پاروکستین
پاروکستین (به انگلیسی: Paroxetine) داروی ضد افسردگی است که برای درمان افسردگی، حمله پانیک (هراس) یا وحشت‌زدگی، اختلال وسواس اجباری یا OCD، اختلالات اضطرابی و اختلال استرس پس از سانحه استفاده می‌شود. این دارو می‌تواند خلق و خو، خواب، اشتها و میزان انرژی شما را بهبود بخشد و به بهبود علاقه‌ی شما به زندگی روزمره کمک کند.
داروی پاروکستین ترس، اضطراب، افکار ناخواسته و تعداد حملات پانیک را کاهش می‌دهد. همچنین داروی پاروکستین می‌تواند انجام کارهای مکرر و وسواس گونه مانند شست‌وشوی دست‌ها، شمارش و بررسی کردن را، که سبب ایجاد اختلال در زندگی روزمره می‌شود، کاهش دهد.
پاروکستین یکی از بازدارنده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) است که در درمان انزال زودرس مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، این استفاده در بسیاری از کشورها تایید نمی‌شود.
نحوه‌ی عملکرد
داروی پاروکستین به وسیله‌ی بازگرداندن تعادل یک ماده‌ی طبیعی خاص (سروتونین) در مغز عمل می‌کند. پاروکستین به عنوان یکی از بازدارنده‌های بازجذب سروتین شناخته می‌شود.
نحوه‌ی مصرف
- پیش از مصرف داروی پاروکستین و قبل از هر بار مصرف مجدد نحوه‌ی مصرف دارو را مطالعه کرده یا از پزشک خود یا دکتر داروساز سوال کنید.
- داروی پاروکستین را به صورت خوراکی، همراه غذا یا بدون غذا، طبق دستورات پزشک، هر روز صبح یک دفعه، مصرف کنید.
- در صورتی که مصرف داروی پاروکستین در روز سبب خواب‌آلودگی شما می‌شود، درباره‌ی چگونگی مصرف دارو در شب با دکتر روانپزشک خود صحبت کنید.
دوز مصرف
- دوز مصرف داروی پاروکستین به سن، وضعیت بیماری، پاسخ‌گویی بدن شما به درمان و سایر داروهایی که مصرف می‌کنید؛ بستگی دارد.
- اطمینان حاصل کنید که پزشک شما یا دکتر داروساز در جریان استفاده از همه‌ی داروهای مصرفی‌تان قرار گرفته باشد.
- برای جلوگیری از بروز عوارض جانبی ممکن است پزشک شما تجویز مصرف دارو را با دوز پایین شروع کرده و آن را به تدریج افزایش دهد.
- به دستورات پزشک خود با دقت عمل کنید.
- در صورت افزایش دوز مصرفی، نه تنها وضعیت بیماری شما سریع‌تر بهبود نمی‌یابد، بلکه خطر ابتلا به عوارض جانبی بیشتر می‌شود.
- برای تاثیرگذاری بیشتر داروی پاروکستین به طور منظم از آن استفاده کنید.
- به یاد داشته باشید که هر روز در ساعت مقرر دارو را مصرف کنید.
- تجویز و تعیین دوز این دارو برای درمان افسردگی یا دیگر اختلالات روانی تنها بر عهده‌ی روانپزشک است؛ پس از مصرف خودسرانه خودداری کنید.
نحوه‌ی مصرف
- بر اساس دستورالعمل شرکت‌های سازنده‌ی دارو نباید در هنگام استفاده، پاروکستین را خرد کرده یا بجوید. با این حال بسیاری از داروهای مشابه (قرص‌های سریع حل شونده) می‌توانند جویده یا خرد شوند.
- به دستورالعمل پزشک خود در مورد چگونگی مصرف داروی پاروکستین عمل کنید.
- در صورتی که برای مشکلات پیش از قاعدگی از داروی پاروکستین استفاده می‌کنید، ممکن است پزشک شما یک عدد در ماه یا تنها دو هفته پیش از شروع قاعدگی تا یک روز پس از اتمام اولین روز قاعدگی، مصرف داروی پاروکستین را برای شما تجویز کند.
- مصرف داروی پاروکستین را بدون مشورت با پزشک متوقف نکنید.
- در صورتی که استفاده از دارو را به طور ناگهانی قطع کنید، ممکن است بعضی از شرایط بیماری شما وخیم‌تر شود.
- در صورت قطع ناگهانی دارو، ممکن است عوارض جانبی قطع ناگهانی مانند نوسانات خلقی، سردرد، خستگی، تغییر زمان خواب و احساسات مختصری مانند شوک الکتریکی، را تجربه کنید.
- برای توقف درمان با داروی پاروکستین و جلوگیری از این علائم ممکن است پزشک شما دوز دارو را به تدریج کاهش دهد.
- در صورتی که علائم جدیدی را تجربه کردید یا علائم قبلی بیماری شما وخیم‌تر شد موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.
- ممکن است چندین هفته طول بکشد تا تاثیرگذاری کامل داروی پاروکستین را احساس کنید.
- در صورتی که علائم بیماری شما برای مدت طولانی ادامه پیدا کرد یا حال‌تان وخیم‌تر شد پزشک خود را در جریان بگذارید.
عوارض جانبی
در صورتی که پزشک داروی پاروکستین را برای شما تجویز کرده است، مطمئن باشید فواید آن بیش از مضراتش بوده است. همچنین لازم است بدانید اکثر افرادی که داروی پاروکستین را مصرف کرده‌اند عوارض جدی این دارو را تجربه نکرده‌اند.
عوارض جانبی رایج:
- مشکل در خواب
- از دست دادن اشتها
- خشک شدن دهان
- عرق کردن بیش از حد
- و خمیازه کشیدن مداوم.
عوارض جانبی جدی:
در صورتی که عوارض جانبی خطرناکی مانند موارد زیر را تجربه کردید به سرعت به پزشک مراجعه کنید:
- لرزش
- بی‌قراری
- کاهش میل جنسی یا تغییر در توانایی جنسی
- کرخت شدن و بی‌حسی اعضای بدن
- مور مور شدن
- کبودی و خون‌ریزی آسان
- تپش قلب سریع و نامنظم
- ضعف عضلانی
- اسپاسم عضلانی
- و تشنج.
عوارض جانبی بسیار جدی:
در صورت ابتلا به عوارض جانبی بسیار جدی مانند موارد زیر به سرعت از مرکز فوریت‌های پزشکی کمک بگیرید:
- درد
- و تغییرات بینایی مانند دیدن رنگین‌کمان در اطراف چراغ در شب.
واکنش آلرژیک جدی:
لازم است بدانید که واکنش آلرژیک جدی در مورد داروی پاروکستین نادر است. با این وجود اگر واکنش آلرژیک جدی ای مثل موارد زیر را تجربه کردید به سرعت از مرکز فوریت‌های پزشکی کمک بگیرید.
- علائم پوستی
- خارش
- گیجی شدید
- و اختلال تنفسی.
خطر ابتلا به سندورم سروتونین
مصرف داروی پاروکستین به ندرت ممکن است میزان سروتونین را در بدن افزایش داده و سبب ابتلا به بیماری خطرناکی مانند سندروم سروتونین یا مسمومیت سروتونین شود.
با این حال در صورتی که داروهایی مصرف می‌کنید که میزان سروتونین را افزایش می‌دهند (مانند داروهای غیر مجاز مثل اکستازی و هوفاریفون، داروهای ضد افسردگی از قبیل بازدارنده‌های بازجذب سروتونین مانند سیتالوپرام و فلوکستین، مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین مثل دولوکستین و ونلافاکسین، تریپتوفان و …) خطر ابتلا به این بیماری شدیدتر می‌شود.
خطر ابتلا به بیماری سندروم یا مسمومیت سروتونین هنگام آغاز مصرف این داروها یا افزایش دوز مصرفی آن‌ها بیشتر است.
در مورد تمامی داروهای مصرفی‌تان با پزشک خود یا دکتر داروساز صحبت کنید.
در صورتی که با علائمی مانند تپش قلب سریع، توهم، از دست دادن تعادل، سرگیجه‌ی شدید، حالت تهوع شدید، استفراغ و اسهال مداوم، گرفتگی عضلات، تب بی‌دلیل و پریشانی و بی‌قراری غیر معمول مواجه شده‌اید به سرعت از مرکز فوریت‌های پزشکی کمک بگیرید.
نعوظ دردناک
به ندرت ممکن است با مصرف داروی پاروکستین در مردان نعوظ دردناک یا بیشتر از چهار ساعت مشاهده شود.
با این حال در صورتی که به چنین مشکلی دچار شدید مصرف دارو را قطع کرده و به سرعت به پزشک مراجعه کنید، چرا که ممکن است این مشکلات به صورت دائم ادامه پیدا کند.
موارد احتیاط
پیش از آغاز مصرف داروی پاروکستین در صورتی که به این دارو حساسیت دارید موضوع را با پزشک خود یا دکتر داروساز در میان بگذارید. داروی پاروکستین ممکن است شامل ترکیبات غیرفعالی باشد که موجب بروز حساسیت یا مشکلات دیگر بشود. برای اطلاع از جزئیات بیشتر با پزشک خود یا دکتر داروساز صحبت کنید.
سابقه پزشکی:
قبل از استفاده از داروی پاروکستین تمامی سوابق پزشکی خود را به اطلاع پزشک برسانید؛ مخصوصا سابقه‌ی شخصی یا خانوادگی ابتلا به:
- اختلال افسردگی و شیدایی یا اختلال دو قطبی
- اقدام به خودکشی
- مشکلات کبدی
- مشکلات کلیوی
- زخم و خون‌ریزی روده
- زخم و خون‌ریزی معده
نکات هشدار
- الکل و ماری‌جوانا این حالات را تشدید می‌کند لذا از رانندگی و فعالیت‌هایی که نیاز به هشیاری دارند، تا زمانی که در هشیاری کامل به سر ببرید، اجتناب کنید.
- هنگام مصرف پاروکستین از مصرف الکل پرهیز کنید.
- در صورت مصرف ماری‌جوانا با پزشک خود مشورت کنید.
سالمندان
سالمندان بیشتر از افراد عادی در معرض خطر ابتلا به عوارض جانبی این دارو، به خصوص خون‌ریزی و از دست دادن تعادل، هستند.
افراد سال‌خورده با مصرف داروی پاروکستین به بیماری هیپوناترمی یا کاهش سطح خونی یون سدیم در بدن مبتلا شوند.
در صورتی که این افراد از قرص‌های آب یا داروهای ادرار آور دیگر استفاده کنند، امکان ابتلا به این بیماری در آن‌ها بیشتر می‌شود.
همچنین از دست دادن تعادل می‌تواند خطر زمین خوردن را افزایش دهد.
کودکان
کودکان نیز نسبت به عوارض جانبی این دارو، به خصوص کاهش وزن و از دست دادن اشتها، حساس‌تر از سایرین هستند.
در صورتی که کودک شما داروی پاروکستین را مصرف می‌کند به طور مداوم قد و وزن او را اندازه‌گیری کنید.
بارداری و شیردهی
مصرف داروی پاروکستین برای افراد باردار توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است به جنین آسیب برساند.
مادرانی که در سه ماه آخر بارداری از داروی پاروکستین استفاده می‌کنند، ممکن است علائمی از قبیل مشکل در تنفس و تغذیه، تشنج، سفت شدن و گرفتگی عضلات یا گریه‌های طولانی مدت را در کودکان خود مشاهده کنند.
در هر حال مشکلات روحی و روانی درمان نشده مانند افسردگی، پانیک اتک، اختلال وسواس اجباری و اضطراب می‌تواند به زن باردار و نوزاد او آسیب وارد کند.
پیش از دستور پزشک مصرف داروی پاروکستین را متوقف نکنید.
از پزشک خود راجع به مصرف داروهای دیگری که برای درمان شما مناسب هستند، سوال کنید.
برای مصرف داروی پاروکستین در دوران شیردهی با پزشک مشورت کنید.
تداخلات دارویی
تداخلات دارویی ممکن است عملکرد و تاثیر داروی پاروکستین را تغییر دهد یا سبب افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آن شود.
بعضی از محصولاتی که ممکن است با داروی پاروکستین تداخل ایجاد کنند عبارت‌اند از:
تیوریدازین
- داروهای دیگری که می‌توانند سبب خون‌ریزی و کبودی بدن شوند، از قبیل داروهای ضد پلاکت مانند کلوپیدوگرل
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن
آسپرین
- در صورتی که داروی آسپرین همراه با داروی پاروکستین مصرف شود می‌تواند خطر خون‌ریزی را افزایش دهد.
- با این حال در صورتی که پزشک شما تجویز کرده داروی آسپرین را برای جلوگیری از خطر حمله‌ی قلبی یا پیش‌گیری از سکته، معمولا در دوزهای ۸۱ تا ۳۲۵ میلی‌گرم در روز، مصرف کنید باید مصرف آن را تا زمانی که پزشک شما دستورالعمل دیگری ارائه دهد ادامه دهید.
- در مورد جزئیات بیشتر با پزشک خود یا دکتر داروساز صحبت کنید.
بازدارنده‌های مونوآمین اکسیداز
مصرف بازدارنده‌های مونوآمین اکسیداز به همراه داروی پاروکستین می‌تواند خطرناک و مهلک باشد.
در حین درمان به وسیله‌ی داروی پاروکستین از مصرف بازدارنده‌های مونوآمین اکسیداز از قبیل ایزوکاربوکسازید، لینزولید، متیلن بلو، موکلوبماید، فنلزین، پروکاربازین، راساژیلین، سافینامید، سلژیلین و ترانیل سیپرومین خودداری کنید.
بیشتر داروهای بازدارنده‌ی مونوآمین اکسیداز باید حداقل دو هفته قبل و بعد از مصرف داروی پاروکستین استفاده شوند.
هنگام شروع مصرف یا توقف داروی پاروکستین از پزشک خود راجع به استفاده از داروهای بازدارنده‌ی مونوآمین اکسیداز سوال کنید.
خواب آورها
در صورت مصرف محصولاتی که موجب خواب‌آلودگی می‌شوند، مانند الکل، ماری‌جوانا، آنتی هیستامین‌ها مثل ستیریزین و دیفن‌هیدرامین، داروهای خواب‌آور از جمله آلپرازولام، دیازپام، زولپیدم، شل‌کننده‌ها و مسکن‌های عضلانی و داروهای ضد درد مانند کدئین موضوع را به پزشک خود یا دکتر داروساز اطلاع دهید.
برچسب روی تمامی داروهای خود، به ویژه داروهای ضد سرفه و سرماخوردگی، را بررسی کنید زیرا ممکن است حاوی مواد تشکیل دهنده‌ای باشند که موجب خواب‌آلودگی می‌شوند. از دکتر داروساز نحوه‌ی استفاده از این داروها را سوال کنید.
داروهای دیگر
مصرف داروی پاروکستین می‌تواند اثربخشی سایر داروها را بر بدن شما کاهش دهد و بر کارکرد آن‌ها تاثیر بگذارد. داروهایی که ممکن است مصرف پاروکستین اثربخشی آن‌ها را تحت‌الشعاع قرار دهد عبارت‌اند از:
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای مانند دزیپرامین و آمی‌تریپتیلین و داروهایی از این دست.
علائم اوردوز
اگر فردی بیش از اندازه از داروی پاروکستین استفاده کرده بود و دچار علائمی مانند بیهوش شدن یا مشکل در تنفس شد، به سرعت با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.