هندوانه

هندوانه، با نام علمی (L.Citrullus vulgaris)، گیاهی است یک ساله و علفی متعلق به خانواده کدوئیان (Cucurbita ceae) که دارای 5 گونه دیپلوید است که در مناطق مختلف دنیا یافت و پراکنش یافته و ارقام زراعی آن امروزه حدود 2 درصد از کل زمین‌های اختصاص داده شده به سبزیجات در دنیا را به خود اختصاص داده‌اند. ساقه‌های خزنده و طویل آن برگ‌های قلبی شکل با بریدگی‌های عمیق دارد. گل‌های نر و ماده هندوانه به صورت جداگانه روی یک بوته قرار دارند و ابتدا گل‌های نر در بوته ظاهر می‌گردد. گرده افشانی در این گیاه به وسیله حشرات به ویژه زنبور عسل انجام می‌گیرد. هندوانه دارای ارقام بسیار متنوعی است که از نظر شکل، اندازه، رنگ پوست، رنگ گوشت و طعم و مزه متفاوت می‌باشند.

بوته هندوانه؛ گل زرد رنگ در تصویر در نهایت به هندوانه تبدیل خواهد شد.

اطلاعات
فرمانرو:	گیاه
شاخه:	گیاهان گلدار
رده:	دولپه‌ای‌های نو
راسته:	کدوسانان
تیره:	کدوییان
گونه:	C. lanatus
نام علمی:	Citrullus lanatus

میوه هندوانه از سه قسمت تشکیل شده است. قسمت درون‌بر که بذرها را احاطه کرده و معمولا به صورت میوه مصرف می‌شود و مجموع قسمت‌های میان‌بر و برون‌بر که تشکیل دهنده پوست میوه هستند. ضخامت پوست هندوانه معمولا از 10 تا 20 میلی‌متر تغییر می‌کند و جنبه وراثتی دارد. همبستگی مثبت و معنی داری بین پولوئیدی و ضخامت میوه هندوانه گزارش شده، بنابراین ارقام تری و تتراپلوئید نسبت به ارقام دیپلوئید، پوست ضخیم‌تری دارند.

مواد موجود

• آب: بیشترین محتوای هندوانه آب است و حدود 90٪ آن از آب تشکیل شده است. بنابراین، هندوانه می‌تواند به حفظ هیدراتاسیون بدن کمک کند.

• ویتامین C: هندوانه دارای ویتامین C بالایی است که به عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل می‌کند و به حفظ سلامتی پوست، استخوان‌ها، دندان‌ها و بافت‌های بدن کمک می‌کند.

• فیبر: هندوانه دارای فیبر قابل حل است که می‌تواند به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و کاهش ریسک بیماری‌های مرتبط با گوارش مانند یبوست و بیماری‌های روده‌ای کمک کند.

• پتاسیم: هندوانه دارای پتاسیم بالایی است که به عنوان یک ماده معدنی مهم برای حفظ سلامتی قلب و عروق عمل می‌کند.

• لایسوپن: هندوانه دارای لایسوپن است که یک آنتی‌اکسیدان قوی است و می‌تواند به مقابله با بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، سرطان و دیابت کمک کند.

• ویتامین A: هندوانه دارای ویتامین A است که به حفظ سلامتی چشم ها، ایمنی بدن و سلامتی پوست کمک می‌کند.

• مواد معدنی: هندوانه دارای مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر، آهن، منیزیم و روی است که به سلامت استخوان‌ها، دندان‌ها و سایر بافت‌های بدن کمک می‌کنند.

کاشت

هندوانه برای رشد و نمو طبیعی خود نیاز به فصل گرم و نسبتا طولانی دارد. بذر آن در دمای 15-20 درجه سانتی‌گراد جوانه زده و سبز می‌شود. این گیاه نسبت به سرما حساس بوده و صدمه می‌بیند. هندوانه در آب و هوای گرم و خشک و همچنین در مناطق گرم و مرطوب به خوبی رشد می‌کند؛ البته در آب و هوای گرم و مرطوب خطر ابتلا گیاه به بیماری های قارچی بیشتر است.

بهترین خاک برای پرورش هندوانه خاک‌های شنی – رسی می‌باشد. در این گونه اراضی می‌توان محصول زودرس تولید نمود. البته خاک باید از نظر مواد آلی غنی باشد؛ در غیر این صورت باید آن را با دادن کود حیوانی کافی و یا کود سبز تقویت کرد. هندوانه حساسیت چندانی به اسیدیته خاک ندارد ولی با این حال pH خاک نبایستی از 5 پایین‌تر باشد.

هندوانه در کشور ایران به دو صورت دیم و آبی کشت می‌شود. تولید هندوانه دیم در مناطقی با بارندگی بیش از 450 میلی‌متر در سال، در صورتی که پراکنش مناسبی داشته باشد، با تمهیداتی قابل انجام است. زمان کاشت هندوانه تابع شرایط آب و هوایی منطقه کاشت و درجه حرارت می‌باشد؛ بنابراین موقعی می‌توان به کاشت بذر اقدام نمود که درجه حرارت لازم (حداقل 15-20 درجه سانتی‌گراد) برای سبز شدن وجود داشته باشد و خطر سرمای دیررس و بارندگی‌های شدید برطرف شده باشد. پس از گارو شدن مزرعه، بذر هندوانه را که قبلا خیسانده شده است در روی پشته و در قسمت داغ‌آب به فواصل 30 الی 50 سانتی‌متر از یکدیگر می‌کارند. هنگام کاشت بایستی خاک خشک سطحی را کنار زده و پس از نرم نمودن خاک مرطوب بذر کاری را انجام داد. عمق چاله‌ها بایستی بیش از 3-5 سانتی‌متر نباشد. تعداد 3 الی 4 عدد بذر در هر چاله کشت شده و روی آن را با خاک نرم می‌پوشانند. در خاک‌های سنگین و منطقی که بارندگی بهاری وجود دارد روی بستر کاشت مقداری ماسه نرم می‌ریزند تا از سله بستن محل کاشت جلوگیری شود.

داشت

نیاز رطوبتی هندوانه در دامنه‌ای 400 تا 600 میلی‌متر متغییر است. طبق تحقیقات انجام شده مصرف آب برای هندوانه دامنه‌ای از 2.70 تا 14.33 کیلوگرم به ازاء هر متر مکعب آب داشت. دوره آبیاری هندوانه هر 6-8 روز یکبار می‌باشد. حساس‌ترین مرحله به کمبود رطوبت مرحله گلدهی در هندوانه است.

کیفیت میوه هندوانه رابطه زیادی با نوع خاک و مقدار مواد غذایی موجود در آن دارد و همانگونه که گفته شد هندوانه در زمینی خوب رشد می‌کند که دارای مواد آلی کافی باشد؛ بنابراین کود حیوانی پوسیده به عنوان یک منبع غذایی اصلی اهمیت زیادی دارد. علاوه بر کود حیوانی، برای ارقام پر محصول که میوه‌های درشت تولید می‌کند، از کودهای شیمیایی نیز استفاده می‌شود.

در کشور ایران که در اکثر مناطق، گرمای تابستانه نسبتا بالا است، مواد آلی موجود در خاک به سرعت تجزیه شده و از دسترس گیاه خارج می‌گردد. به همین دلیل است که خاک در نواحی گرم از نظر هوموس فقیر بوده و لزوم جایگزینی مواد آلی بیش از مناطق سردسیر احساس می‌گردد. مقدار مصرف کودهای آلی بستگی به نوع خاک دارد. مواد آلی ظرفیت نگهداری رطوبت را در خاک‌های سبک می‌افزاید و در خاک‌های سنگین موجب بهبود ساختمان خاک، تهویه بهتر و نفوذ‌پذیری بیشتر برای ریشه‌ها می‌شوند. علاوه بر آن، تجزیه تدریجی مواد آلی، انواع عناصر موجود در آن را در اختیار گیاه قرار می‌دهد.

علاوه بر کودهای آلی که مقدار عناصر غذایی اصلی مورد نیاز گیاه در آن‌ها اندک است، در زراعت هندوانه از کودهای شیمیایی نیز استفاده می‌شود. برای تعیین دقیق مصرف این کودها از آزمون خاک در هر منطقه باید استفاده نمود. توصیه کلی مصرف کود شیمیایی در زراعت هندوانه 100 الی 120 کیلوگرم ازت خالص بصورت سرک در سه مرحله بصورت یک سوم قبل از کاشت، یک سوم بعد از تنک کردن مزرعه و یک سوم هنگام شروع میوه‌دهی استفاده شود و 80 الی 100 کیلوگرم فسفر خالص در هکتار قبل از کشت می‌باشد. از پتاسیم نیز در صورت لزوم می‌توان استفاده نمود.

برداشت

هندوانه را باید در مرحله رسیدن کامل برداشت نمود؛ زیرا میوه فقط در این مرحله به حداکثر شیرینی و کیفیت می‌رسد. برای تشخیص رسیدگی و تعیین زمان برداشت می‌توان از تغییر رنگ پوست هندوانه استفاده کرد. پوست هندوانه نارس سفید رنگ است و در حالت رسیده به رنگ زرد روشن تغییر می‌یابد. همچنین در صورت خشک شدن پیچک مقابل میوه (در کنار محل اتصال میوه روی بوته هندوانه، پیچکی وجود دارد.) که همزمان با رسیدن میوه از سبز به قهوه‌ای تغییر رنگ داده و در مرحله‌ای که میوه کاملا می‌رسد، پیچک نیز خشک می‌شود؛ بنابراین خشک شدن پیچک کنار میوه بهترین راه تشخیص هندوانه رسیده در مزرعه است.

دامنه رنگ گوشت داخلی هندوانه از قرمز روشن تا زرد متفاوت است و در تولید تجاری هندوانه برای تشخیص رسیدگی از دستگاه رفراکتور استفاده کرده و درصد قند (مواد جامد محلول میوه) 10 درصد یا بیشتر در مرکز میوه مبنای رسیدگی به حساب می‌آید. اگر میوه بصورت نارس (رنگ قرمز روشن گوشت) برداشت شوند، رنگ آن ممکن است به مرور زمان قرمزتر شود ولی شیرینی گوشت میوه به هیج وجه افزایش نمی‌یابد، زیرا مقدار قند پس از برداشت ثابت باقی خواهد ماند.

از نظر درجه‌بندی هندوانه‌های با مواد جامد محلول میوه 10 درصد و بیشتر از آن به عنوان «خیلی خوب» و هندوانه‌های با مواد جامد محلول میوه معادل 8 درصد به عنوان «خوب» طبقه‌بندی می‌شوند.

خواص

پیشگیری از آسم

برخی از کارشناسان بر این باورند که رادیکال‌های آزاد در ایجاد آسم نقش دارند. وجود برخی آنتی‌اکسیدان‌ها در ریه‌ها، از جمله ویتامین C، ممکن است خطر ابتلا به آسم را کاهش دهد. هنوز شواهدی مبنی براین که مصرف مکمل‌های ویتامین C می‌تواند به پیشگیری از آسم کمک کند، وجود ندارد اما یک رژیم‌غذایی غنی از ویتامین C ممکن است تا حدی کمک‌کننده باشد. یک فنجان هندوانه با وزن حدود 154 گرم، حاوی 12.5 میلی گرم ویتامین C است که بین 14 تا 16 درصد از ویتامین C موردنیاز روزانه فرد را تامین می‌کند.

کنترل فشار خون

در مطالعه‌ای در سال 2012، محققان دریافتند که آب هندوانه فشار خون را در داخل و اطراف مچ پای افراد میانسال مبتلا به چاقی و فشار خون اولیه کاهش می‌دهد. آن‌ها بیان کردند که ال-سیترولین و ال-آرژنین (دو آنتی‌اکسیدان موجود در هندوانه) عملکرد رگ‌ها را بهبود می‌بخشند، و لیکوپن (آنتی‌اکسیدان دیگری در هندوانه) به محافظت در برابر بیماری قلبی کمک می‌کند. مطالعه ای در سال 2017 نشان داد که این امر با کاهش التهاب مرتبط با افزایش HDL (کلسترول خوب) انجام می‌شود.

از خواص هندوانه این است که باعث کنترل فشار خون می‌شود. فیتواسترول‌ها ترکیبات گیاهی هستند که ممکن است به کاهش LDL (کلسترول بد) کمک کنند. برخی از محققان توصیه می‌کنند که روزانه 2 گرم فیتواسترول مصرف کنید، که در واقع 154 گرم هندوانه، 08 میلی گرم فیتواسترول آن را فراهم می‌کند. کاهش کلسترول LDL ممکن است به جلوگیری از فشار خون بالا و بیماری قلبی عروقی (CVD) کمک کند، اما تأثیر دقیق فیتواسترول‌ها بر بیماری قلبی عروقی نامشخص است.

سلامتی قلب

بیماری قلبی یکی از دلایل مرگ در سراسر جهان است. عوامل مختلف در سبک زندگی مانند رژیم‌غذایی، می‌تواند با کاهش فشار خون و سطح کلسترول، خطر حمله قلبی و سکته را کاهش دهد. مواد مغذی بسیاری در هندوانه وجود دارد که برای سلامت قلب مفید است. بر اساس مطالعات انجام شده لیکوپن (آنتی‌اکسیدان موجود در هندوانه) می‌تواند به کاهش کلسترول و فشار خون کمک کند. همچنین می‌تواند در جلوگیری از آسیب اکسیداتیو ناشی از سطوح بالای کلسترول کمک کننده باشد. با توجه به مطالعات انجام شده لیکوپن همچنین می‌تواند سفتی و ضخامت دیواره‌های شریانی خون را کاهش دهد. هندوانه حاوی ماده‌ای به نام سیترولین است، این اسید آمینه می‌تواند سطح اکسید نیتریک بدن را افزایش دهد. اکسید نیتریک به انبساط (گشاد شدن) رگ‌های خونی کمک می‌کند و همین نکته باعث کاهش فشار خون می‌گردد. ویتامین‌ها و مواد معدنی دیگر مانند ویتامین‌های A، B6 ،C ، منیزیم و پتاسیم موجود در هندوانه نیز برای قلب مفید هستند.

خنک کننده

هندوانه به دلیل داشتن مقدار زیادی آب و سطح بالایی از الکترولیت‌ها، به عنوان یکی از بهترین منابع برای خنک کردن بدن در فصل تابستان است.

ضد التهابی

هندوانه دارای خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی است که می‌تواند در کاهش التهاب در سطح بدن و پیشگیری از بیماری‌هایی مانند سرطان، بیماری‌های قلبی و عروقی و مشکلات گوارشی مفید باشد.

کاهش وزن

هندوانه دارای مقدار کمی کالری و مقدار بسیار زیادی آب و فیبر است که می‌تواند در کاهش وزن و کنترل آن مفید باشد.

حفظ سلامت پوست

هندوانه دارای ویتامین‌های A و C است که می‌تواند به حفظ سلامت پوست کمک کند و به پیشگیری از پیری زودرس و ترکیدگی پوست کمک کند.

بهبود عملکرد قلب

هندوانه دارای پتاسیم است که می‌تواند در بهبود عملکرد قلب و کاهش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی مفید باشد.

جلوگیری از سنگ کلیه

مصرف هندوانه می‌تواند به جلوگیری از سنگ کلیه کمک کرده و به تخلیه آسان ادرار کمک کند.

بهبود عملکرد گوارش

مصرف هندوانه می‌تواند به بهبود عملکرد گوارش و کاهش مشکلاتی مانند یبوست و سوءهاضمه کمک کند.

کاهش خطر ابتلا به دیابت

هندوانه دارای مقدار کمی شکر است و می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به دیابت کمک کند.

تقویت سیستم ایمنی

هندوانه دارای ویتامین C است که می‌تواند در تقویت سیستم ایمنی بدن مفید باشد.

بهبود عملکرد مغزی

هندوانه دارای مقدار زیادی پتاسیم است که به بهبود عملکرد مغزی و حافظه کمک می‌کند.

کبد چرب

هندوانه به دلیل داشتن مقدار زیادی آب، الکترولیت‌ها و فیبر، به عنوان یک میوه سالم و مفید برای سلامتی کل بدن شناخته شده است. با توجه به اینکه کبد چرب یکی از مشکلات شایع در جامعه است، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف هندوانه می‌تواند در بهبود کبد چرب مفید باشد. در زیر به برخی از خواص هندوانه برای کبد چرب اشاره شده است:

• کاهش التهاب کبد: هندوانه دارای خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی است که می‌تواند به کاهش التهاب کبد کمک کند.

• کاهش چربی کبد: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف هندوانه می‌تواند به کاهش سطح چربی در کبد کمک کند.

• بهبود عملکرد کبد: مصرف هندوانه می‌تواند به بهبود عملکرد کبد و کاهش خطر بیماری‌های کبدی مانند سیروز، کبد چرب غیرالکلی و التهاب کبد کمک کند.

مضرات

• آلرژی: برخی افراد ممکن است به هندوانه حساسیت داشته باشند و علائمی مانند خارش، قرمزی و تورم پوست، سرفه و عطسه، درد شکم و دل‌پیچه را تجربه کنند.

• مصرف بیش از حد: مصرف بیش از حد هندوانه می‌تواند منجر به افزایش سطح قند خون، تهوع و استفراغ، اسهال، سردرد و خستگی شود.

• افزایش خطر سنگ کلیه: هندوانه دارای مقدار زیادی پتاسیم است که در صورت مصرف بیش از حد می‌تواند خطر سنگ کلیه را افزایش دهد.

• تداخل با داروها: هندوانه ممکن است با برخی داروها مانند داروهای لیتیوم، دیورتیک‌ها، آنتی‌هیستامین‌ها و برخی داروهای فشار خون تداخل داشته باشد.