همدان
همدان پایتخت تمدن و تاریخ ایران است. همدان در قسمت غرب کشور ایران قرار دارد. از همسایگان این استان می‌توان به لرستان در جنوب، زنجان در شمال، استان مرکزی در شرق و استان‌های کرمانشاه و کردستان در غرب اشاره کرد.
| اطلاعات شهر | |
|---|---|
| کشور: | ایران |
| استان: | همدان |
| شهرستان: | همدان |
| بخش: | مرکزی |
| نام(های) پیشین: | هگمتانه، اکباتان، امدانه، آمادای، آنادانا |
| جمعیت: | ۵۵۴٬۴۰۶ نفر (۱۳۹۵) |
| رشد جمعیت: | ۵٪+ (۵سال) |
| مساحت: | ۶۲۸۵٫۸ هکتار |
| ارتفاع: | ۱٬۷۴۱ متر |
| شهردار: | سید مسعود حسینی |
| پیش‌شمارهٔ تلفن: | ۰۸۱ |
| شناسهٔ ملی خودرو: | ایران ۱۸ |
| کد آماری: | ۱۴۷۵ |
| میانگین دما: | ۱۱ |
| میانگین بارش: | ۳۱۷٬۷ میلی‌متر |
| روزهای یخبندان: | ۱۱۱ روز |
شهر همدان در ارتفاع 1741 متری از سطح دریا قرار گرفته است و کوه زیبای الوند نیز با ارتفاع 3574 متری از سطح دریا، بلندترین قله استان همدان می‌باشد. کوه الوند بین شهرهای تویسرکان و همدان است که حدود 18 کیلومتر با شهر همدان فاصله دارد. کوه‌ها و گردنه‌های مختلفی در این استان وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به گردنه زاغه در نزدیکی‌های ملایر، گردنه اسد آباد در نزدیکی‌های ملایر و گردنه همه کسی در نزدیکی‌های سنندج اشاره کرد. همچنین کوه‌هایی مانند کوه چنگ الماس، کوه قره داغ و کوه‌های خرقان از دیگر ارتفاعهای استان همدان می‌باشند. این منطقه کوهستانی دارای رودخانه‌های بیشماری بوده که از رشته کوه‌های زاگرس سرچشمه می‌گیرند. از جمله مهم‌ترین رودخانه‌های استان همدان، رودخانه گاماسیاب است که از دامنه‌های کوه الوند سرچشمه گرفته و تا استان خوزستان پیش می‌رود. وجود این نعمت‌های خدادادی در استان همدان سبب شده است که کشاورزی و دامپروری رونق فراوانی در این استان داشته باشد.
همچنین استان همدان به دلیل داشتن مراکز تاریخی و دیدنی به عنوان پنجمین شهر فرهنگی و توریستی کشور شناخته می‌شود و از نظر علمی نیز با وجود مراکز دانشگاه بوعلی سینا، دانشگاه صنعتی همدان، دانشگاه آزاد اسلامی همدان، دانشگاه پیام نور همدان و مراکز دیگر به عنوان یکی از قطب‌های دانشگاهی کشور شناخته شده‌است.
تاریخچه
همدان از نظر تاریخی، یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران و جهان است که تاریخی چند هزار ساله دارد. حتی قبل از ورود آریایی‌ها به ایران نیز، افرادی از قوم کاسیان در این شهر زندگی می‌کرده‌اند. اما طبق نظر تاریخ شناسان بزرگی مانند هرودوت، شهر همدان در زمان پادشاهی دیاکو در سلسله‌ی ماد، تاسیس شده است. در این زمان شهر باستانی هگمتانه دچار تغییرات اساسی شده و استحکامات فراوانی در این شهر احداث شد. در 550 سال قبل از میلاد، کوروش کبیر با شکست دادن پادشاه ماد، به قدرت رسید و هگمتانه را به عنوان پایتخت خود برگزید. در زمان هخامنشیان شهر همدان از اهمیت خاصی برخوردار بود به طوری که کتیبه‌های گنجنامه و لوح‌های رزین و اشیاء تاریخی بسیاری از آن دوران به جا مانده است.
شهر همدان در حکومت اشکانیان نیز پایتخت تابستانی شاهان بوده است. آثار تاریخی بسیاری نیز از زمان ساسانیان در این شهر باقی مانده است. پس از حمله اعراب به ایران، هگمتانه به دست مسلمانان افتاد.
آب و هوا
آب و هوای همدان به دلیل قرارگیری در مجاورت رشته‌کوه‌های زاگرس، کوهستانی است. همدان بهاری خنک و البته مطبوع دارد. در ماه‌های اولیه بهار، سوز و سرمای زمستان همچنان پابرجاست؛ اما با نزدیک شدن به تابستان، هوای گرم‌تر می‌شود. گرم‌ترین ماه‌های سال در همدان، فصل تابستان است. با شروع پاییز، بارش‌ها شروع می‌شود و به تدریج دمای هوا نیز کاهش می‌یابد. زمستان در همدان بسیار سرد است و برف در این فصل شروع به باریدن می‌کند. بیشتر روزهای زمستان در همدان هوا ابری، بارانی یا برفی است.
دین و مذهب
بیشتر مردم همدان مسلمان و شیعه هستند؛ اما مسیحیان و یهودیان نیز در این شهر زندگی می‌کنند.
زبان
بیشتر مردم شهر همدان، به زبان فارسی با لهجه همدانی سخن می‌گویند و اقلیتی از مردم ترک‌زبان نیز ساکن شهر هستند.
اقتصاد
به طور کلی در استان همدان، 17 شهرک صنعتی وجود دارد که 4 شهرک در حوزه شهرستان همدان هستند و نقش زیادی در اقتصاد این دیار دارند. قطعه‌سازی، صنایع موکت، کیک و شکلات و شیشه را می‌توان از صنایع شاخص این شهر دانست. همدان با داشتن آثار تاریخی غنی و میزبانی از آرامگاه‌های مشاهیر ایران و همچنین برخورداری از امکانات تفریحی و تفرجگاه های جذاب، مقصدی دیدنی برای گردشگران است و به همین دلیل صنعت گردشگری نیز در آن رونق دارد.
جاذبه‌های گردشگری
- آرامگاه بوعلي
- آرامگاه باباطاهر
- كتيبه گنجنامه
- مجسمه شيرسنگی
- گنبد علويان
- برج قربان
- مسجد جامع
- مقبره استر و مردخای
- سد اكباتان
- تپه عباس آباد
- پيست اسكی تاريک دره
- موزه بوعلی
- موزه تاريخ طبيعی
- موزه هگمتانه
- امامزاده شاهزاده حسين
- امازاده يحيی
- امامزاده محسن
- امامزاده هادی ابن علی
- امامزاده اهل بن علی
- امامزاده اسماعيل
مفاخر
مركز استان همدان از گذشته‌های دور مهد پرورش بزرگان و عالمان از جمله باباطاهر، عين القضات، ابوعلی سينا، خواجه رشيد الدين فضل، سعد سلمان، قوام الدين درگزينی، فخرالدين اعلاء الدوله عربشاه، ابوالعلاء همدانی، ميرسيد محمد همدانی، خواجه نصير الدين همدانی، مير معزالدين محمد امامی، رفيع الدين عليشاه مفرد، ابن فقيه، شيخ شرف الدين درگزينی، عباس بن مشكويه، بديع الزمان، كليم همدانی، غلام شمس، مفتون و ميرزاده عشقی بوده است.
سوغات و صنایع دستی
سیر همدان
سیر همدان با خواص و عطر بی‌نظیر به ثبت ملی رسیده و بسیار مرغوب است. بنابراین شما می‌توانید بهترین کیفیت سیر را در این استان پیدا و خریداری کنید.
کماج همدان
یکی از نان‌های محلی همدان کماج بوده که با آرد، شکر، گردو و دارچین درست می‌شود. عطر این نان بسیار مست کننده است و طعمی دلنشین دارد.
حلوا زرده
حلوا زرده که به رنگ‌های زرد و نارنجی دیده می‌شود، شبیه فرنی است. این سوغات خوشمزه با زرده تخم مرغ، شکر، نشاسته، زعفران، گلاب و روغن تهیه می‌شود. گاهی اوقات می‌توان به جای نشاسته از آرد برنج نیز استفاده کرد.
نان چای
یک شیرینی که بیشتر در ماه رمضان با موادی مانند آرد، ماست، تخم مرغ و کره و در اشکال مختلف در همدان پخته می‌شود.
شیره انگور
از آن جایی که انگور یکی از مهم‌ترین محصولات در باغ‌های استان همدان است، شما می‌توانید مرغوب‌ترین شیره‌های انگور را در این استان پیدا کرده و با خود به سوغات ببرید.
سفال لالجین
لالجین استان همدان مهد سفالگری ایران و جهان است.
قالی بافی
شهر همدان از دیرباز در قالی بافی و چرم‌سازی بسیار شناخته شده است. قالی‌های همدان در مقایسه با قالی‌های سایر مناطق ایران کمی سنگین‌تر هستند که علت آن وجود ریشه‌های پر پشم‌تر و بلندتر در قالی‌های این خطه است. چرم‌بافی نیز چنان در همدان ریشه‌دار و قدیمی است که به این شهر عنوان «شهر دباغ خانه‌ها» نیز داده‌اند.
همچنین سفالگری، چرم‌سازی و دباغی، پوستین‌دوزی، صنایع دستی چوبی مانند معرق، منبت‌کاری و خراطی، سنگ‌تراشی، گلیم نهاوند و گیوه‌بافی، شیشه‌گری، مرواربافی ملایر و فرش‌بافی برخی از صنایع دستی این استان هستند.
غذاهای محلی
آبگوشت قرمه
دو غذای محبوب ایرانی‌ها آبگوشت و به خصوص قرمه سبزی است. در آبگوشت قرمه مزه‌ی این دو غذا به صورت ترکیبی و بسیار لذیذ به کار برده شده است. این آبگوشت خوشمزه با سبزی قورمه، سیب زمینی، لیمو عمانی، پیاز داغ، لوبیا قرمز و تخم مرغ درست می‌شود.
خورشت غوره
با ترکیب بادمجان، مرغ، گوشت چرخ کرده، گوجه فرنگی، غوره، پیاز و رب گوجه فرنگی یک خورش خوشمزه تحویل می‌گیرید.
آش برنج
آش برنج از جمله آش‌هایی است که با برنج، عدس و حبوباتی که املاح آن‌ها برای بدن مفید هستند، درست می‌شود. این غذای مقوی محلی بیشتر در هنگام سرماخوردگی خورده می‌شود.
آش بادمجان
این آش اصیل در ملایر پخته می‌شود و از غذاهای مخصوص این منطقه است. عطر و طعم بی‌نظیر این آش شما را به خوردن آن ترغیب خواهد کرد.
رسم و رسوم
نوروز در همدان
مردم استان همدان با شروع ماه اسفند به خانه تکانی می‌پردازند و به استقبال عید و سال جدید می‌روند. نوروز عملاً از آخرین چهارشنبه سال با افروختن آتش در هر کوی و برزن آغاز می‌شود. در این شب مراسم دیگری چون فالگوش ایستادن توسط زنان و قاشق زنی، که به صورت پوشیده و پنهان بر در خانه‌های اهل محل و آشنا صورت می‌گیرد، انجام می‌شود. فال مهره، که با خواندن شعرهای عامیانه و محلی همراه می‌شود، از دیگر مراسمات چهارشنبه سوری است.
روز عرفه
از دیگر مراسم قبل از تحویل سال، روز عرفه است که در آخرین پنجشنبه سال اجرا می‌شود. در این روز مردم با خرما، مویز و حلوا بر سر مزار درگذشتگان می‌روند و خیرات می‌دهند.
لباس‌های سنتی
برای مردان، عمده‌ترین تن‌پوش سنتی یک پیراهن یقه آخوندی به نام «کونیک» است که تا پایین کمر نیز می‌رسد. پاپوش آن‌ها نیز انواع مختلفی به نام‌های «گالش»، «کلاش»، «چاروق» و چند مورد دیگر دارد. در مورد لباس‌های سنتی زنان همدانی نیز باید گفت که سرپوش آن‌ها شامل «روبند»، «چارقد» و «عرقچین» می‌شود. تن‌پوش آنان شامل «کونیک» کت‌هایی به نام «آز خالق» و پیش‌بندی به نام «دوش لوق» و پاپوش آن‌ها نیز شامل «بوتون»، «ساغری» و «ارسی» است که گونه‌های مختلف پای افزار هستند.
مراکز خرید و بازارهای همدان
بازارگردی همیشه جزو لذت بخش‌ترین بخش‌های سفر بوده و هست. در سفر به همدان نیز می‌توانید در بازارها و مراکز خرید همدان بگردید و خرید کنید. بازارها و مراکز خرید معروف همدان عبارتند از: بازار بزرگ همدان، برج زاگرس، مرکز خرید مهستان، پاساژ قائم، برج پاستور، بازار کفاشخانه، مرکز خرید شهرآرا و پاساژ خواجه رشید.