دامغان
دامغان با وسعت ۱۲۱۱۰ کیلومتر مربع از طرف شمال به خط الراس و به کوه‌های البرز، از شرق به شهرستان شاهرود، از جنوب به دشت کویر مرکزی ایران و از غرب به شهرستان سمنان منتهی می‌شود.
| اطلاعات شهر | |
|---|---|
| کشور: | ایران |
| استان: | سمنان |
| شهرستان: | دامغان |
| بخش: | مرکزی |
| نام(های) پیشین: | صددروازه شهر بزرگ در بین رومیان و یونانیان |
| جمعیت: | جمعیت ۵۹٬۱۰۶ نفر (۱۳۹۵) |
| ارتفاع: | ۱٬۲۳۰ متر |
| شهردار: | مصطفی عصاری |
| پیش‌شمارهٔ تلفن: | ۰۲۳ |
| شناسهٔ ملی خودرو: | ایران ۹۶ ب ، ۹۶ ل |
| کد آماری: | ۱۵۴۰ |
| میانگین دما: | ۱۴٫۷ |
| میانگین بارش: | ۲۷۰میلی‌متر |
| روزهای یخبندان: | ۹۱ روز |
دامغان در طول جغرافیایی ۵۴ درجه و ۲۰ دقیقه و ۸ ثانیه و عرض جغرافیایی ۳۶ درجه و ۹ دقیقه و ۴۸ ثانیه قرار دارد. ارتفاع شهر از سطح دریا ۱230 متر و اختلاف ساعت آن با تهران ۱۱ دقیقه و ۵ ثانیه است.
جغرافیا
دامغان در استان سمنان، شمال شرق ایران قرار دارد. شهر باستانی دامغان به دلیل موقعیت جغرافیایی دو نوع آب و هوا دارد. این شهر از شمال به جنگل و کوه، و از جنوب به کویر می‌رسد. به همین دلیل قسمت شمالی دامغان آب و هوای معتدل و بارندگی دارد؛ اما قسمت جنوبی آن، دارای آب و هوای کویری و خشک است.
آب و هوا
ارتفاع شهر از سطح دریا ۱230 متر است و شهر دامغان دارای تابستان‌های معتدل و زمستان‌های سرد است؛ به همین دلیل در فصول گرم سال از خنک‌ترین شهرهای ایران به شمار می‌رود. شهر دامغان چون از شمال به البرز و از جنوب به کویر متصل است دارای دو نوع آب و هوا می‌باشد.
تاریخچه
در مورد نام شهر و وجه تسمیه آن می‌توان گفت که نام این شهر مرکب از دو بخش ده و مغان است. به نظر می‌رسد در گذشته‌های دور ساکنان این شهر را روحانیون که در زمان ماد به «مغ» مشهور بوده‌اند و همچنین در دوره هخامنشیان امور دینی را بر عهده داشته‌اند، در این شهر ساکن بوده و این شهر رنگ و بوی مذهبی داشته است. این شهر در منابع باستانی ایران با نام «کومس» نیز آمده است. برخی بر این عقیده‌اند که کومس به‌معنای شهری است که ۹۹ نگهبان بر دروازه‌های آن وجود دارد. این شهر در دوره پارت‌ها با نام فارسی صددروازه در همین مفهوم نامیده می‌شد.
شهر صددروازه از شهرهای اصلی اشکانیان محسوب می‌شد. بنابراین به نظر می‌رسد که بیش‌ترین شهرت و پیشرفت شهر در دوره باستان در همین عصر، شکل گرفته باشد. این شهر تا پایان دوره ساسانی نیز موقعیت خود را به‌عنوان یکی از پایتخت‌های زمستانی حفظ کرد. دامغان در دوره اسلامی به‌عنوان یکی از پایگاه‌های مهم اسماعیلیه محسوب می‌شد. شهر دامغان در دوره مغول مانند سایر شهرهای شرق ایران مورد حمله و ویرانی قرار گرفت. در سایر دوره‌های تاریخی نیز شهر دامغان یکی از مراکز مهم ایران به شمار می‌آمد.
اماکن دیدنی
مسجد تاریخانه
مسجدی باشکوه که برخی عقیده دارند، قدیمی‌ترین عمارت شهر به شمار می‌رود. گرچه در حال حاضر از شکوه تاریخی آن فقط سبک معماری‌اش باقی مانده است. این بنا ۲۶ ستون دایره‌ای با ارتفاعی نزدیک به ۶ متر از زمین تا پشت‌بام دارد که به «چهل ستون» نیز معروف است. بنای مسجد را در واقع بر روی آتشکده‌ای ساخته‌اند که با الگوبرداری از سازه‌های دوران ساسانیان، احداث شده بود. این سازه در قرن دوم هجری قمری، تغییر کاربری داد و به مسجد تبدیل شد. در مورد نام بنا گفته می‌شود که «تاری» به‌معنای «خدا» بوده و تاریخانه به معنی جایی است که خدا حضور دارد.
برج طغرل
یکی دیگر از سازه‌های مشهور این شهر، برج طغرل است. عده‌ای دلیل انتخاب این نام را شباهت بسیار زیاد به برج طغرل شهر ری می‌دانند. در این برج آجری، ظرافت و هنرمندی در سازه و همچنین تزئینات بنا به‌خوبی مشخص است. بنایی که قدمتی نزدیک به هزار سال دارد و از نظر معماری بسیار قابل توجه است.
مسجد جامع
یکی از بناهای مهم در شهرهای تاریخی مسجد جامع است. در شهر صد دروازه نیز، مسجد جامع از دیدنی‌‌های تاریخی به شمار می‌رود. در نگاه اول ممکن است تمیزی و سالم بودن بنا سبب شود، تصور کنید که قدمت چندانی ندارد. در حالی که با وجود سالم بودن ظاهر مسجد، این سازه حدود هزار سال قدمت دارد. یک بخش از هنر معماری مسجد، مناره آجری آن است که قدمت آن به اواسط قرن چهارم هجری می‌رسد.
محوطه تاریخی تپه حصار
این محوطه تاریخی از ارزشمندترین آثار باستانی ایران و از جمله جاهای دیدنی دامغان به شمار می‌رود و در جنوب شهر قرار گرفته است. با توجه به آثار کشف شده در محوطه تاریخی تپه حصار قدمت آن را در حدود ۲۰۰۰ تا ۲۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح تخمین زده‌اند.
چشمه علی
یکی دیگر از جاهای دیدنی دامغان چشمه علی است؛ مجموعه‌ای تاریخی و طبیعی که به عنوان یک تفرجگاه برای مسافران و افراد محلی شناخته می‌شود. در این مجموعه دو عمارت باشکوه از دوران قاجار وجود دارد که شامل «ساختمان آغامحمدخانی» و «ساختمان فتحعلی شاهی» است. منطقه چشمه علی در دوران مختلف، به ویژه در زمان قاجار، به دلیل سرسبزی و خوش آب‌وهوا بودن، مورد توجه بوده و همیشه مسافران زیادی داشته است.
آداب و رسوم
دقت در فرهنگ مردم شهر نشان می‌دهد که این مردمان بسیار به امور مذهبی پایبند هستند. بیشتر رسم و رسوماتی که در این شهر وجود دارد مربوط به ماه رمضان است، برای مثال در این شهر رسم بر این است که در شب اول ماه رمضان کشمش پلو پخت می‌شود. پخت انواع نان‌های روغنی و شیرینی در ماه رمضان در شهر دامغان، یکی دیگر از رسوم مردم این شهر است. از دیگر رسوم معروف شهر دامغان مراسم گل‌غلتان نوزادان است که در اولین بهار زندگی آن‌ها صورت می‌گیرد. در این مراسم زنان برای چیدن گل به باغ می‌روند و با خواندن ذکرهای مختلف شروع به چیدن گل‌های محمدی می‌کنند و با آوردن گل‌ها به منزل، نوزاد را در مراسمی با گل شست‌و‌شو می‌دهند.
مسیر‌ها
سفر به دامغان در مسیر سفر تهران به مشهد، که یکی از پرترددترین و اصلی‌ترین مسیرهای ایران است، قرار دارد. جاده تهران به مشهد، غرب و شرق ایران را به هم وصل می‌کند. به همین دلیل، هر روز قطارها و اتوبوس‌های زیادی از مسیر دامغان عبور می‌کنند.
همچنین دسترسی به شمال کشور از دامغان بسیار راحت است. چون دامغان جاده‌ای به ساری دارد که مسیر را برای مسافرانی که می‌خواهند به سمت شمال بروند، نزدیک کرده است.
برای افرادی که می‌خواهند از دامغان به اصفهان بروند یک جاده از سمت جنوب دامغان وجود دارد. اما چون این جاده از دشت کویر عبور می‌کند در مقایسه با جاده‌های دیگر کم‌ترددتر است.
سفر به دامغان با هواپیما
از هر شهری می‌خواهید به دامغان سفر کنید بهتر است بدانید هیچ ایرلاینی پرواز مستقیم به دامغان ندارد؛ چون دامغان فرودگاه ندارد. اما اگر حوصله سفر زمینی به دامغان را ندارید باید بلیط هواپیما شاهرود یا بلیط هواپیما سمنان را رزرو کنید. نزدیک‌ترین فرودگاه‌ها به دامغان، فرودگاه سمنان و فرودگاه شاهرود هستند.
از شاهرود یا سمنان هم باید بلیط اتوبوس دامغان تهیه کنید. مسیر سمنان تا دامغان با اتوبوس ۱۱۳ کیلومتر است. حدود ۱ ساعت و نیم طول می‌کشد تا از سمنان به دامغان برسید؛ البته اگر مسیر سفر ترافیک نباشد. از فرودگاه شاهرود تا دامغان با اتوبوس حدود ۸۰ کیلومتر است و ۱ ساعت طول می‌کشد.
هزینه سفر به دامغان با هواپیما با توجه به مسافت از مبدا تا مقصد سفر، ایرلاینی که برای سفر به دامغان انتخاب می‌کنید و تاریخ سفر متغیر است.
سفر به دامغان با قطار
سفر به دامغان با قطار از تهران ۵ ساعت طول می‌کشد. البته ممکن است با توجه به شرایط قطار، مدت توقف، وضعیت آب و هوا و مواردی مثل این‌ها سفر با قطار از تهران به دامغان کمتر یا بیشتر طول بکشد. قطارهایی که در مسیر ریلی تهران، اصفهان، مشهد و سمنان هستند از دامغان رد می‌شوند. برای سفر با قطار از اصفهان به دامغان باید بلیط قطار اصفهان - مشهد را بگیرید و در ایستگاه سمنان یا شاهرود پیاده شوید.
راه‌آهن در سفر به دامغان
ایستگاه راه‌آهن دامغان یا همان ایستگاه قطار در سفر به دامغان در بلوار بسیج و میدان راه‌آهن دامغان قرار دارد. این ایستگاه امکاناتی از قبیل بوفه، سرویس بهداشتی، نمازخانه و پارکینگ دارد. بازارچه دوشنبه بازار دامغان هم نزدیک ایستگاه قطار دامغان است. فاصله ایستگاه قطار تا مرکز شهر دامغان با خودرو حدود ۱۰ دقیقه است.
سفر به دامغان با اتوبوس
سفر با اتوبوس به دامغان خوبی‌های زیادی دارد. اول از همه اینکه اتوبوس‌های مخصوص مسافربری سریع، راحت و امن هستند. وجود سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی مناسب، صندلی راحت و تلویزیون برای تماشای فیلم مسیر سفر را برایتان راحت‌تر می‌کند. از دیگر خوبی‌های سفر به دامغان با اتوبوس این است که در مسیر می‌توانید از تماشای مناظر بین راه لذت ببرید و حتی عکاسی کنید.
سفر به دامغان با خودروی شخصی
سفر از تهران به دامغان با خودرو شخصی حدود ۴ تا ۵ ساعت طول می‌کشد. البته باید بگویم که مدت زمان سفر به دامغان با ماشین با توجه به سرعت حرکت، زمان توقف در مسیر و حجم ترافیک فرق دارد. در کل از تهران تا دامغان با ماشین ۳۵۰ کیلومتر راه دارید.
سفر از اصفهان به دامغان با خودرو شخصی حدود ۶۵۰ کیلومتر است. مدت زمان سفر با ماشین از اصفهان به دامغان بدون توقف و ترافیک بین ۷ تا ۸ ساعت طول می‌کشد.
برای سفر به دامغان با خودرو شخصی از شیراز راهی طولانی در پیش دارید. از شیراز به دامغان با ماشین حدود ۱۰۰۰ کیلومتر راه است که تقریبا ۱۲ ساعت طول می‌کشد. این مسیر از سمت میبد و اردکان یزد رد می‌شود.
سفر از مشهد به دامغان با خودرو شخصی حدود ۵۶۵ کیلومتر است و بدون توقف ۷ ساعت طول می‌کشد.
از بندر عباس برای سفر به دامغان با خودرو شخصی از نزدیک‌ترین مسیر ۱۲۱۶ کیلومتر است. اگر بخواهیم بدون توقف و در نظر گرفتن ترافیک حساب کنیم، تقریبا ۱۴ ساعت راه در پیش خواهید داشت.
مسیر سفر با ماشین شخصی از بندرعباس به دامغان به ترتیب از شهرهای زیر هستند:
سیرجان کرمان، شهربابک کرمان، انار کرمان، مهریز یزد، میبد یزد، اردکان یزد، چوپانان اصفهان، جندق اصفهان و سمنان.
اگر وقت کافی برای گشت‌وگذار دارید می‌توانید در برنامه سفرتان بازدید از شهرهای کرمان، یزد، اصفهان و سمنان را هم قرار دهید. ولی برای بازدید از جاهای دیدنی و گردشگری این شهرها باید وقت زیادی داشته باشید.
شهرها و روستاهای مهم و معروف دامغان
جمعیت دامغان بر اساس آمار سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ حدودا ۵۹۱۰۶ نفر و ۲۳۴۱۹ خانوار بوده است.
چندتا از روستاهای مهم و معروف دامغان عبارت‌اند از: ورکیان، تویه‌دروار، کلا، صلح‌آباد، قوشه، صیدآباد، روستای عبدیان، امامزاده هفتنان، وامرزان، خوارزان، دروار، شامان، امام‌آباد، و روستای نمکه.
این شهر در استان سمنان و در جنوب رشته کوه البرز و شمال دشت کویر قرار دارد. فاصله دامغان از تهران ۲۱۶ کیلومتر و در بین مسیر تهران به خراسان رضوی است. شهر سمنان مرکز فضایی ایران است. به خاطر آب و هوای تمیز و موقعیت جغرافیایی، این شهر یکی از جاهای مناسب برای تماشای آسمان شب است. به همین دلیل تورهای رصد آسمان دامغان در بین گردشگرها طرفداران زیادی دارد.
مشاهیر
هنر و فلسفه
- علی اصحابی
- افشین شاهرودی
- اسماعیل شاهرودی
- بهنام بانی
- هما خاکپاش
- یدالله رویایی
- محمود قنبری
- محمدعلی معلم دامغانی
- علی معلم
- منوچهری دامغانی
- محمدرضا نصیری
- مهدی نصیری
ورزش
سیاست
- ابوالفضل حسن‌بیگی
- حسن ملک‌محمدی
- خسرو دانشجو
- فرهاد دانشجو
- کامران دانشجو
- مهدی رجب‌بیگی
- حسن سبحانی
- سید رضا تقوی
- غلامعلی نعیم‌آبادی
سوغات و صنایع دستی
غذاهای سنتی
سبزی پلو دامغانی
معمولا سبزی پلو همراه با ماهی میل می‌شود و تفاوت سبزی پلوی دامغان در این است که این غذا با گوشت چرخ‌کرده تهیه می‌شود.
پیازداغ، گوشت چرخ‌کرده، فلفل و زردچوبه را در روغن خوب تفت دهید. در ادامه رب گوجه‌فرنگی، پودر دارچین و هل را به آن بیفزایید و هم بزنید تا خامی آن‌ها گرفته شود. در نهایت نیز زعفران را در مایه گوشتی بریزید.
در قابلمه‌ای آب بریزید و روی حرارت بگذارید تا جوش بیاید. برنجی که از قبل برای دو ساعت با آب و نمک خیسانده‌اید، در آب جوش بریزید و اواخر پخت، سبزی خردشده را به آن اضافه کرده و آن را آبکش کنید.
در کف یک قابلمه روغن ریخته و مقداری برنج روی آن بریزید. سپس مایه گوشت را لابه‌لای برنج بدهید و همین روند را لایه به لایه تکرار کنید. در روش دوم می‌توانید سبزی پلو را دم بگذارید و موقع سرو، مایه گوشتی را روی آن بدهید. در نهایت روی آن زعفران دم‌کرده بریزید، حرارت زیر قابلمه را برای پنج دقیقه متوسط رو به زیاد بگذارید و بعد حرارت را کم کنید. روی قابلمه دمکنی قرار داده و اجازه دهید که روی حرارت ملایم دم بکشد.
مانی پلو دامغانی
پیاز خلالی خردشده را در مقداری روغن تفت دهید تا طلایی شود. سپس گوشت خورشتی، زردچوبه و فلفل را به آن اضافه کنید و هم بزنید تا رنگ گوشت تغییر کند. در این مرحله دو پیمانه آب به مایه گوشتی بیفزایید و اجازه دهید که با در بسته بپزد. لپه را برای مدت دو تا سه ساعت بخیسانید و همراه با دو پیمانه آب و قدری نمک بپزید.
برنج را از سه تا چهار ساعت قبل با آب و نمک خیس کنید و به روش آبکشی بپزید. در اواخر پخت برنج، رشته پلویی و لپه پخته را به آن اضافه و دو تا سه دقیقه بعد برنج را آبکش کنید.
مقداری روغن کف قابلمه بریزید و ته دیگ دلخواهتان را در ته آن بگذارید. برنج مخلوط را روی آن بریزید و دم بگذارید. در ادامه کشمش و زرشک را به‌صورت جداگانه در روغن یا کره تفت مختصری دهید. مقداری از برنج آماده بردارید و با زعفران مخلوط کنید. برای سرو غذا باید برنج زعفرانی، زرشک و کشمش تفت‌خورده را لابه‌لای برنج دهید. در نهایت نیز روی مانی پلو را با مایه گوشتی، کشمش و زرشک و برنج زعفرانی تزیین کنید.