اگر دچار این مشکل هستید، باید به جای [[تامپون]] از روش های دیگر استفاده کنید. | |||
==== پیشابراه کوتاه ==== | |||
طول و مکان پیشابراه در زنان به گونهایست که احتمال ابتلا به UTI را افزایش میدهد. مجرای ادراری زنان کوتاهتر از مردان است و باکتری برای رسیدن به داخل [[مثانه]] فاصلهی کوتاهتری را باید طی کند. همچنین مجرای ادرار در زنان، به [[واژن]] و [[مقعد]] بسیار نزدیک است و باکتریهایی که به طور طبیعی در اطراف مقعد و واژن وجود دارند به راحتی میتوانند وارد [[دستگاه ادراری]] شوند. | |||
==== رابطه جنسی ==== | |||
فشاری که در طی رابطه جنسی بر دستگاه ادراری زن وارد میشود، باکتریهای اطراف مقعد را به مثانه منتقل میکند. باکتریهای رودهای مانند [[اشریشیا کلای]] (E.coli) دارای ویژگیهایی هستند که به آنها اجازه میدهد به پوشش داخلی مثانه متصل شوند. | |||
عفونتهای منتقله از راه جنسی مانند [[هرپس]]، [[گونوره]]، [[کلامیدیا]] و [[مایکوپلاسما]]، میتواند سبب ابتلا به عفونت ادراری شود. بعد از رابطهی جنسی، در ادرار اکثر زنان [[باکتری]] وجود دارد که معمولا بدن در عرض ۲۴ ساعت از این باکتریها خلاص میشود. | |||
ادرار کردن پس از رابطهی جنسی احتمال [[بیماری]] را کاهش میدهد. زنانی که از نظر جنسی فعال هستند، بیشتر از دیگر زنان به UTI مبتلا میشوند. | |||
==== [[اسپرم]] ==== | |||
اسپرمها میتوانند خطر ابتلا به UTI را افزایش دهند. آنها میتوانند در برخی از زنان سبب تحریک پوستی شوند و خطر انتقال باکتریها به [[مثانه]] را افزایش دهند. | |||
==== استفاده از کاندوم در طول رابطه جنسی ==== | |||
کاندوم های لاتکس غیر لایهای، [[اصطکاک]] را افزایش داده و پوست زنان را در طول رابطهی جنسی تحریک میکنند. در این حالت خطر UTI افزایش مییابد. با این حال، برای کاهش گسترش عفونتهای جنسی، استفاده از کاندوم ضروری است. | |||
برای کمک به کاهش اصطکاک و تحریک [[پوست]] در اثر استفاده از کاندوم، در طول رابطهی جنسی از روان کنندههایی که بر پایهی [[آب]] هستند، به اندازهی کافی استفاده کنید. | |||
==== استفاده از [[دیافراگم]] ==== | |||
دیافراگم با ایجاد فشار بر روی مجرای ادراری زنان، تخلیهی [[مثانه]] را کاهش داده و شانس ابتلا به UTI را افزایش میدهد. | |||
==== کاهش سطح [[استروژن]] پس از یائسگی ==== | |||
بعد از یائسگی، کاهش سطح استروژن باکتریهای طبیعی (فلور نرمال) در [[واژن]] را تغییر میدهد. این موضوع میتواند خطر ابتلا به UTI را افزایش دهد. | |||
تغییرات هورمونی در دوران بارداری مجرای ادراری را | ==== [[بارداری]] ==== | ||
تغییرات هورمونی در دوران بارداری مجرای ادراری را تحریکپذیرتر از قبل میکند. همچنین با بزرگ شدن [[رحم]] فشار روی مثانه افزایش مییابد و مثانه کاملا تخلیه نمیشود. [[ادرار]] باقیمانده در مثانه منشا این [[بیماری]] است. | |||
== تشخیص == | == تشخیص == | ||
=== [[آزمایش]] ساده ادرار === | |||
تشخیص [[عفونت]] معمولا پس از چک کردن علائم فرد و آزمایش ادرار جهت بررسی وجود [[گلبول سفید]]، [[گلبول قرمز]] و باکتری در ادرار میسر میشود. برای جمع آوری نمونه ادرار برای آزمایش سادهی ادرار ابتدا باید ناحیهی تناسلی را کاملا بشویید. | |||
نباید از ابتدای جریان ادرار نمونه گرفته شود و نمونهی وسط جریان ادرار را در ظرف [[آزمایش]] جمع‌آوری کنید و به [[آزمایشگاه]] تحویل دهید. اینکار از آلوده شدن نمونه به وسیلهی [[باکتری|باکتری]]<nowiki/>ها و [[میکروب|میکروب]]<nowiki/>های سطح [[پوست]] جلوگیری میکند. | |||
=== تفسیر آزمایش === | |||
[[عفونت]] [[دستگاه ادراری]] (UTI) یکی از شایعترین عفونتهای تشخیص داده شده در جمعیت سرپایی و بستری است. برای تشخیص دقیق، درک ارزش و محدودیتهای [[آزمایش]] ادرار و کشت ادرار برای پزشکان ضروری است. تشخیص عفونت ادراری در برگه آزمایش همراه با ارزیابی علائم ادراری، تشخیص باکتریایی بدون علامت یا [[عفونت]] ادراری علامت دار را نشان میدهد. | |||
آزمایش ادرار رایجترین [[آزمایش]] برای ارزیابی عفونت احتمالی دستگاه ادراری است. علاوه بر این، میتواند اطلاعات مفیدی در رابطه با [[غربالگری]] و تشخیص سایر [[بیماری]] ها، از جمله بدخیمی، [[پروتئینوری]]، [[گلیکوزوری]]، [[کتونوری]] و [[سنگ کلیه]] را ارائه دهد. تفسیر دقیق نتایج آزمایش ادرار یک مفهوم کلیدی برای ارائه دهندگان مراقبتهای بهداشتی به منظور تشخیص و [[درمان]] است. | |||
=== علامت اختصاری === | |||
در برگه آزمایش ادرار [[آزمایش]] ادرار معمولی با علامت اختصاری UA و آزمایش کشت ادرار هم با علامت اختصاری UC نشان داده میشود. در صورت وجود [[عفونت]] ادراری در برگه آزمایش گزینه Bacteria مثبت بوده و برای آن رنج کم تا خیلی زیاد تعیین میشود. در صورت مثبت بودن جواب [[آزمایش]] و تایید عفونت ادراری، نتیجه کشت UC هم به صورت POSITIVE و به همراه نام [[باکتری]] تشخیص داده شده ذکر میشود. | |||
=== جواب کاذب آزمایش === | |||
نکته مهم در خصوص تفسیر آزمایش [[عفونت]] ادراری این است که درمان به هیچ عنوان نباید صرفاً بر اساس آزمایش ادرار انجام شود؛ چرا که نتایج کاذب مثبت هم ممکن است وجود داشته باشد. شرح حال [[بیمار]]، سابقه عفونت ادراری، نتایج کشت بعدی و غیره هم در تشخیص اهمیت دارند. | |||
درصورتیکه نمونهگیری به صورت اصولی و با رعایت نکات بهداشتی انجام نشده باشد، احتمال مثبت شدن کاذب هم وجود دارد. از طرفی منفی کاذب هم درصورتیکه [[بیمار]] قبل از نمونهگیری [[آنتیبیوتیک]] مصرف کرده باشد وجود دارد. به این معنی که حتی با وجود مثبت بودن عفونت ادراری، به دلیل مصرف [[آنتیبیوتیک]] رشد باکتریها متوقف شده است. | |||
سایر عوامل هم میتوانند به نتیجه کاذب منجر شوند که از جمله میتوان به شرایط محیط کشت، اشتباهات فردی و غیره اشاره کرد. به همین دلیل است که همیشه در بررسی و تفسیر برگه [[آزمایش]] ادراری باید مجموعهای از نشانهها و عوامل را درنظر گرفت. | |||
=== کشت ادرار === | |||
کشت ادرار برای بررسی وجود [[باکتری]] و [[قارچ]] و همچنین انتخاب داروی [[عفونت]] ادراری مناسب، به کار برده میشود. عفونت ویروسی، نیاز به انجام آزمایشهای خاصی دارد. ویروسها از علل نادر UTI هستند، اما میتوانند در افرادی که پیوند عضو داشتهاند، یا افراد دارای [[سیستم ایمنی]] ضعیف، سبب ایجاد UTI شوند. | |||
اگر به | === روش های تصویربرداری === | ||
اگر به عفونتهای ادراری مکرر مبتلا شوید که [[پزشک]] به اختلالات دستگاه ادراری شک دارد، جهت تشخیص علت عود عفونت از روش های تصویربرداری استفاده میکند که شامل ارزیابی دستگاه ادراری با استفاده از [[سونوگرافی]]، [[ام آر آی]] (MRI)، [[سی تی اسکن]] (CT) و عکس [[اشعه ایکس]] است. | |||
=== [[سیستوسکوپی]] === | |||
این آزمایش تشخیصی به [[پزشک]] این امکان را میدهد تا داخل مثانه و مجرای ادراری را با استفاده از لولهی نازک که در انتهای آن [[دوربین]] کوچکی قرار دارد، مشاهده کند. | |||
== مدیریت و [[درمان]] == | |||
[[عفونت]] دستگاه ادراری بهطور معمول توسط باکتریها ایجاد شده و برای [[درمان]] آن از [[آنتیبیوتیک]] یا داروی ضد میکروبی استفاده میشود. | |||
نوع داروی عفونت ادراری و طول [[درمان]] به علائم، پیشینهی پزشکی فرد و نوع [[میکروب]] دخیل در [[عفونت]] بستگی دارد. | |||
عفونت | |||
علائم عفونتهای مجاری ادراری ممکن است قبل از اینکه بهطور کامل از بین برود، ناپدید شود؛ به همین دلیل دورهی [[درمان]] باید کامل شود تا اطمینان حاصل شود که [[عفونت]] کاملا از بین رفته و خطر بروز مقاومت آنتیبیوتیکی کاهش یابد. | |||
برای [[درمان]] عفونتهای ادراری که به علت اختلال در سیستم ادراری ایجاد شدهاند، ابتدا باید مشکل زمینهای اصلاح و درمان شود. در صورت عدم درمان، این عفونتها میتوانند منجر به آسیب [[کلیه]] شوند. اگر فرد بسیار بدحال باشد، لازم است جهت دریافت مایعات کافی و داروهای مناسب، در [[بیمارستان]] بستری شود. | |||
برای درمان | |||
== داروهای مناسب == | == داروهای مناسب == | ||
عفونت ادراری معمولا عامل باکتریایی داشته و برای درمان آن | [[عفونت]] ادراری معمولا عامل باکتریایی داشته و برای [[درمان]] آن [[آنتیبیوتیک]] تجویز میشود. قرص عفونت ادراری معمولا گروههای مختلف آنتیبیوتیکی هستند. [[پزشک]] باتوجه به نوع [[باکتری]] بهترین [[قرص]] عفونت ادراری را برای [[درمان]] انتخاب میکند. درمان عفونت بدون عارضه در فرد دارای دستگاه ادراری سالم ۲ تا ۳ روز زمان میبرد و [[درمان]] عفونت پیچیده و عارضه دار در افرادی که مشکل دیگری نیز دارند، مانند مادران باردار یا افرادی که پیوند [[قلب]] شدهاند، نیاز به دورههای طولانیتر [[آنتیبیوتیک]] دارند که معمولا ۷ تا ۱۴ روز به طول میانجامد. | ||
داروهایی که معمولا برای درمان عفونت ادراری توصیه میشوند، عبارتند از: | |||
* '''[[تریمتوپریم]] (Trimethoprim) و [[سولفامتوکسازول]] (Sulfamethoxazole):''' مانند (Bactrim و Septra) | |||
* '''[[فسفومایسین]] (Fosfomycin):''' مانند (Monurol) | |||
* '''[[نیتروفورانتوئین]] (Nitrofurantoin):''' مانند (Macrodantin و Macrobid) | |||
* '''[[سفالکسین]] (Cephalexin):''' مانند (Keflex) | |||
* | |||
* '''[[فلوروکینولون]] ها (Fluoroquinolones):''' گروهی از آنتیبیوتیکها که با عنوان [[فلوروکینولون]] شناخته میشوند، شامل [[سیپروفلوکساسین]] (Ciprofloxacin) و [[لووفلوکساسین]] (Levofloxacin)، مانند (Levaquin)، معمولا برای عفونتهای ساده توصیه نمیشوند. | |||
* [[سفتریاکسون]] (Ceftriaxone) | |||
[[پزشک]] فلوروکینولونها را برای [[درمان]] عفونتهای پیچیده، عارضه دار و عفونت [[کلیه]]، تجویز میکند: | |||
* سولفونامیدها | |||
* [[آموکسیسیلین]] | |||
* [[سفالوسپورین]] | |||
* تری متوپریم/ [[سولفامتوکسازول]] | |||
* [[داکسیسایکلین]] | |||
* کینولون ها (مانند [[سیپروفلوکساسین]]). | |||
=== مصرف آنتی بیوتیک === | |||
قرص برای [[عفونت]] ادراری برای برطرف کردن عفونت و بهبود علائم عفونت ادراری است. | |||
=== دوز سیپروفلوکساسین در عفونت ادراری زنان === | |||
یکی از رایجترین داروهای آنتیبیوتیکی برای درمان عفونت ادراری در زنان، [[سیپروفلوکساسین]] است. این [[آنتیبیوتیک]] فلوروکینولونی برای درمان عفونت ادراری در زنان به صورت تک دور ۵۰۰ میلیگرمی و به مدت ۷ روز تجویز میشود. | |||
=== قوی ترین [[آنتیبیوتیک]] === | |||
طیف وسیعی از آنتیبیوتیکها ممکن است برای [[درمان]] عفونت ادراری تجویز شوند که معمولا باید تجویز آنها بر اساس نوع عفونت، نوع [[باکتری]]، جنسیت و شدت [[بیماری]] صورت بگیرد. با این حال [[سولفامتوکسازول]] و تری متوپریم یک داروی مناسب است و میتواند عفونت ادراری را در کمتر از ۳ روز درمان کند. | |||
[[نیتروفورانتوئین]] یکی دیگر از گزینههای مناسب برای عفونتهای ادراری است؛ اما معمولا باید آن را به مدت یک هفته مصرف کنید تا مطمئن شوید که علائم به صورت کلی از بین رفته‌اند. به صورت رایج برای عفونتهای ادراری معمولا قویترین داروی تجویزی، سیپروفلوکساسین یا [[لووفلوکساسین]] است. | |||
=== بهترین [[دارو]] برای عفونت ادراری در زنان === | |||
در زنان معمولا آنتیبیوتیکها به صورت تک دوز و در یک دوره پنج روزه تجویز میشوند. در زنان اگر یک [[عفونت]] ادراری بدون عارضه تشخیص داده شود، بهترین [[آنتیبیوتیک]] برای [[درمان]] عفونت، داروی نیتروفورانتوئین از خانواده ماکرولیده است. [[نیتروفورانتوئین]] پتانسیل کمی برای مقاومت آنتیبیوتیکی دارد و میزان بهبودی ۸۳ تا ۹۳ درصدی دارد. این دارو اغلب برای درمان UTI در زنان باردار استفاده میشود. [[سیپروفلوکساسین]] هم جزو آنتیبیوتیکهای رایجی است که در [[درمان]] عفونت ادراری زنان تجویز میشود. به هرحال در انتخاب [[دارو]] باید شرایط عمومی [[بیمار]]، سن، الگوی عفونت و سایر علائم [[بیماری]] را در نظر گرفت. | |||
برای درمان عفونت ادراری | === بهترین [[دارو]] برای عفونت ادراری در مردان === | ||
در مردان معمولا آنتیبیوتیکهایی که برای [[درمان]] عفونت ادراری تجویز میشوند، برای مدت طولانیتری نیاز به استفاده دارند. دلیل آن هم این است که اغلب عفونتهای ادراری مردان پیچیده است. اگر عفونت ادراری پیچیده باشد، ممکن است دوره متفاوتی از [[آنتیبیوتیک]] ها مورد نیاز باشد. تری متوپریم - سولفامتوکسازول به عنوان یک درمان موثر عفونت ادراری در مردان در نظر گرفته میشود. برای درمان عفونت ادراری در مردان باید الگوی عفونت، میزان پیچیدگی آن و شدت و علائم بیماری در نظر گرفته شود و براین اساس بهترین دارو برای عفونت ادراری در مردان توسط [[پزشک]] انتخاب شود. | |||
== | === شربت برای عفونت ادراری کودکان === | ||
برای [[درمان]] عفونت ادراری در کودکان از شربتهای خوراکی استفاده میشود. بهترین [[دارو]] برای UTI در کودکان آنتیبیوتیکهای خوراکی، از جمله تری متوپریم - [[سولفامتوکسازول]]، آموکسیسیلین - کلاوولانات و سفالوسپورینهای نسل دوم و سوم هستند. البته در مواردی هم ممکن است [[پزشک]] شربت [[آموکسیسیلین]] را برای درمان [[عفونت]] ادراری کودکان تجویز کند که همیشه انتخاب خوبی نیست. | |||
== [[درمان]] == | |||
=== درمان عفونت ادراری شدید === | |||
برای [[درمان]] عفونت شدید، به درمان با [[آنتیبیوتیک]] داخل وریدی و بستری در بیمارستان نیاز است. جهت تسکین درد میتوان از داروهای مسکن و قرار دادن یک پد گرم بر روی پهلو یا [[شکم]] کمک گرفت. معمولا درد بعد از شروع آنتیبیوتیک کاهش مییابد. | |||
=== بستری در [[بیمارستان]] برای [[درمان]] === | |||
دیگر افرادی که نیاز به بستری در بیمارستان دارند، شامل موارد زیر هستند: | دیگر افرادی که نیاز به بستری در بیمارستان دارند، شامل موارد زیر هستند: | ||
* خانمهای باردار | |||
افرادی که به شدت بیمار و بدحال هستند. | * افرادی که به شدت [[بیمار]] و بدحال هستند. | ||
افراد مسن | * افراد مسن | ||
بیماران مبتلا به | * بیماران مبتلا به [[سرطان]]، [[دیابت]] و [[مولتیپل اسکلروزیس]] | ||
افراد دارای آسیب نخاعی | * افراد دارای آسیب نخاعی | ||
افراد دارای سنگ کلیه و افرادی که در حال بهبودی از عمل جراحی دستگاه ادراری هستند. | * افراد دارای [[سنگ کلیه]] و افرادی که در حال بهبودی از عمل [[جراحی]] دستگاه ادراری هستند. | ||
زنان مبتلا به | * زنان مبتلا به عفونتهای مکرر | ||
=== درمان عود مجدد عفونت دستگاه ادراری === | === درمان عود مجدد عفونت دستگاه ادراری === | ||
توصیه میشود زنانی که دچار عود عفونت میشوند، موارد زیر را رعایت کنند: | توصیه میشود زنانی که دچار عود [[عفونت]] میشوند، موارد زیر را رعایت کنند: | ||
بعد از تماس جنسی یک دوز آنتیبیوتیک مصرف کنند. | * بعد از تماس جنسی یک دوز [[آنتیبیوتیک]] مصرف کنند. | ||
مصرف یک دوز آنتیبیوتیک روزانه به مدت حداقل ۶ ماه. | * مصرف یک [[دوز]] آنتیبیوتیک روزانه به مدت حداقل ۶ ماه. | ||
در صورت ظهور دوباره‌ی علائم، یک دورهی ۲ تا ۳ روزه آنتیبیوتیک توصیه میشود. | * در صورت ظهور دوباره‌ی علائم، یک دورهی ۲ تا ۳ روزه آنتیبیوتیک توصیه میشود. | ||
در صورت | * در صورت [[یائسگی]]، [[درمان]] [[استروژن]] [[واژینال]] ادامه یابد. | ||
=== | === درمان‌های خانگی === | ||
تغییر توازن باکتری در دستگاه ادراری تناسلی سبب ایجاد کلونیزاسیون ارگانیسم هایی مانند باکتری اشریشیا کلای (E. coli) میشود. استفادهی منظم از پروبیوتیک‌ها به کاهش خطر ابتلا به عفونتهای ادراری، بهویژه پس از مصرف یک دوره | ==== مصرف [[پروبیوتیک]] ها ==== | ||
تغییر توازن باکتری در دستگاه ادراری تناسلی سبب ایجاد کلونیزاسیون [[ارگانیسم]] هایی مانند [[باکتری اشریشیا کلای]] (E. coli) میشود. استفادهی منظم از پروبیوتیک‌ها به کاهش خطر ابتلا به عفونتهای ادراری، بهویژه پس از مصرف یک دوره [[آنتیبیوتیک]]، کمک میکند. پروبیوتیک‌ها در مواد غذایی مانند [[ماست]] وجود دارند. | |||
==== نوشیدن مایعات زیاد ==== | |||
افزایش میزان مایعات دریافتی سبب افزایش ادرار تولیدی و خروج مکرر [[ادرار]] میشود. دفع مکرر ادرار سبب شسته شدن و خروج باکتریهای موجود در [[دستگاه ادراری]] میشود. از این رو همیشه به افراد مبتلا به UTI توصیه میشود زیاد آب بنوشند. | |||
==== [[سرکه]] [[سفید]] ==== | |||
سرکه سیب خواص زیادی برای سلامتی داشته و در رفع عفونت ادراری هم موثر است. شما می‌توانید از [[سرکه]] به صورت خوراکی استفاده کنید. آن را در مقداری آب حل کنید و بنوشید یا در [[سس]] [[سالاد]] استفاده کنید. یکی از راه های موثر برای رفع [[عفونت]] این است که در مقداری [[آب]]، سرکه سیب اضافه کرده و برای چند دقیقه داخل آن بنشینید. انجام این کار برای چند روز متوالی میتواند به کاهش عفونت کمک کند. | |||
==== [[جوش شیرین]] ==== | |||
جوش شیرین به دلیل قلیایی بودن میتواند به کاهش رشد باکتریها کمک کند. محیط قلیایی در [[مثانه]] مانع از رشد باکتریها میشود. اگر دچار عفونت هستید، می‌توانید روزانه مقداری جوش شیرین را در [[آب]] حل کرده و میل کنید. | |||
=== درمان گیاهی === | |||
* '''[[سیر]]:''' در [[درمان]] طیف وسیعی از بیماریها مانند [[عفونت]] قارچی، ویروسی و باکتریایی کاربرد دارد. ترکیبی حاوی [[گوگرد]] به نام [[آلیسین]] در سیر وجود دارد که سبب کاهش عفونت میشود. | |||
* '''[[چای سبز]]:''' این نوع چای مقدار زیادی ترکیبات گیاهی به نام پلیفنول دارد. [[پلیفنول]] خاصیت ضدمیکروبی و ضدالتهابی دارد. | |||
* '''[[جعفری]]:''' در دفع باکتریهای عامل عفونت ادراری موثر است. | |||
* '''[[بابونه]]:''' دمنوش بابونه ادرارآور ضعیف است و خاصیت ضدالتهابی و ضدباکتریایی دارد. | |||
== پیشگیری == | |||
* نوشیدن مایعات | |||
نوشیدن مایعات | |||
نوشیدن آب کرفس و آب زغال اخته | * نوشیدن آب [[کرفس]] و آب [[زغال اخته]] | ||
شستشوی دستگاه تناسلی | * شستشوی [[دستگاه تناسلی]] | ||
اجتناب از مواد محرک دستگاه ادراری | * اجتناب از مواد محرک [[دستگاه ادراری]] | ||
[[رده:بیماریهای عفونی]] | |||
[[رده:عفونت دستگاه تناسلی ادراری]] | |||
[[رده:بیماریهای کلیه و مجاری ادراری]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۱:۳۰
عفونت دستگاه ادراری (UTI یا Urinary tract infection) یکی از شایعترین عفونتها در انسان است که اصولا هر قسمت از دستگاه ادراری یعنی کلیه ها، حالب ها، مثانه و مجرای ادراری را درگیر میکند.
| اطلاعات بیماری | |
|---|---|
| نشانه ها: | سوزش ادرار تکرر ادرار بدون دفع ادرار زیاد تمایل برای دفع سریع ادرار دفع ادرار خونین دفع ادرار کدر و ابری دفع ادراری که رنگی شبیه به چای دارد (نشانهای از وجود خون در ادرار است.) دفع ادراری که بوی شدیدی دارد. درد لگن در زنان خصوصاً در مرکز لگن درد مقعدی در مردان |
| علت(ها): | ارتباط جنسی بارداری شرایطی که سبب انسداد مجرای ادراری میشود؛ مثلا سنگ کلیه شرایطی که سبب میشود مثانه پر باشد و نتوان آن را خالی کرد. مثلا افرادی که برای مدت زمان طولانی در روز ادرار خود را نگه میدارند، در معرض عفونت ادراری هستند. سوندهای ادراری سیستم ایمنی ضعیف بدنی کم آب نوشیدن مرطوب و آلوده نگهداشتن ناحیهی تناسلی |
| عوامل خطرناک: | سن کاهش فعالیت و تحرک انسداد مجاری ادراری بزرگی پروستات ناهنجاریهای دستگاه ادراری در زمان تولد استفاده از کاتتر ادراری استفاده از آنتیبیوتیکهای قوی ختنه بیاختیاری مدفوع عفونت ادراری قبلی سنگ کلیه سرکوب سیستم ایمنی بدن بیماری MS (مالتیپل اسکلروزیس) |
| روش تشخیص: | آزمایش ادرار |
| پیشگیری: | نوشیدن مایعات نوشیدن آب کرفس و آب زغال اخته شستشوی دستگاه تناسلی اجتناب از مواد محرک دستگاه ادراری |
این عفونت بیشتر در بخش تحتانی دستگاه ادراری، یعنی مثانه و مجرای ادراری، خود را نشان میدهد. طبق آمار، زنان به میزان ۵۰ درصد بیشتر از مردان در معرض ابتلا به عفونت ادراری قرار دارند.
بروز این عفونت در مثانه میتواند دردناک و آزاردهنده باشد و در صورت سرایت آن به کلیه ها عواقب جدی ایجاد میشود. از علائم متداول آن میتوان به تمایل شدید به دفع ادرار و احساس درد و سوزش هنگام ادرار اشاره کرد. عامل بیشتر عفونت های ادراری باکتری است؛ اما در برخی مواقع در اثر حضور و تکثیر قارچ ها و در موارد نادر ویروس ها نیز بروز میکند.
عفونت ادراری معمولاً براساس علائم و آزمایش نمونه ادرار تشخیص داده میشود. پزشکان اغلب برای درمان انواع عفونت های دستگاه ادراری آنتیبیوتیک تجویز میکنند. در صورت عدم درمان به موقع ممکن است این عفونت، به خصوص اگر ناحیه فوقانی دستگاه ادراری را درگیر کرده باشد، وارد خون و سبب سپسیس شود که یک واقعه تهدید کننده زندگی است.
علائم
- سوزش ادرار
- تکرر ادرار بدون دفع ادرار زیاد
- تمایل برای دفع سریع ادرار
- دفع ادرار خونین
- دفع ادرار کدر و ابری
- دفع ادراری که بوی شدیدی دارد.
- درد لگن در زنان خصوصاً در مرکز لگن
- درد مقعدی در مردان
علائم عفونت دستگاه ادراری فوقانی یا پیلونفریت حاد
پیلونفریت به معنای التهاب کلیه و لگنچهی کلیوی است که به آن اوروسپسیس (Urosepsis) نیز گفته میشود. پیلونفریت حاد، عفونت ناگهانی و شدید کلیه است که موجب ایجاد علائمی مانند درد و حساسیت به لمس در قسمت بالای کمر و پهلوها، حالت تهوع و استفراغ، تب بالا و لرز، خستگی و تغییرات ذهنی در فرد میشود.
عفونت مثانه میتواند سبب ایجاد علائمی مانند احساس درد و سوزش هنگام ادرار کردن، نیاز شدید و مکرر به ادرار کردن، افزایش دفعات ادرار کردن ولی کاهش میزان ادرار خروجی، ادرار کدر، خونی، تیره رنگ و شدیدا بدبو، ترشحات بدبو از دستگاه ادراری، تهوع و استفراغ، تب پایین، فشار و گرفتگی عضلات در شکم و قسمت پایین کمر شود.
علائم عفونت دستگاه ادراری تحتانی یا عفونت مثانه (سیستیت)
علائم عفونت دستگاه ادراری فوقانی در مردان و زنان یکسان است؛ اما عفونت دستگاه ادراری تحتانی در مردان علاوه بر علائم گفته شده میتواند سبب درد مقعد و در زنان نیز سبب درد لگنی شود.
علائم عفونت ادراری در مردان
عفونت ادراری یکی از بیماریهای عفونی است که هر دو جنس را درگیر میکند. بنابراین علائم عفونت ادراری را هم میتوان در مردان و هم در زنان مشاهده کرد. البته علائم آن در هر دو جنس میتواند تفاوتهایی داشته باشد، اما شباهت‌هایی بسیاری هم دارند. بهطور کلی عفونت ادراری بیشتر در زنان دیده میشود و این به علت کم بودن فاصلهی مجرای ادرار و ورودی واژن از یکدیگر است.
در مردان، به علت بلند بودن مجرای ادراری و فاصلهی آن با سوراخ مقعد، عفونت ادراری کمتر اتفاق میافتد. برخی از علامتهای عفونت ادراری مردان:
- احساس اضطرار برای ادرار کردن: هنگامی که احساس نیاز به ادرار دارد، نمیتواند آن را نگه دارد.
- سوزش ادرار
- تب متوسط
- ادرار فرد مبتلا به عفونت ادراری بوی بد و رنگ کدر و تیره دارد.
- ممکن است درون ادرار خون دیده شود.
- در صورتی که فرد مشکل پروستات داشته باشد، ممکن است هنگام ادرار کردن با مشکل مواجه شود.
علائم عفونت ادراری در زنان
یکی از علائمی که در زنان دچار عفونت دیده میشود، درد لگن است. این درد بهویژه در مرکز لگن و اطراف ناحیه استخوانی ناحیه تناسلی حس میشود. در خانمها معمولا عفونت مربوط به مثانه یا مجاری ادرار است. اگر علاوه بر درد لگن، دچار ناراحتی در قسمت پایین شکم، تکرر ادرار و سوزش هستید، باید برای درمان به متخصص مراجعه کنید. برخی دیگر از علائم عفونت ادراری زنان:
- سوزش ادرار
- بوی بد ادرار
- تغییر رنگ ادرار
- وجود چرک در ادرار
- وجود خون در ادرار
- درد هنگام خروج ادرار
علائم عفونت ادراری در کودکان
- درد یا احساس سوزش هنگام ادرار کردن
- نیاز به دفع مکرر ادرار یا تکرر ادراری
- خودداری از ادرار کردن و نگهداشتن عمدی ادرار
- شبادراری و خیس کردن تختخواب
- ادرار با بوی بسیار نامطبوع
علت
عفونت ادراری معمولا هنگامی رخ میدهد که باکتریها از طریق پیشابراه به مجرای ادرار وارد شده و در مثانه تکثیر شوند. اگر چه سیستم ادراری به گونهای طراحی شده که در مقابل نفوذ عوامل خارجی میکروسکوپی مقاوم باشد، اما گاهی بعضی از این خطوط دفاعی از بین میروند.
هنگامیکه این اتفاق میافتد، باکتریها کشته نمیشوند و سبب عفونت میشوند. UTI عمدتا در زنان شایع است و بر مثانه و پیشابراه تأثیر میگذارد. هر چیزی که سبب کاهش تخلیهی مثانه شود یا دستگاه ادراری را تحریک کند، میتواند منجر به عفونت ادراری شود.
عواملی که میتوانند سبب بروز عفونت ادراری شوند:
- ارتباط جنسی
- شرایطی که سبب انسداد مجرای ادراری میشود؛ مثلا سنگ کلیه
- شرایطی که سبب میشود مثانه پر باشد و نتوان آن را خالی کرد. مثلا افرادی که برای مدت زمان طولانی در روز ادرار خود را نگه میدارند، در معرض عفونت ادراری هستند.
- سوندهای ادراری
- سیستم ایمنی ضعیف بدنی
- کم آب نوشیدن
- مرطوب و آلوده نگهداشتن ناحیهی تناسلی
عوامل خطر
- سن: احتمال این نوع عفونت در افراد مسن بیشتر است.
- کاهش فعالیت و تحرک: پس از جراحی یا استراحت طولانی مدت در رختخواب رخ میدهد.
- انسداد مجاری ادراری: به دلایل مختلفی مانند بزرگ شدن پروستات، سنگ کلیه و تومور سرطانی اتفاق میافتد.
- بزرگی پروستات: یک عامل خطر اختصاصی در مردان است.
- استفادهی طولانی مدت از کاتترهای ادراری: سبب انتقال باکتریها به مثانه میشود.
- دیابت: به ویژه دیابت کنترل نشده احتمال ابتلا به عفونت را بیشتر میکند؛ زیرا سیستم ایمنی بدن قادر به مبارزه با عفونت هایی مانند UTI نیست.
- ناهنجاریهای دستگاه ادراری در زمان تولد: مانع از خروج ادرار شده و ادرار در مثانه جمع میشود.
- استفاده از کاتتر ادراری: افرادی که خودشان به تنهایی قادر به ادرار کردن نیستند، مانند افراد بستری در بیمارستان، افراد دارای مشکلات عصبی و افرادی که فلج هستند، برای ادرار کردن از لولهی کاتتر استفاده میکنند. شانس عفونت دستگاه ادراری در این افراد بالا است.
- استفاده از آنتیبیوتیکهای قوی: میتواند فلور طبیعی روده و دستگاه ادراری را مختل کند.
- ختنه: مردانی که ختنه شدهاند، نسبت به مردانی که ختنه نشدهاند با احتمال UTI کمتری روبرو هستند.
- بیاختیاری مدفوع: در افرادی که دچار سکتهی مغزی و آسیب نخاعی شدهاند، دیده میشود.
- عفونت ادراری قبلی: احتمال عود UTI به علت مقاومت
- سنگ کلیه: سنگ کلیه با انسداد مجرای ادرار مانع از تخلیهی کامل ادرار میشود و احتمال بروز عفونت افزایش مییابد.
- سرکوب سیستم ایمنی بدن
- بیماری MS (مالتیپل اسکلروزیس)
عوامل خطر ابتلا به عفونت ادراری در زنان
نحوه شستن اشتباه
یکی از اشتباهات رایج در میان زنان پس از ادرار کردن، شستن واژن از عقب به جلو (از مقعد به سمت واژن) است که سبب انتقال میکروبهای مقعد به واژن و در نتیجه بروز عفونت میشود.
استفاده از تامپون
استفاده از تامپون نیز یکی دیگر از دلایلی است که احتمال عفونت را در زنان را افزایش میدهد. اگر دچار این مشکل هستید، باید به جای تامپون از روش های دیگر استفاده کنید.
پیشابراه کوتاه
طول و مکان پیشابراه در زنان به گونهایست که احتمال ابتلا به UTI را افزایش میدهد. مجرای ادراری زنان کوتاهتر از مردان است و باکتری برای رسیدن به داخل مثانه فاصلهی کوتاهتری را باید طی کند. همچنین مجرای ادرار در زنان، به واژن و مقعد بسیار نزدیک است و باکتریهایی که به طور طبیعی در اطراف مقعد و واژن وجود دارند به راحتی میتوانند وارد دستگاه ادراری شوند.
رابطه جنسی
فشاری که در طی رابطه جنسی بر دستگاه ادراری زن وارد میشود، باکتریهای اطراف مقعد را به مثانه منتقل میکند. باکتریهای رودهای مانند اشریشیا کلای (E.coli) دارای ویژگیهایی هستند که به آنها اجازه میدهد به پوشش داخلی مثانه متصل شوند.
عفونتهای منتقله از راه جنسی مانند هرپس، گونوره، کلامیدیا و مایکوپلاسما، میتواند سبب ابتلا به عفونت ادراری شود. بعد از رابطهی جنسی، در ادرار اکثر زنان باکتری وجود دارد که معمولا بدن در عرض ۲۴ ساعت از این باکتریها خلاص میشود.
ادرار کردن پس از رابطهی جنسی احتمال بیماری را کاهش میدهد. زنانی که از نظر جنسی فعال هستند، بیشتر از دیگر زنان به UTI مبتلا میشوند.
اسپرم
اسپرمها میتوانند خطر ابتلا به UTI را افزایش دهند. آنها میتوانند در برخی از زنان سبب تحریک پوستی شوند و خطر انتقال باکتریها به مثانه را افزایش دهند.
استفاده از کاندوم در طول رابطه جنسی
کاندوم های لاتکس غیر لایهای، اصطکاک را افزایش داده و پوست زنان را در طول رابطهی جنسی تحریک میکنند. در این حالت خطر UTI افزایش مییابد. با این حال، برای کاهش گسترش عفونتهای جنسی، استفاده از کاندوم ضروری است.
برای کمک به کاهش اصطکاک و تحریک پوست در اثر استفاده از کاندوم، در طول رابطهی جنسی از روان کنندههایی که بر پایهی آب هستند، به اندازهی کافی استفاده کنید.
استفاده از دیافراگم
دیافراگم با ایجاد فشار بر روی مجرای ادراری زنان، تخلیهی مثانه را کاهش داده و شانس ابتلا به UTI را افزایش میدهد.
کاهش سطح استروژن پس از یائسگی
بعد از یائسگی، کاهش سطح استروژن باکتریهای طبیعی (فلور نرمال) در واژن را تغییر میدهد. این موضوع میتواند خطر ابتلا به UTI را افزایش دهد.
بارداری
تغییرات هورمونی در دوران بارداری مجرای ادراری را تحریکپذیرتر از قبل میکند. همچنین با بزرگ شدن رحم فشار روی مثانه افزایش مییابد و مثانه کاملا تخلیه نمیشود. ادرار باقیمانده در مثانه منشا این بیماری است.
تشخیص
آزمایش ساده ادرار
تشخیص عفونت معمولا پس از چک کردن علائم فرد و آزمایش ادرار جهت بررسی وجود گلبول سفید، گلبول قرمز و باکتری در ادرار میسر میشود. برای جمع آوری نمونه ادرار برای آزمایش سادهی ادرار ابتدا باید ناحیهی تناسلی را کاملا بشویید.
نباید از ابتدای جریان ادرار نمونه گرفته شود و نمونهی وسط جریان ادرار را در ظرف آزمایش جمع‌آوری کنید و به آزمایشگاه تحویل دهید. اینکار از آلوده شدن نمونه به وسیلهی باکتریها و میکروبهای سطح پوست جلوگیری میکند.
تفسیر آزمایش
عفونت دستگاه ادراری (UTI) یکی از شایعترین عفونتهای تشخیص داده شده در جمعیت سرپایی و بستری است. برای تشخیص دقیق، درک ارزش و محدودیتهای آزمایش ادرار و کشت ادرار برای پزشکان ضروری است. تشخیص عفونت ادراری در برگه آزمایش همراه با ارزیابی علائم ادراری، تشخیص باکتریایی بدون علامت یا عفونت ادراری علامت دار را نشان میدهد.
آزمایش ادرار رایجترین آزمایش برای ارزیابی عفونت احتمالی دستگاه ادراری است. علاوه بر این، میتواند اطلاعات مفیدی در رابطه با غربالگری و تشخیص سایر بیماری ها، از جمله بدخیمی، پروتئینوری، گلیکوزوری، کتونوری و سنگ کلیه را ارائه دهد. تفسیر دقیق نتایج آزمایش ادرار یک مفهوم کلیدی برای ارائه دهندگان مراقبتهای بهداشتی به منظور تشخیص و درمان است.
علامت اختصاری
در برگه آزمایش ادرار آزمایش ادرار معمولی با علامت اختصاری UA و آزمایش کشت ادرار هم با علامت اختصاری UC نشان داده میشود. در صورت وجود عفونت ادراری در برگه آزمایش گزینه Bacteria مثبت بوده و برای آن رنج کم تا خیلی زیاد تعیین میشود. در صورت مثبت بودن جواب آزمایش و تایید عفونت ادراری، نتیجه کشت UC هم به صورت POSITIVE و به همراه نام باکتری تشخیص داده شده ذکر میشود.
جواب کاذب آزمایش
نکته مهم در خصوص تفسیر آزمایش عفونت ادراری این است که درمان به هیچ عنوان نباید صرفاً بر اساس آزمایش ادرار انجام شود؛ چرا که نتایج کاذب مثبت هم ممکن است وجود داشته باشد. شرح حال بیمار، سابقه عفونت ادراری، نتایج کشت بعدی و غیره هم در تشخیص اهمیت دارند.
درصورتیکه نمونهگیری به صورت اصولی و با رعایت نکات بهداشتی انجام نشده باشد، احتمال مثبت شدن کاذب هم وجود دارد. از طرفی منفی کاذب هم درصورتیکه بیمار قبل از نمونهگیری آنتیبیوتیک مصرف کرده باشد وجود دارد. به این معنی که حتی با وجود مثبت بودن عفونت ادراری، به دلیل مصرف آنتیبیوتیک رشد باکتریها متوقف شده است.
سایر عوامل هم میتوانند به نتیجه کاذب منجر شوند که از جمله میتوان به شرایط محیط کشت، اشتباهات فردی و غیره اشاره کرد. به همین دلیل است که همیشه در بررسی و تفسیر برگه آزمایش ادراری باید مجموعهای از نشانهها و عوامل را درنظر گرفت.
کشت ادرار
کشت ادرار برای بررسی وجود باکتری و قارچ و همچنین انتخاب داروی عفونت ادراری مناسب، به کار برده میشود. عفونت ویروسی، نیاز به انجام آزمایشهای خاصی دارد. ویروسها از علل نادر UTI هستند، اما میتوانند در افرادی که پیوند عضو داشتهاند، یا افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، سبب ایجاد UTI شوند.
روش های تصویربرداری
اگر به عفونتهای ادراری مکرر مبتلا شوید که پزشک به اختلالات دستگاه ادراری شک دارد، جهت تشخیص علت عود عفونت از روش های تصویربرداری استفاده میکند که شامل ارزیابی دستگاه ادراری با استفاده از سونوگرافی، ام آر آی (MRI)، سی تی اسکن (CT) و عکس اشعه ایکس است.
سیستوسکوپی
این آزمایش تشخیصی به پزشک این امکان را میدهد تا داخل مثانه و مجرای ادراری را با استفاده از لولهی نازک که در انتهای آن دوربین کوچکی قرار دارد، مشاهده کند.
مدیریت و درمان
عفونت دستگاه ادراری بهطور معمول توسط باکتریها ایجاد شده و برای درمان آن از آنتیبیوتیک یا داروی ضد میکروبی استفاده میشود.
نوع داروی عفونت ادراری و طول درمان به علائم، پیشینهی پزشکی فرد و نوع میکروب دخیل در عفونت بستگی دارد.
علائم عفونتهای مجاری ادراری ممکن است قبل از اینکه بهطور کامل از بین برود، ناپدید شود؛ به همین دلیل دورهی درمان باید کامل شود تا اطمینان حاصل شود که عفونت کاملا از بین رفته و خطر بروز مقاومت آنتیبیوتیکی کاهش یابد.
برای درمان عفونتهای ادراری که به علت اختلال در سیستم ادراری ایجاد شدهاند، ابتدا باید مشکل زمینهای اصلاح و درمان شود. در صورت عدم درمان، این عفونتها میتوانند منجر به آسیب کلیه شوند. اگر فرد بسیار بدحال باشد، لازم است جهت دریافت مایعات کافی و داروهای مناسب، در بیمارستان بستری شود.
داروهای مناسب
عفونت ادراری معمولا عامل باکتریایی داشته و برای درمان آن آنتیبیوتیک تجویز میشود. قرص عفونت ادراری معمولا گروههای مختلف آنتیبیوتیکی هستند. پزشک باتوجه به نوع باکتری بهترین قرص عفونت ادراری را برای درمان انتخاب میکند. درمان عفونت بدون عارضه در فرد دارای دستگاه ادراری سالم ۲ تا ۳ روز زمان میبرد و درمان عفونت پیچیده و عارضه دار در افرادی که مشکل دیگری نیز دارند، مانند مادران باردار یا افرادی که پیوند قلب شدهاند، نیاز به دورههای طولانیتر آنتیبیوتیک دارند که معمولا ۷ تا ۱۴ روز به طول میانجامد.
داروهایی که معمولا برای درمان عفونت ادراری توصیه میشوند، عبارتند از:
- تریمتوپریم (Trimethoprim) و سولفامتوکسازول (Sulfamethoxazole): مانند (Bactrim و Septra)
- فسفومایسین (Fosfomycin): مانند (Monurol)
- نیتروفورانتوئین (Nitrofurantoin): مانند (Macrodantin و Macrobid)
- سفالکسین (Cephalexin): مانند (Keflex)
- فلوروکینولون ها (Fluoroquinolones): گروهی از آنتیبیوتیکها که با عنوان فلوروکینولون شناخته میشوند، شامل سیپروفلوکساسین (Ciprofloxacin) و لووفلوکساسین (Levofloxacin)، مانند (Levaquin)، معمولا برای عفونتهای ساده توصیه نمیشوند.
- سفتریاکسون (Ceftriaxone)
پزشک فلوروکینولونها را برای درمان عفونتهای پیچیده، عارضه دار و عفونت کلیه، تجویز میکند:
- سولفونامیدها
- تری متوپریم/ سولفامتوکسازول
- کینولون ها (مانند سیپروفلوکساسین).
مصرف آنتی بیوتیک
قرص برای عفونت ادراری برای برطرف کردن عفونت و بهبود علائم عفونت ادراری است.
دوز سیپروفلوکساسین در عفونت ادراری زنان
یکی از رایجترین داروهای آنتیبیوتیکی برای درمان عفونت ادراری در زنان، سیپروفلوکساسین است. این آنتیبیوتیک فلوروکینولونی برای درمان عفونت ادراری در زنان به صورت تک دور ۵۰۰ میلیگرمی و به مدت ۷ روز تجویز میشود.
قوی ترین آنتیبیوتیک
طیف وسیعی از آنتیبیوتیکها ممکن است برای درمان عفونت ادراری تجویز شوند که معمولا باید تجویز آنها بر اساس نوع عفونت، نوع باکتری، جنسیت و شدت بیماری صورت بگیرد. با این حال سولفامتوکسازول و تری متوپریم یک داروی مناسب است و میتواند عفونت ادراری را در کمتر از ۳ روز درمان کند.
نیتروفورانتوئین یکی دیگر از گزینههای مناسب برای عفونتهای ادراری است؛ اما معمولا باید آن را به مدت یک هفته مصرف کنید تا مطمئن شوید که علائم به صورت کلی از بین رفته‌اند. به صورت رایج برای عفونتهای ادراری معمولا قویترین داروی تجویزی، سیپروفلوکساسین یا لووفلوکساسین است.
بهترین دارو برای عفونت ادراری در زنان
در زنان معمولا آنتیبیوتیکها به صورت تک دوز و در یک دوره پنج روزه تجویز میشوند. در زنان اگر یک عفونت ادراری بدون عارضه تشخیص داده شود، بهترین آنتیبیوتیک برای درمان عفونت، داروی نیتروفورانتوئین از خانواده ماکرولیده است. نیتروفورانتوئین پتانسیل کمی برای مقاومت آنتیبیوتیکی دارد و میزان بهبودی ۸۳ تا ۹۳ درصدی دارد. این دارو اغلب برای درمان UTI در زنان باردار استفاده میشود. سیپروفلوکساسین هم جزو آنتیبیوتیکهای رایجی است که در درمان عفونت ادراری زنان تجویز میشود. به هرحال در انتخاب دارو باید شرایط عمومی بیمار، سن، الگوی عفونت و سایر علائم بیماری را در نظر گرفت.
بهترین دارو برای عفونت ادراری در مردان
در مردان معمولا آنتیبیوتیکهایی که برای درمان عفونت ادراری تجویز میشوند، برای مدت طولانیتری نیاز به استفاده دارند. دلیل آن هم این است که اغلب عفونتهای ادراری مردان پیچیده است. اگر عفونت ادراری پیچیده باشد، ممکن است دوره متفاوتی از آنتیبیوتیک ها مورد نیاز باشد. تری متوپریم - سولفامتوکسازول به عنوان یک درمان موثر عفونت ادراری در مردان در نظر گرفته میشود. برای درمان عفونت ادراری در مردان باید الگوی عفونت، میزان پیچیدگی آن و شدت و علائم بیماری در نظر گرفته شود و براین اساس بهترین دارو برای عفونت ادراری در مردان توسط پزشک انتخاب شود.
شربت برای عفونت ادراری کودکان
برای درمان عفونت ادراری در کودکان از شربتهای خوراکی استفاده میشود. بهترین دارو برای UTI در کودکان آنتیبیوتیکهای خوراکی، از جمله تری متوپریم - سولفامتوکسازول، آموکسیسیلین - کلاوولانات و سفالوسپورینهای نسل دوم و سوم هستند. البته در مواردی هم ممکن است پزشک شربت آموکسیسیلین را برای درمان عفونت ادراری کودکان تجویز کند که همیشه انتخاب خوبی نیست.
درمان
درمان عفونت ادراری شدید
برای درمان عفونت شدید، به درمان با آنتیبیوتیک داخل وریدی و بستری در بیمارستان نیاز است. جهت تسکین درد میتوان از داروهای مسکن و قرار دادن یک پد گرم بر روی پهلو یا شکم کمک گرفت. معمولا درد بعد از شروع آنتیبیوتیک کاهش مییابد.
بستری در بیمارستان برای درمان
دیگر افرادی که نیاز به بستری در بیمارستان دارند، شامل موارد زیر هستند:
- خانمهای باردار
- افرادی که به شدت بیمار و بدحال هستند.
- افراد مسن
- بیماران مبتلا به سرطان، دیابت و مولتیپل اسکلروزیس
- افراد دارای آسیب نخاعی
- زنان مبتلا به عفونتهای مکرر
درمان عود مجدد عفونت دستگاه ادراری
توصیه میشود زنانی که دچار عود عفونت میشوند، موارد زیر را رعایت کنند:
- بعد از تماس جنسی یک دوز آنتیبیوتیک مصرف کنند.
- مصرف یک دوز آنتیبیوتیک روزانه به مدت حداقل ۶ ماه.
- در صورت ظهور دوباره‌ی علائم، یک دورهی ۲ تا ۳ روزه آنتیبیوتیک توصیه میشود.
درمان‌های خانگی
مصرف پروبیوتیک ها
تغییر توازن باکتری در دستگاه ادراری تناسلی سبب ایجاد کلونیزاسیون ارگانیسم هایی مانند باکتری اشریشیا کلای (E. coli) میشود. استفادهی منظم از پروبیوتیک‌ها به کاهش خطر ابتلا به عفونتهای ادراری، بهویژه پس از مصرف یک دوره آنتیبیوتیک، کمک میکند. پروبیوتیک‌ها در مواد غذایی مانند ماست وجود دارند.
نوشیدن مایعات زیاد
افزایش میزان مایعات دریافتی سبب افزایش ادرار تولیدی و خروج مکرر ادرار میشود. دفع مکرر ادرار سبب شسته شدن و خروج باکتریهای موجود در دستگاه ادراری میشود. از این رو همیشه به افراد مبتلا به UTI توصیه میشود زیاد آب بنوشند.
سرکه سفید
سرکه سیب خواص زیادی برای سلامتی داشته و در رفع عفونت ادراری هم موثر است. شما می‌توانید از سرکه به صورت خوراکی استفاده کنید. آن را در مقداری آب حل کنید و بنوشید یا در سس سالاد استفاده کنید. یکی از راه های موثر برای رفع عفونت این است که در مقداری آب، سرکه سیب اضافه کرده و برای چند دقیقه داخل آن بنشینید. انجام این کار برای چند روز متوالی میتواند به کاهش عفونت کمک کند.
جوش شیرین
جوش شیرین به دلیل قلیایی بودن میتواند به کاهش رشد باکتریها کمک کند. محیط قلیایی در مثانه مانع از رشد باکتریها میشود. اگر دچار عفونت هستید، می‌توانید روزانه مقداری جوش شیرین را در آب حل کرده و میل کنید.
درمان گیاهی
- سیر: در درمان طیف وسیعی از بیماریها مانند عفونت قارچی، ویروسی و باکتریایی کاربرد دارد. ترکیبی حاوی گوگرد به نام آلیسین در سیر وجود دارد که سبب کاهش عفونت میشود.
- چای سبز: این نوع چای مقدار زیادی ترکیبات گیاهی به نام پلیفنول دارد. پلیفنول خاصیت ضدمیکروبی و ضدالتهابی دارد.
- جعفری: در دفع باکتریهای عامل عفونت ادراری موثر است.
- بابونه: دمنوش بابونه ادرارآور ضعیف است و خاصیت ضدالتهابی و ضدباکتریایی دارد.
پیشگیری
- نوشیدن مایعات
- شستشوی دستگاه تناسلی
- اجتناب از مواد محرک دستگاه ادراری